سهم مغفول شهر از بودجه مبارزه با کرونا

ماجرای درآمد‌های شهرداری و طلب‌های انباشته آن از دولت، دست کم به سه دهه قبل باز می‌گردد. از زمان شهرداری کرباسچی بود که مساله درآمدهای شهرداری تهران وارد فاز جدیدی شد. حالا پس از گذشت نزدیک به سه دهه همچنان مناقشه میان دولت و شهردای تهران بر سر منابع مالی برقرار است. در تازه‌ترین این انتقادات، رییس شورای شهر پایتخت، دولت را متهم کرده که با وجود اختصاص منابع، پولی به شهرداری برای توسعه حمل و نقل شهری پرداخت نکرده است.

حمله هاشمی به دولت

«فقط با حرف زدن مشکل مقابله با کرونا برطرف نمی‌شود.» این شاید یکی از کنایه آمیز‌ترین اظهاراتی بود که «محسن هاشمی رفسنجانی»، رییس شورای شهر تهران در انتقاد از عملکرد دولت به زبان آورد. اما منظور هاشمی از این جمله کنایه آمیز به ماجرای طلب شهرداری از دولت برای توسعه حمل و نقل باز می‌گردد که حالا اختلاف نظر میان شورا و شهرداری با ستاد ملی مبارزه با کرونا بر سر برخی مسایل شهری نیز به آن اضافه شده است.  رییس شورای شهر تهران در ادامه گفت: «مقابله با کرونا تنها از طریق تهیه ماسک نیست و باید حمل و نقل عمومی توسعه یابد.» محسن هاشمی رئیس شورای شهر تهران در حاشیه جلسه علنی شورای شهر در جمع خبرنگاران بیان داشت: «رئیس‌جمهور گفته است که کرونا همچنان در کشور وجود خواهد داشت بنابر این باید حمل و نقل را تجهیز کنیم. 3 هزار اتوبوس باید به تهران اضافه شود و واگن‌ها نیز باید افزایش یابد.» هاشمی تصریح کرد: 4 کارخانه واگن‌سازی و 10 شرکت تولیدکننده اتوبوس در کشور داریم که در صورتی که بودجه لازم به این شرکت‌ها تزریق شود حداقل ماهیانه 100اتوبوس ساخته می‌شود.او گفت: شلوغی اتوبوس‌ها را 100درصد شاهد خواهیم بود و مقابله با این مسأله تزریق بودجه برای تهیه اتوبوس و مترو است.

اما رییس شورای شهر تهران راه حلی نیز برای این موضوع داشت. هاشمی اعتقاد دارد که منابعی که برای مقابله با کرونا از صندوق توسعه ملی اختصاص پیدا کرده است، می تواند برای توسعه حمل و نقل نیز به کار گفته شود، او استدلال کرده است که مساله حمل و نقل شهری نیز بخشی از مبارزه با کرونا است. رئیس شورای شهر تهران خاطر نشان کرد: 75 هزار میلیارد تومان از صندوق ذخیره ارزی برای مقابله با کرونا با مجوز رهبری در نظر گرفته شده است و به نظرم مبارزه با کرونا فقط تهیه ماسک و ونتیلاتور نیست.

او گفت: «از آقای رئیس‌جمهور و وزیر بهداشت درخواست دارم 10 هزار میلیارد تومان از ۷۵ هزار میلیارد تومان اعتبار در نظر گرفته شده جهت مقابله با کرونا را برای توسعه حمل و نقل عمومی اختصاص دهند چرا که آن طور که اعلام شده است امکان دارد کرونا سال‌ دیگر نیز در کشور باشد و فقط با گفتن و حرف زدن رییس جمهور مشکلی حل نمی‌شود.»

اما ماجرای گلایه‌های شورای شهر تهران از دولت برای اختصاص منابع، محدود به بحران کرونا نیست. یک سال پیش نیز در اردیبهشت ۹۸  نیز، محسن هاشمی، رئیس شورای شهر تهران از دولت به‌خاطر لایحه مالیات ارزش افزوده گلایه کرد. هاشمی در جلسه علنی شورای شهر تهران گفت: جا دارد از دولت به خاطر لایحه‌ای که در آن درآمد پایدار مدیریت شهری را نوعی از مالیات دانسته تا به حساب خزانه واریز شود، گلایه کنم. او از مجلس به‌دلیل برگرداندن این لایحه به کمیسیون اقتصادی برای اصلاح بخشی از لایحه که تضعیف‌کننده منابع مالی و استقلال مدیریت شهری بود تشکر کرد و گفت: امیدوارم با نگاه ویژه اعضای کمیسیون اقتصادی این مشکلات حل شود. به گفته هاشمی زمانی که بخشی از وظایف اجرایی از جمله نگهداشت شهر، جمع آوری پسماند و توسعه زیرساختهای شهری به عهده شهرداری گذاشته می‌شود باید بصورت متناسب منابع لازم آن که در قالب تعیین عوارض در قانون پیش بینی شده، در نظر گرفته شود و تبدیل این عوارض به مالیات و واریزی آن به خزانه دولت  ضربه مهلکی به ساختار مالی مدیریت شهری  و تشدید شهرفروشی و تکیه به درامدهای ناپایدار را به همراه خواهد داشت. رییس شورای اسلامی شهر تهران تصریح کرد: انتظار ما از دولت و مجلس محترم آن است که با واقع بینی و پایبندی به مطالبات مردم و جامعه مدنی، اجازه تضعیف استقلال و توان مدیریت شهری که هم اکنون هم با چالش ومشکلات زیادی مواجه است را ندهند.

هاشمی درباره حمل و نقل عمومی نیز در ابان ۹۸ بار دیگر مساله کمبود ناوگان حمل و نقل شهری را پیش کشیده بود. هاشمی در آن زمان گفته بود: «تعداد ناوگان اتوبوسرانی تهران، طی ده سال گذشته از بیش از ۷ هزار دستگاه، به جای سی درصد افزایش مطابق برنامه، به کمتر از شش هزار دستگاه رسیده و عمر آن نیز از ۵ سال به ۱۱ سال رسیده است به نحوی که نیمی از ناوگان فعلی اتوبوسرانی تهران در حال حاضر فرسوده است و روزانه بیش از ۳۰۰ مورد توقف ناشی از خرابی اتوبوس در تهران رخ می‌دهد که موجب افزایش ترافیک و نارضایتی شهروندان می‌گردد. رئیس شورای شهر ادامه داد: این واقعیت که دولت روزانه ۸۰ میلیارد تومان یارانه بنزین تهران را می‌پردازد، اما تاکنون یک ریال یارانه بلیط مترو پرداخت نشده و طی شش سال گذشته یک دستگاه اتوبوس از سوی دولت به تهران تحویل داده نشده است، تلخ و برخلاف سیاست حمایت از محیط زیست، اقشار آسیب‌پذیر و اقتصاد مقاومتی است و امیدواریم با توجه به دستورات مساعد رییس جمهور و معاون اول، به سرعت اتفاق خوبی برای وضعیت بحرانی اتوبوسرانی تهران رخ دهد»

ریشه دعوا بر سر بدهی‌ها است

چندی پیش، حسن رسولی، عضو شورای شهر تهران در پاسخ به پرسشی مبنی برای جبران کسری بودجه شهرداری تهران، توضیح داد: «با توجه به بودجه ۱۳۹۹ شهرداری، این نهاد در صورتی که هر ماه ۲ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان درآمد کسب کند بودجه محقق می‌شود، اما متاثر از بحران کرونا و رکود اقتصادی که همه شهرداری‌های کشور از دامنه این آثار مخرب در امان نیست، در سه ماهه نخست سال ۱۳۹۹ باید هفت هزار ۵۰۰ میلیارد تومان درآمد کسب و هزینه کنیم. برآورد شده که حدود ۲ هزار و ۳۰۰ میلیارد تومان درآمد کسب شود.»

اما در حالی که برخی رسانه‌ها بدهی دولت به شهرداری تهران را 70 هزار میلیارد تومان را اعلام کرده‌اند این گفته توسط یکی از اعضای شورای شهر تکذیب شد. این گزارش‌ها همچنین نوشته بودند که  بدهی شهرداری به بانک‌ها با احتساب جریمه دیرکرد پرداخت، به 40 هزار میلیارد تومان رسیده و تنها راه حل تهاتر بین شهرداری و دولت است. حسن رسولی اما در پاسخ به پرسشی درباره بدهی دولت به شهرداری گفته بود: بدهی دولت به شهرداری ۷۰ هزار میلیارد تومان نیست، در سال اول آغاز به کار دولت، مقرر شد سازمان حسابرسی کشور تمانی این موارد را بررسی کند، به طوری که بیش از پنج هزار میلیارد تومان تا پایان سال به روش‌های مختلف مانند تهاتر و اوراق دریافت شد و این روند همچنان ادامه دارد.

به گفته مجید فراهانی، عضو شورای شهر تهران؛ در صورتی که بدهی شهرداری و دولت به یکدیگر تهاتر شود، هم شهرداری تهران بدهی خود به بانک‌ها را تسویه کرده و هم دولت می‌تواند برای ساختمان‌های در اختیارش پایان کار بگیرد و ساختمن‌ها دارای سند شوند. حسن رسولی نیز مانند ریاست شورای شهر تهران، با بیان اینکه بحران کرونا سیب کاهش ۷۰ درصدی درآمد‌های شهرداری شد، اضافه کرد: حالا که دولت ۷۵ هزار میلیارد تومان از صندوق ذخیره ارزی برای بنگاه‌ها و افرادی که کار خود را از دست دادند، اختصاص داده است، انتظار توقع مدیریت شهری هم این است که برای کمک به بیش از ۱۳۰ هزار نفر مزدبگیر دارد که تا به امروز هیچ یک تعدیل نشدند، سهمی اختصاص داده شود. پیش از این نیز  «مرتضی الویری» در دویست و پانزدهمین جلسه شورا اظهارداشت:  یکی از موارد پیگیری مطالبات شهرداری مطالبات از دولت است.

اما در جریان بررسی لایحه بودجه سال جاری در مجلس، رییس شورای شهر تهران از سهم صفر درصدی حمل و نقل عمومی تهران در لایحه بودجه خبر داده بود. رئیس شورای اسلامی شهر تهران با بیان اینکه بودجه حمل و نقل عمومی تهران در بودجه سال آینده دولت تقریباً صفر است، اظهارداشت: با این بی‌مهری صورت گرفته، بحران حمل ونقل عمومی و آلودگی هوای تهران شدیدتر خواهد شد. محسن هاشمی در جلسه شورای شهر با اشاره به بررسی لایحه بودجه سال ۹۹ کشور در مجلس شورای اسلامی گفت: لازم دیدم نسبت به تضییع حق شهروندان تهرانی در این لایحه تذکر دهم؛ سهم حمل ونقل عمومی در بودجه سال آینده بسیار ناچیز و در حد صفر است. هاشمی با اشاره به ردیف‌های بودجه کشور اظهار داشت: مجموعا سهم عمران شهری و مسکن در بودجه برای هر ایرانی فقط دو هزار تومان است که به معنای این است دولت وظیفه‌ای برای خود در این حوزه قائل نیست. رئیس شورای شهر تهران در ان زمان، با تأکید مجدد بر این نکته که شهرداری‌ها ۴۵ هزار میلیارد تومان از دولت طلبکار هستند، اظهار داشت: مسئولان شهرداری کلانشهر‌ها باید این طلب را مورد ادعا قرار دهند تا  نه تنها سهم تهران بلکه سهم حمل و نقل کل کشور  وصول شود.

جدال لفظی شورای شهر با دولت همچنان ادامه دارد. گلایه‌هایی که از یک سال قبل آغاز شده بود و حالا با بالاگرفتن کرونا و انتظاری که ستاد ملی مبارزه با کرونا از محموعه مدیریت شهری دارد، تشدید هم شده است. اگر تا پیش از این کسری بودجه دلیلی برای اختصاص ندادن منابع از سوی دولت به شهرداری بود حالا اما با اختصاص منابع از صندوق توسعه ملی، مموعه مدیریت شهری، انتظار گرفتن بخشی از معوقات خود را دارد.