یوسف مولایی، کارشناس مسایل بین الملل: توقف پروتکل الحاقی به معنای اخراج بخشی از بازرسان آژانس است
سخنگوی وزارت امور خارجه در واکنش به نماینده مردم قم در مجلس که گفته بود، اگر تحریم‌ها رفع نشود، بازرسان آژانس را سوم اسفند اخراج می‌کنیم، اعلام کرد:«قانون اقدام راهبردی لغو تحریم‌ها کاملا روشن است، احتمال دارد به بند ۶ قانون می‌خواهد ارجاع دهد که آن بند می‌گوید در صورتی که طرف‌های متعهد به تعهداتشان پایبند نباشند، نظارت‌های فراپادمانی پایان می‌یابد و این به معنای اخراج بازرسان نیست.»
کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی نیز گفته این سازمان «صد در صد قانون لغو تحریم‌ها را به لحاظ فنی اجرا می‌کند» به گفته او در موعد مقرر اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی متوقف می‌شود اما «این به معنای اخراج بازرسان آژانس نیست.» پیش از این «احمد امیرآبادی فراهانی»، عضو هیات‌رییسه مجلس شورای اسلامی گفته بود اگر تا سوم اسفندماه تحریم‌ها علیه جمهوری اسلامی ایران به ویژه در زمینه‌های مالی، بانکی و نفت برداشته نشود، بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را از کشور اخراج خواهیم کرد.
قانون «اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها» روز ۱۲ آذر ماه در مجلس شورای اسلامی تصویب و توسط شورای نگهبان تایید شد اما حسن روحانی، رئیس‌جمهوری حاضر به ابلاغ این قانون به دستگاه‌های اجرایی نشد و با پایان مهلت قانونی وی برای انجام این کار، محمدباقر قالیباف رئیس مجلس این مصوبه را ابلاغ کرد. بر اساس ماده شش قانون «دولت جمهوری اسلامی ایران مؤظف است در صورت عدم اجرای کامل تعهدات کشورهای متعهد دو ماه پس از لازم‌الاجرا شدن این قانون در مجلس شورای اسلامی، نظارت‌های فراتر از پادمان از جمله اجرای داوطلبانه سند (پروتکل) الحاقی را متوقف کند.»
«یوسف مولایی»، استاد حقوق بین الملل دانشگاه تهران نیز معتقد است که اجرای مصوبه مجلس به معنای اخراج کامل بازرسان آژانس نیست. هرچند او می گوید:«پروتکل الحاقی نیاز به بازرسی های فراتر از پادمان آژانس دارد و همین موضوع است که در قانون مجلس هم به آن اشاره شده و بخشی از بازرسانی که تنها وظیفه آن ها اجرای پروتکل الحاقی در ایران است در اسفندماه از ایران خارج خواهند شد.»
به گفته این کارشناس مسائل بین الملل فعالیت عادی بازرسان آژانس تا زمانی که ایران هرنوع فعالیت هسته ای داشته باشد، ادامه خواهد یافت. مولایی درباره تبعات توقف پروتکل الحاقی می گوید:«خاصیت پروتکل الحاقی برای ما این بود که ظن و بدبینی که نسبت به فعالیت هسته ای ایران وجود داشت را از بین می برد. در مقاطع مختلف ما گزارش هایی داشتیم در شورای حکام که پر از شبهه و بدبینی نسبت به فعالیت هسته ای ایران بود.» به گفته او توقف پروتکل الحاقی به معنای بازگشت به گذشته است که بدبینی زیادی درباره برنامه هسته ای ایران وجود داشت.
اما آیا این امیدواری وجود دارد که تا اسفندماه آمریکا به برجام بزگردد و تحریم ها را رفع کند. این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه بازگشت به برجام به این سادگی نیست، می افزاید:«آمریکا باید فضا را برای بازگشت همه طرف ها به برجام مساعد کند. برخی از تحریم ها که در دولت ترامپ فعال شده باید تعلیق شود و بخشی از حساب های بلوکه شده ما باز شود.»
اجرای مصوبه مجلس برای لغو تحریم ها در حالی اجرایی می شود که رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای گفته ایران بسیار سریع در حال حرکت به سوی غنی‌سازی ۲۰ درصد است. او گفته در هفته‌های آینده دیپلماسی اتمی با ایران باید فعال شود. غنی سازی ۲۰ درصد از پاییز سال ۱۳۹۲ همزمان با توافق موقت اتمی میان ایران و شش قدرت جهانی با هدف توقف تحریم های بین المللی متوقف شده بود. تولید مجدد اورانیوم با غنای ۲۰ درصد مصوبه مجلس شورای اسلامی است.