بحران اقتصادی و پایین بودن نرخ اشتغال رسمی بسیاری از افراد را فروشنده و مسافرکش کرده است
«فراز» در گفتگو با «وحید شقاقی شهری» دلایل آمار بالای فروشندگان و رانندگان تاکسی در ایران را موردبررسی قرار داد
اخیراً مرکز امور اصناف و بازرگانان ایران در وزارت صمت مستقر است اعلام کرد که ایران سه برابر میانگین جهانی دارای مغازه است از سوی دیگر چندی پیش نیز سازمان تاکسیرانی شهر تهران نیز اعلام کرده که در پایتخت 12 برابر ابر شهری چون نیویورک مسافرکش وجود دارد. مواردی که یک کارشناس اقتصادی در گفتگو با فراز معتقد است باید مسافربرهای شخصی و دست‌فروشی را نیز به آن‌ها اضافه کرد و ارتباط مستقیمی با وضعیت اقتصاد ایران به‌خصوص در میانه بحران دارد.
به گزارش فراز ارائه این آمار در حالی صورت می‌گیرد که بخشی قابل‌توجهی از افراد جامعه نیز در سوی غیررسمی این مشاغل جای می‌گیرند. آمار رانندگان تاکسی در حالی از سوی مدیرعامل تاکسیرانی تهران ارائه می‌شود که رانندگان بسیاری در قالب مسافربرهای آنلاین و یا علی رقم ممنوعیت مسافربرهای شخصی در برخی خیابان‌های تهران با خودروهای شخصی خود به جابجایی مسافران مشغول هستند. از سوی دیگر فروشندگان غیررسمی بسیاری هستند که در قالب دست‌فروشی به امرارمعاش مشغول‌اند. بنابراین اگر تمامی این‌ها را باهم ببینیم اعداد بسیار بزرگ‌تری از آمارهای رسمی به دست خواهد ماد.
در توضیح چرایی این میزان از ازدیاد فروشنده و مسافرکش و دلایل روی‌آوری برخی از مردم به این مشاغل، وحید شقاقی شهری، کارشناس اقتصادی به «فراز» می‌گوید: «این‌ها و البته دست‌فروشی که باید به آن‌ها اضافه شود و نهادی هم نیست که آمار رسمی از آن‌ها به دست دهد، مشاغلی هستند که به مهارت‌های چندانی در قیاس با بسیاری از مشاغل دیگر نیاز ندارد و در میانه بحران‌های اقتصادی که معمولاً بسیاری از مشاغل تهدید می‌شوند، روی‌آوری به این مشاغل بالا می‌رود. یک مثال برای تأیید این موضوع هم گفته‌های چند ماه پیش مدیرعامل تاکسیرانی تهران بود که گفت بحران کرونا تقاضا برای دریافت تاکسی را بالا برده است.»
او می‌افزاید: «مدت‌ها است که بخش رسمی اقتصاد، فاقد ظرفیت و توان لازم برای تأمین تقاضاهای اشتغال است و این موضوع در مواقعی چون تنگ‌تر شدن حلقه تحریم‌ها و یا بحران کرونا تشدید می‌شود. از همین رو بخش قابل‌توجهی از نیروی کار بازمانده به حوزه غیررسمی اقتصاد، جذب می‌شوند که به‌نوبه خود به رشد بیش‌ازپیش بخش خدمات نیز می‌انجامد.»
این استادیار دانشکده علوم اقتصادی دانشگاه تهران خاطرنشان می‌کند: «همچنین سوی دیگر روی‌آوری به این مشاغل میزان مهارت به نسبت کمی است که آن‌ها در قیاس با دیگر مشاغل دارند. از این زاویه افرادی که تحصیلات غیر مرتبط دارند یا مشاغل خود را که در آن‌ها دارای مهارت بوده‌اند را ازدست‌داده‌اند و نیاز معیشتی سبب می‌شود آن‌ها هر چه زودتر کسب درآمد کنند، می‌توانند از این راه‌ها بدون کسب مهارت خاصی یا با کمترین مهارت‌های ممکن به درآمدی برسند که نیازهای معیشتی آن‌ها را تا حدودی پاسخ می‌دهد. همچنین افرادی هم که به هر دلیلی تحصیلات یا مهارت خاصی ندارند نیز به‌سوی این مشاغل روی میاورند تا با کمترین مهارت و تحصیلات ممکن خود را در بازار اشتغال بیابند.»
شقاقی شهری در انتها خاطرنشان می‌کند: «بخشی از این موضوع هم به بحث توسعه نامتوازن و توسعه‌نیافتگی اقتصادی در کشور بازمی‌گردد. این موضوع بسیاری از افراد را از مناطق دورافتاده که پتانسیل‌های اقتصادی و تولید شغل در آن‌ها پایین است، به مراکز استان‌ها و شهرهای بزرگ می‌آورد و به سبب عدم پاسخگویی اشتغال در این نقاط نیز بسیاری از این افراد برای تأمین فوری نیازهای معیشتی خود روی به چنین مشاغلی می‌آورند تا به‌سرعت بتوانند نیازهای معیشتی خود را پاسخ دهند.»