وقتي ستاد تنظيم بازار، بازار را تنظيم نمي‌كند
افزايش قيمت گوشت ادامه دارد
گوشت روزبه‌روزگران می‌شود و روزبه‌روز دورتر از سفره‌های دهک‌های پايين جامعه. اختلاف ميان دامداران و واردكنندگان و صادركنندگان گوشت ادامه دارد و سياست‌گذاری‌های ستاد تنظيم بازار قيمت گوشت را به ثبات نرسانده است. رييس انجمن صنفی گاوداران گفته كه «هم اکنون ۳۳ هزار راس گاو آماده کشتار در واحد‌های دامی موجود است، اما نه اجازه می‌دهند که آن را صادر کنیم و نه شرکت پشتیبانی امور دام به قیمت گوشت گرم وارداتی آن را از ما می‌خرد.» نكته اينجاست كه ستاد تنظيم بازار اجازه صادرات دام و گوشت را نمی‌دهد و از سوی ديگر گوشت وارداتی را ۳۸ هزار تومان گران‌تر از گوشت داخلي قيمت‌گذاري كرده است. براين اساس گوشت وارداتی برزيلی كيلويی ۱۲۰ هزار تومان خريداری می‌شود اما دولت گوشت داخلی را ۸۲ هزار و ۵۰۰ تومان می‌خرد. توجيه ستاد تنظيم بازار برای سياست‌گذاری نيز كنترل قيمت گوشت است اما حداقل تا امروز اين سياست كارآمدی نداشته است. چرا كه قيمت گوشت روبه افزايش است و تا كيلويی ۱۴۰ هزار تومان برای گوشت گوسفندی نيز رسيده و گوشت گوساله نيز كيلويی ۱۱۴ هزار تومان در بازار فروخته می‌شود. در همين شرايط رييس انجمن صنفی گاوداران گفته كه آن‌ها حاضر هستند كه گوشت را كيلويی ۱۰۵ هزار تومان به دولت بفروشند. اما شركت پشتيبانی امور دام طبق مصوبه ستاد تنظيم بازار حاضر به خريد گوشت مازاد حتی با اين قيمت هم نيست. اما چرا چنين چرخه اشتباهی در بازار گوشت شكل گرفته است؟
رانت واردات و سود عده‌اي خاص
مصرف سالانه گوشت در ايران حدود ۹۵۰ هزار تن اعلام شده است. از اين ميزان ۸۰۰ هزار تن گوشت در داخل توليد می‌شود و ۱۵۰ هزار تن نيز گوشت وارداتی است. اما نكته اينجاست كه در همين بخش اندک واردات سود زيادی وجود دارد. گفته می‌شود كه رانت واردات در اختيار عده خاصی است. اين واردات با ارز ۴۲۰۰ تومانی انجام می‌شود و تا مهر ماه ۹۹ هزينه واردات آن حداكثر ۴۰ هزار تومان بوده است. اين گوشت در بازار كيلويی ۷۰ تا ۸۰ هزار تومان فروخته شده و با افزايش قيمت دلار قيمت آن تا ۱۰۰ هزار تومان هم بالا رفته است. اما پس از كاهش قيمت دلار گوشت وارداتی كاهش قيمت نداشته است. منصور پوريان رییس مجمع ملی صادرکنندگان دام در اين زمينه گفته: «به نظر می‌رسد عده‌ای با اهداف خاص به دنبال برهم زدن آرامش بازار و سوءاستفاده از این موقعیت هستند تا بستر واردات را فراهم کنند.» به گفته پوريان به‌خاطر شیوع کرونا مصرف گوشت قرمز حدود ۴۰ درصد کاهش پيدا کرده: «شرکت پشتیبانی امور دام نیز اقدام به خرید توافقی از دامداران کرده و هر کیلوگرم گوشت گوساله نر چند تکه شده را به قیمت ۸۲ هزار و ۵۰۰ تومان خریداری می‌کند.» اما در چنين شرايطي كه همه انتظار كاهش قيمت گوشت را داشتند قيمت‌ها افزايش پيدا كرده كه به گفته پوريان «دلیل آن را چیزی جز سوداگری عده‌ای خاص» نيست.
بازاري كه از دسترس دور می‌شود
طبق اطلاعات موجود در ماه‌هاي اخير حدود ۵۰ هزار تن گوشت گوسفند و گوساله در ايران توليد شده است. با توجه به ممنوع بودن صادرات گوشت اين ميزان گوشت يا به كشورهاي همسايه قاچاق شده و يا به بازار داخلي ترزيق شده است. صادركنندگان احتمال قاچاق در حجم بالا به دليل نظارت‌ها را منتفي مي‌دانند. علی‌اصغر ملکی، رئیس اتحادیه گوشت گوسفندی خبر داده كه «در هفته‌های اخیر شاهد کاهش عرضه دام توسط دامداران هستیم». به گفته ملكي «امید به بهبود بازار گوشت قرمز در ایام منتهی به نوروز موجب شده دامداران نسبت به عرضه دام خود تعلل کنند. دامداران روزهای سخت اقتصادی را در سال‌جاری پشت‌سر گذاشتند چرا که هزینه پرورش دام افزایش قابل‌توجهی داشت و همزمان با آن تقاضا به‌دلیل شیوع کرونا کاهش یافت.» طبق توضيحات ملكي قیمت عمده حال‌حاضر هر کیلوگرم گوشت گوسفندی برای مراکز عرضه را ۱۱۵ تا ۱۱۸هزار تومان است:«متوسط قیمت هر کیلوگرم شقه بدون دنبه برای مصرف‌کننده معمولا ۱۰ درصد بیشتر از قیمت عرضه عمده و بیش از ۱۳۰ هزار تومان است.» اين در حالي است که متوسط قیمت هر کیلوگرم گوشت گوسفندی برای مراکز عرضه در اوايل بهمن ۱۰۵ هزار تومان بود. اما ناگهان در طول يك هفته به ۱۱۵ هزار تومان رسيد.
گفته مي‌شود كه دامداران به دليل افزايش قيمت نهاده‌هاي دامي در شرايط تحريمي هزينه‌هاي زيادي براي نگهداري از دام‌ها متقبل شده‌اند. اما در سوي مقابل مشتري گوشت در بازار كم شده است. هر چند شيوع كرونا به عنوان مهم‌ترين دليل كاهش ۴۰ درصدي خريد گوشت در جامعه مطرح مي‌شود اما به نظر مي‌رسد با قيمت فعلي گوشت از سبد خريد بخش زيادي از مردم دور و دورتر مي‌شود.