مصایب حفاری

کارگران شرکت ملی حفاری خوزستان چند روزی است که در میانه کرونا دست به اعتراض زده‌اند. با این حال اعتراضات این کارگران تنها محدود به امروز نیست. مشکلاتی آشنا مثل قراردادهای موقت و هراس از تعدیل و عقب افتادن دستمزد، از دلایل عمده این واکنش‌های اعتراضی بوده است.

پیشینه شرکت

کشور ایران یکی از باسابقه‌ترین کشورهای استخراج کننده نفت و گاز است. عملیات اکتشاف نفت و گاز در سال ۱۲۸۰ شمسی در نواحی غرب آغاز گردید و در نواحی جنوبی کشور ادامه یافت، به دنبال چندسال تلاش مستمر در سال ۱۲۸۷ هجری شمسی اولین چاه اکتشافی و قابل بهره برداری در منطقه مسجد سلیمان حفاری و به نفت رسید. شرکت ملی حفاری ایران اما در سال ۵۸ به عنوان زیرمجموعه شرکت ملی نفت ایران تأسیس شد. این شرکت هم‌اکنون با در اختیار داشتن ۷۵ دستگاه دکل حفاری خشکی و دریایی، ناوگان گسترده‌ای از ماشین آلات و دستگاه‌های جانبی حفاری، بیش از ۹۰٪ درصد از خدمات مورد نیاز حفاری را برای شرکت‌های نفتی ایرانی فراهم می‌کند. شرکت ملی حفاری ایران در تاریخ ۱ دی ۱۳۵۸ تأسیس شد و فعالیت عملیاتی خود را با استفاده از ۶ دستگاه دکل حفاری آغاز کرد. این شرکت به لحاظ دامنه جغرافیایی، از بزرگترین شرکت‌های خدماتی شرکت ملی نفت ایران به‌شمار می‌رود، که خدمات خود را از حفاری چاه‌های اکتشافی حوزه عملیات در شمال کشور، تا حفاری میادین گازی، در بخش مرکزی و غرب کشور، تا کلیه خدمات حفاری میادین نفت و گازی که در جنوب، غرب و جنوب‌غربی ایران مستقر می‌باشند، تا حفاری دریایی میادین نفتی مستقر در خلیج فارس، عرضه می‌نماید. این شرکت در مجموع در ۱۰ استان کشور، که امکان استحصال نفت و گاز وجود داشته باشد، فعالیت می‌کند.

با این حال در سال‌های اخیر واگذاری برخی قراردادهای پیمانکاری، عاملی برای اعتراضات کارگری بوده است.

اعتراضات قبلی

روز سه شنبه ۹ مرداد ۹۷  بود  که کارکنان شرکت ملی حفاری اهواز در اعتراض به مشکلات معیشتی و عدم دریافت معوقات شغلی اعتصاب کرده و در مقابل این شرکت تجمع کردند. کارکنان شرکت ملی حفاری اهواز در اعتراض به مشکلات معیشتی و عدم دریافت معوقات شغلی اعتصاب کرده و در مقابل این شرکت تجمع کردند. کارکنان شرکت ملی حفاری ضمن اعتصاب خود بنر بزرگی را که علت اعتصاب و اعتراض خود را بر روی آن نوشته بودند بر روی ساختمان حراست شرکت ملی حفاری اهواز نصب کردند. اعتصاب کارکنان شرکت ملی حفاری در هوای پر از گرد و غبار و سوزان انجام شد. خودداری از استخدام رسمی کارگران و واگذاری پروژه‌ها  به شرکت‌های پیمانکاری از اصلی‌ترین دلایل نگرانی‌ها محسوب می‌شد.

روز یکشنبه ۱۹ اسفند ماه ۹۷،  نیز رانندگان استیجاری شرکت ملی حفاری اهواز در اعتراض به عدم پرداخت ۶ماه حقوق شان در مقابل ساختمان مرکزی این شرکت دست به تجمع اعتراضی زدند. در یکی از اعتراضات یکی از کارگر شرکت ملی حفاری اهواز، در اعتراض به مشکلات معیشتی خود دست به اعتراض زد. این کارگر که با در دست داشتن یک پلاکارد، مقابل مجتمع، یک تجمعِ تک‌نفره به راه انداخته بود، از اوضاع زندگی خود ابراز نارضایتی کرد. رانندگان خاور استیجاری دستگاههای حفاری شرکت ملی حفاری ایران در اهواز در اعتراض به پایین بودن و پرداخت نکردن ۹ماه حقوق معوقه دست به اعتصاب و تجمع زدند.

دهم تیر ماه ۹۸ نیز نبض نفت گزارش داد که حدود یک ماه پیش بود که شرکت ملی حفاری ایران اقدام به اخراج تعدادی از کارکنان خود کرد که در قسمت‌های عملیات، سیالات و سایر ادارات حفاری مشغول به کار بودند. نتیجه این اخراج اعتصاب چند روزه پرسنل این شرکت بود که در نهایت با وعده‌های مقامات این شرکت به پایان رسید.

کرونا و تشدید اعتراضات

کارکنان شرکت ملی حفاری ایران روز دوشنبه ۱۵اردیبهشت در اعتراض به اخراج جمعی از نیروهای این شرکت تجمع اعتراضی برگزار کردند. به گفته یکی از معترضان، «تاکنون ۱۰۰ نفر از کارکنان شرکت ملی حفاری اخراج شده‌اند و قرار است ۵۰۰ نفر دیگر هم از این شرکت اخراج شوند.» کارکنان شرکت ملی حفاری در شعار خود نوشتند: «نان بریدن با سر بریدن فرقی ندارد.» این سومین تجمع اعتراضی کارکنان شرکت ملی حفاری ایران در روزهای اخیر بود.۲۷  فرودرین امسال بود که جمعی از کارگران شرکت ملی حفاری ایران در تماس با خبرنگار ایلنا، از تعدیل‌های احتمالی ابراز نگرانی کردند. به گفته این کارگران، پایان برخی پروژه‌های حفاری یا اتمام برخی قراردادهای کاری، موجب این نگرانی شده است. کارگران شرکت ملی حفاری ایران می‌گویند: امیدواریم در این شرایط بحرانی اقتصاد، شغل خود را از دست ندهیم. تغییرات به وجود آمده در شرکت، نگران‌کننده است.

این در حالی بود که مدیرعامل شرکت ملی حفاری ایران اعلام کرده است: «تغییر کارفرمایان، پایان یک پروژه، جابجایی دستگاه‌های حفاری از شرکتی به شرکت دیگر و بازسازی و نوسازی دکل‌های حفاری، امری طبیعی و عادی است. در چند سال گذشته، ضمن پرداخت حقوق و دستمزد، احدی از کارکنان اخراج نشده و امروز نیز نخواهد شد. »

اما کرونا نیز عاملی دیر برای تشدید اعتراضات بود. کارگران «شرکت ملی حفاری ایران» در استان خوزستان نسبت به عدم برنامه‌ریزی دولتی نسبت به تعطیلی یا کاهش ساعات کاری خود انتقاد کردند. این کارگران در پی شیوع «کرونا» و عدم رعایت موارد پیش‌گیرانه، از جمله کاهش ساعات کاری، نگران هستند. به گفته این کارگران، در دکل‌های حفاری بیش از ۱۰۰ کارگر اشتغال دارند که همگی با ارتباط نزدیک با هم مشغول به کار هستند. در عین‌حال، کارگران حفاری‌ از شهرها و شهرستان‌های مختلف برای اشتغال به استان خوزستان می روند که امکان ناقل بودن آن‌ها را افزایش می‌دهد. کارگران این شکرکت می‌پرسند چرا ادارات و کارکنان دستگاه‌های دولتی مشمول برنامه‌ریزی‌های دولتی بابت شیوع کرونا شدند اما کارگران باید هم‌چنان طبق روال قبل به کارشان ادامه دهند؟ آن‌ها می‌گویند: «مسوولان تاکید می‌کنند باید چرخه اقتصاد کشور بچرخد اما آیا به قیمت جان تعداد زیادی از کارگران باید بچرخد؟» گزارش خبرنگار ایلنا، کارگران شرکت ملی حفاری ایران در پی شیوع کرونا و عدم رعایت موارد پیشگیرانه ازجمله کاهش ساعات کاری ابراز نگرانی کردند.  در عین‌حال کارگران حفاری‌ از شهرها و شهرستان‌های مختلف برای اشتغال آمده‌اند که امکان ناقل بودن آنها را افزایش می‌دهد.

۱۳ اسفند و در آغاز شیوع کرونا به گزارش ایلنا از خوزستان و به نقل از روابط عمومی شرکت ملی حفاری ایران، پریسا قاسمی سرپرست فوریت های پزشکی شرکت ملی حفاری ایران اظهار کرد: این واحد بعد از نشست کمیته اضطراری مقابله با ویروس کرونا فعالیت های خود را به دو بخش ستادی و عملیاتی تقسیم بندی و اجرایی کرده است. وی ارسال ۳۰ هزار ماسک و دستکش و همچنین مواد ضد عفونی کننده به موقعیت های دستگاه ها و اردوگاه های حفاری را از اقدامات صورت گرفته عنوان کرد و افزود: در تمامی دستگاه های حفاری فضایی تحت عنوان پایگاه درمانی در نظر گرفته شده که در آن پزشک، پزشک یار و تجهیزات درمانی مورد نیاز در راستای آموزش و غربالگری کارکنان ورودی به دستگاه، در نظر گرفته شده است. سرپرست فوریت های پزشکی شرکت ملی حفاری ایران از دیگر اقدامات انجام شده در این ارتباط را به آموزش و افزایش توان خود مراقبتی کارکنان اشاره و اظهار کرد: ژل و محلول ضد عفونی کننده دست و سطوح، الکل، بتادین از جمله موارد ارسالی به ۶۰ دستگاه حفاری این شرکت می باشد. وی مهمترین شیوه مقابله با این ویروس عفونی را غربالگری، شناسایی و معرفی بیماران به مراکز درمانی عنوان کرد و گفت: با برگزاری جلسات متعدد، عملیات غربالگری کارکنان دستگاه های حفاری در زمان اعزام به دکل از مبدا برنامه ریزی و توسط کادر متخصص فوریت های پزشکی شرکت صورت می گیرد. قاسمی در خصوص کارکنانی که به صورت مامور به دستگاه حفاری اعزام می شود، توضیح داد: این دسته از کارکنان قبل از شروع ماموریت با مراجعه به مراکز درمانی مستقر در شرکت، گواهی سلامت دریافت و پس از ویزیت توسط پزشک پایگاه درمانی مستقر، مجوز ورود به دستگاه حفاری دریافت می کنند. سرپرست فوریت های پزشکی شرکت ملی حفاری ایران بیان کرد: تعدادی از کارکنان با توجه به محل سکونت خود به صورت پروازی به دکل حفاری اعزام می شوند که قبل از ورود به دستگاه حفاری توسط کادر درمانی غربالگری و ویزیت و پس از اطلاع از سلامت کامل در محل کار حاضر می شوند. گفتنی است، با توجه به ماهیت کار شرکت ملی حفاری ایران، پراکندگی دستگاه های حفاری و سکونت نیروی انسانی در شهرهای مختلف، اقدامات مقابله با ویروس کرونا در راس برنامه های ایمنی، بهداشت و درمان شرکت تعریف شده است.

با این حال برخی از ریشه‌های مشکلات این شرکت را باید در تحریم‌ها جستجو کرد. در پی تحریم‌های نفتی و مالی ایران از سوی آمریکا صادرات نفت ایران کاهش یافته و واردات قطعات دکل‌های حفاری به ایران محدود شده است. رسانه ها در اسفند ۹۸  گزارش دادند که  از ۱۶۰ دکل نفتی ایران، دست کم ۴۰ دکل فعالیت خود را متوقف کرده‌اند یا تحت تعمیرات قرار دارند. نزدیک به نیمی از دکل‌های ایران توسط شرکت ملی حفاری ایران (وابسته به شرکت ملی نفت ایران) اداره می‌شوند. شرکت ملی حفاری ایران ۷۳ دکل خشکی و دریایی دارد. بقیه ۱۶۰ دکل حفاری ایران متعلق به شرکت‌ حفاری شمال و شرکت‌های کوچکتر است.

اما مدیر عامل این شرکت به آینده خوشبین است. به گزارش ایلنا به نقل از شرکت ملی نفت ایران، سیدعبدالله موسوی گفت: ماهیت عملیات حفاری در صنعت نفت مبتنی بر جابه‌جایی دکل‌های حفاری و نیروی انسانی است و این شرکت برنامه کاری جامعی در سال جهش تولید دارد که پیش‌زمینه آن بهره‌مندی از نیروی انسانی متخصص و کارآمد است. وی گفت: گردش کار در شرکت ملی حفاری ایران با توجه به نیازهای صنعت نفت کشور به صورت موافقتنامه، انعقاد قرارداد، پروژه‌ای و مشارکتی صورت می‌پذیرد و اصولاً پایان یک پروژه، آغاز قرارداد جدید، تغییر کارفرماها، توقف عملیاتی دکل‌های حفاری و کاریابی آنها در سایر پروژه‌ها موضوعی طبیعی است و این روند در ۴۰ سال گذشته استمرار داشته است. وی با تأکید بر اینکه هیچ اقدامی در جهت تعدیل و حذف نیروی انسانی در این شرکت صورت نگرفته است، گفت: به نظر می‌رسد ماهیت ذاتی حفاری در صنعت نفت، بستری برای ایجاد شایعاتی از این دست بوده باشد، اما آنچه مسلم است صنعت حفاری روزهای پرکاری را در سال ۹۹ پیش رو دارد که تنها  با بهره‌مندی از نیروی انسانی متخصص به نتیجه خواهد رسید.