آمار ۵۰۰ هزار سقط جنین سالیانه ایران چقدر واقعی است؟

همواره چگونگی برآورد آمار سقط جنین در ایران با توجه به غیرقانونی بودن آن، مورد پرسش است. نائب رییس انجمن زنان و زایمان ایران توضیح می‌دهد که عدد ۵۰۰ هزار سقط جنین سالانه در ایران از کجاست و علت آن چیست؟

مقایسه آمار سقط جنین ایران با جهان

رئیس انجمن متخصصان زنان و زایمان، با اشاره به وقوع سالانه حدود ۵۰۰ هزار مورد سقط جنین در کشور، اعلام کرد که این آمار به دلیل غیرقانونی بودن بسیاری از موارد، دقیق نیست و تخمینی بر اساس مشاوره‌ها و سوابق پزشکی ارائه می‌شود. وی بر ضعف نظارت در این حوزه تأکید کرد و گفت که با وجود محدودیت دسترسی به دارو‌های سقط جنین در بیمارستان‌ها، این دارو‌ها به راحتی در بازار آزاد یافت می‌شوند. بر اساس آمار سازمان بهداشت جهانی، سالانه حدود ۷۳ میلیون سقط جنین القایی در سراسر جهان انجام می‌شود. یعنی روزانه، حدود ۲۰۰ هزار جنین در روز سقط می‌شوند. بر اساس جمعیت کنونی جهان (۸.۱ میلیارد نفر) و آمار سالانه ۷۳ میلیون سقط جنین، نرخ سقط جنین جهانی ۹ مورد به ازای هر ۱۰۰۰ نفر است با توجه به جمعیت ۸۵ میلیون نفری ایران و آمار سالانه ۵۰۰ هزار سقط جنین، میانگین سقط جنین در ایران ۵.۸۸ مورد به ازای هر ۱۰۰۰ نفر است.

سازمان بهداشت جهانی علت را چه می‌داند

آمار سقط جنین در جهان به روش‌های مختلفی تخمین زده می‌شود. در کشور‌هایی که سقط جنین قانونی است، اطلاعات از بیمارستان‌ها، کلینیک‌ها، و مراکز درمانی جمع‌آوری می‌شود. در کشور‌هایی که سقط جنین غیرقانونی است، محققان از پیمایش‌های جمعیتی استفاده می‌کنند. همچنین در برآورد‌های غیرمستقیم از مدل‌های آماری استفاده می‌شود یعنی محققان از مدل‌های ریاضی استفاده می‌کنند که بر اساس متغیر‌هایی نظیر نرخ بارداری، نرخ زایمان و درصد بارداری‌های ناخواسته تخمین زده می‌شوند. از سوی دیگر در برخی مطالعات، بستری‌شدن زنان به دلیل عوارض سقط غیرایمن تحلیل شده و با مدل‌سازی، نرخ سقط تخمین زده می‌شود؛ بنابراین برآورد‌های جهانی سقط جنین به خصوص در کشور‌هایی با محدودیت قانونی سقط جنین، همواره با درصدی از عدم قطعیت همراه هستند. بر اساس گزارش‌های سازمان بهداشت جهانی، علل سقط جنین به عوامل پزشکی و اجتماعی-اقتصادی تقسیم می‌شود. از نظر پزشکی، وجود ناهنجاری‌های شدید در جنین یا خطرات جدی برای سلامت و حیات مادر از دلایل اصلی است. از نظر اجتماعی و اقتصادی، بارداری‌های ناخواسته به دلیل عدم دسترسی به روش‌های پیشگیری از بارداری یا شکست این روش‌ها، محدودیت‌های اقتصادی، فقر و فشار‌های اجتماعی نظیر بارداری خارج از ازدواج یا در سنین پایین از عوامل مهم محسوب می‌شوند.

ارائه آمار به صورت تخمینی

دکتر «فاطمه محمدنجار» نائب رییس انجمن متخصصین زنان و زایمان ایران در این باره به فراز می‌گوید: «به صورت تخمینی و بسیار سخت آمار سقط جنین در کشور برآورد می‌شود. ما بر اساس تعداد مراجعین خود که به علت عوارض سقط و مشاوره پیش از اقدام مراجعه می‌کنند، متوجه می‌شویم که این آمار افزایش یافته است. همچنین برخی از افراد به این اشتباه فکر می‌کنند پزشکان برای سقط عمدی می‌توانند به آنها کمک کنند. روش‌های سقط جنین بسیار گوناگون و در برخی از موارد زیرزمینی است و این یکی از علل دقیق نبودن آمار است. بسیاری از افراد این اقدام را کار درستی نمی‌دانند و برای همین به کسی اعلام نمی‌کنند. از نظر من آمار سقط جنین سالانه در ایران بالاتر از ۵۰۰ هزار است.»

برخی از مادران هیچ‌وقت متوجه بارداری خود نمی‌شوند

او درباره چگونگی برآورد آمار ادامه می‌دهد: بیماران به هر دلیل و روشی سقط کنند به دلیل عوارض سقط به پزشک متخصص مراجعه می‌کنند. در برخی از اوقات قبل از انجام سقط جنین نیز برای دریافت مشاوره به ما مراجعه دارند. تعدادی از سقط‌های جنین غیرعمدی است و مادران اصلا متوجه نمی‌شوند که باردار شده‌اند و جنینی را از دست داده‌اند. بیشتر از خانواده‌ها به دلیل مسائل اقتصادی دست به سقط جنین می‌زنند. از سوی دیگر مادران شاغل فرصتی برای نگهداری فرزندان بیشتر ندارند. به عبارتی دیگر سبک زندگی مردم تغییر کرده است و خانواده‌ها درآمد کافی ندارند. اکثر خانواده‌ها تمایل دارند فرزند بیشتری داشته باشند، اما توانایی جسمی و اقتصادی ندارند.

در حالی که آمار جهانی نشان‌دهنده روندی نسبی و برآورد‌هایی نزدیک به واقعیت است، آمار در ایران به دلیل محدودیت‌های قانونی و فرهنگی تخمینی باقی مانده است.