اصلاح آیین‌نامه مشاغل سخت کلید خورد

مشاغل سخت و زیان‌ آور (Arduous and Hazardous Works) از جهات فیزیکی، شیمیایی یا روانی، کارگران حاضر در محیط کار را در معرض آسیب‌هایی جدی قرار می‌دهند از این رو دلیل استفاده از صفت سخت و زیان آور برای این دسته شغل‌ها برای اشاره به شرایط طاقت‌فرسا،‌ مشقت‌بار و پرفشاری است که این مشاغل دارند و شاغلان را در مدت زمان کوتاه‌تری به نقطه‌ی نیاز به استراحت روزانه و پیرو آن، به نقطه‌ استحقاق زودرس برای ورود به دوران بازنشستگی می‌رسانند. 

قانونگذار برای کسانی که در مشاغل سخت و زیان آور اشتغال به کار دارند به دلیل تحمل فشارهای روحی و روانی و آثار و پیامدهای زیانبار و آسیب‌های جسمی ناشی از اشتغال به کارهای سخت و زیان‌آور تمهیدات و مزایایی درنظر گرفته است به نحوی که با داشتن ۲۰ سال سابقه مستمر بدون شرط سنی امکان بهره‌مندی از مزایای بازنشستگی را دارند. همچنین شاغلان این دسته کسب و کارها باید روزی ۶ ساعت و هفته ای ۳۶ ساعت کار کنند و اضافه کاری درباره مشاغل سخت و زیان آور ممنوع است.

طبق اعلام مدیرعامل سازمان تامین اجتماعی،اصلاح آیین‌نامه مشاغل سخت و زیان‌ آور با همفکری جامعه کارگری و کارفرمایی انجام می‌شود و درجه سختی و زیان‌آوری باید متناسب با شغل باشد تا کارفرمایان و صندوق تامین اجتماعی دچار مشکل نشوند.
کاهش شنوایی،ضعف بینایی، آسیب‌های جسمی و حرکتی،ایجاد مشکلات تنفسی،قلبی و عروقی،فشارهای روانی و عصبی و مسائلی از این دست از جمله پیامدها و آسیب های جسمی و روحی است که ممکن است حتی با گذشت چند سال پس از بازنشستگی در افراد بروز کند و ادامه یابد؛ از آن گذشته سر و کار داشتن افراد با مواد خطرناک شیمیایی، مواد رادیواکتیو و مشاغل دارای سر و صدا و آلایندگی زیاد نیز آنان را در ردیف مشاغل سخت و زیان آور قرار می‌دهد.

در ماه‌های اخیر طی جلسه‌ای که میان مصطفی سالاری‌ - مدیر عامل سازمان تامین اجتماعی و تنی چند از مقامات کارگری وکارفرمایی برگزار شد، روند اصلاح آیین‌نامه مشاغل سخت و زیان‌آور کلید خورد و اعلام شد که با همکاری نمایندگان کارگری، کارفرمایی، وزارت کار، وزارت بهداشت و سازمان تأمین اجتماعی، اصلاحیه مذکور تدوین شده و وارد فاز اجرایی خواهد شد.

در همین راستا، مدیرعامل سازمان تامین اجتماعی اخیرا اعلام کرده که آیین‌نامه مشاغل سخت و زیان‌ آور با همفکری جامعه کارگری و کارفرمایی در فرصت زمانی کوتاه تدوین و اصلاح خواهد شد.

به گفته وی درجه سختی و زیان‌آوری باید متناسب با شغل باشد تا کارفرمایان و صندوق تامین اجتماعی با مشکل مواجه نشوند.

به نظر می‌رسد که وزارت کار و سازمان تامین اجتماعی از اصلاح مشاغل سخت و زیان آور درصدد بازتعریف مشاغل سخت و زیان‌آور و ارائه تعریف دقیق‌تر و شفاف‌تر هستند تا از این طریق ساز و کاری به وجود آید که ضمن فراهم شدن امکان بازنشستگی پیش از موعد برای کارگران، کارفرمایان نیز کمتر تحت تاثیر قرار گرفته یا دچار مشکل شوند.

بر اساس تبصره ۲ ماده ۷۶ قانون بیمه تامین اجتماعی، کارهای سخت و زیان‌آور به شغل‌هایی گفته می‌شود که در آن‌ها عوامل فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی محیط کار غیر استاندارد بوده و فرد با انجام آن کار، فشار جسمی و روانی بیش از ظرفیت طبیعی را متحمل و در اثر آن به بیماری و عوارض آن مبتلا شود.

ماده یک آیین‌نامه مشاغل سخت و زیان‌آور این مشاغل را که به آنها سختی کار تعلق گرفته به ۲ دسته تقسیم کرده است:

الف ـ مشاغلی که صفت سخت و زیان آور با ماهیت شغلی وابستگی دارد اما می‌توان با به کارگیری تمهیدات بهداشتی،ایمنی و تدابیر فنی مناسب توسط کارفرما سختی و زیان آوری آنها را حذف کرد.

اصلاح آیین‌نامه مشاغل سخت کلید خورد/تعیین درجه سخت و زیان‌آوری متناسب با شغل

ب ـ مشاغلی که ماهیتاً سخت و زیان آور بوده و با به کارگیری تمهیدات بهداشتی، ایمنی و تدابیر فنی کارفرما،صفت سخت و زیان‌آوری کاهش یافته اما کماکان سخت و زیان آوری آنها حفظ می شود. در واقع برخلاف مشاغل گروه "الف" که با بکارگیری تمهیدات ایمنی و تلاش کارفرمایان سختی کار کاهش می‌یابد، مشاغل گروه "ب" ماهیتا سخت و زیان آور هستند و این صفت در ذات آنها وجود دارد.

پیشتر احمد میدری‌ - وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی با تایید تدوین لایحه‌ای برای اصلاح مشاغل سخت و زیان آور گفته بود: با توجه به مسائل مطرح‌ شده از سوی فعالان اقتصادی و نمایندگان مجلس در حوزه مشاغل سخت و زیان‌آور، لایحه‌ای برای اصلاح این موضوع آماده و پیشنهاد کرده‌ایم نظرات بخش خصوصی و صاحبان کسب‌وکار در شورای گفت‌وگو، حتی به صورت غیرحضوری دریافت و به این متن اضافه شود تا در نهایت نسخه‌ای جامع‌تر به دولت و در صورت نیاز به مجلس ارسال شود.

به گفته وزیر کار عناوین شغلی که در ردیف مشاغل سخت و زیان‌آور قرار گرفته‌اند بدون لحاظ کردن تغییرات محیط کار یا استفاده از تجهیزات ایمنی به‌روز، همچنان در فهرست باقی مانده‌اند که این مساله باید به‌روزرسانی و بازتعریف شود.

وی درباره اصلاح عناوین شغلی که در ردیف مشاغل سخت و زیان‌آور قرار گرفته‌اند معتقد است که این عناوین بدون لحاظ کردن تغییرات محیط کار یا استفاده از تجهیزات ایمنی به‌روز، همچنان در فهرست باقی مانده‌اند که این موضوع موجب نارضایتی واحدهای تولیدی شده و باید به‌روزرسانی و بازتعریف شود.

درحال حاضر برخی مشاغل از سوی وزارت کار تحت عنوان شغل‌های با سختی کار بالا و مخل سلامت جسم و روان تعیین شده که به دلیل سخت بودن شرایط چنین کارهایی، سوابق بیمه‌ای کارکنان و کارگران مشاغل با سختی کار بالا ۱.۵ برابر محاسبه می‌شود.

در حال حاضر کار در معدن، حفر قنات و چاه، کارهای مرتبط با کوره‌های مذاب، عملیات مربوط به جمع‌آوری و دفن زباله‌ها، کار در فضاهایی که ارتعاشات صوتی حاکم بر محیط بر سیستم شنوایی آسیب‌رسان است، کارهای مرتبط با سمپاشی و ضدعفونی کردن، کار آتش نشانی، کار غواصی که تحت فشار غیرطبیعی محیط باشد و کارهایی که در معرض تشعشات رادیواکتیو هستند از جمله مشاغل سخت و زیان آور به شمار می‌روند.

علاوه بر کارهای سخت و زیان‌آور مشخص شده طبق مصوبات شورای‌عالی حفاظت فنی و موارد تأیید شده توسط کمیته‌های استانی، موارد زیر نیز سخت و زیان‌آور شناخته می‌شوند.

۱ـ مشاغلی که در ندامتگاه‌ها و زندان‌ها مستقیماً با زندانی ارتباط دارند.
۲ـ مشاغلی که مستقیماً در مراکز روان درمانی با بیماران روانی مرتبط هستند.
۳ـ خبرنگاری

کارفرمایان کارگاه‌های مشمول قانون تامین اجتماعی مکلفند قبل از آن که کارهای سخت و زیان آور را به کارگران خود محول کنند، معاینات پزشکی لازم را انجام داده و کارگران را به لحاظ قابلیت و استعداد جسمانی متناسب برای نوع کار بسنجند و به صورت دوره‌ای معاینات پزشکی را تکرار کنند.

 سوابق کار در مشاغل سخت و زیان‌آور یک و نیم برابر محاسبه می‌شود و افرادی که در مشاغل سخت و زیان آور و طاقت‌ فرسا ۲۰ سال سابقه کار متوالی یا ۲۵ سال سابقه کار متناوب را داشته و حق بیمه این ایام را به سازمان تامین اجتماعی واریز کرده‌ باشند، می‌توانند تقاضای بازنشستگی خود را ارائه کنند.

منبع:ایسنا