مازندران آزاد می‌شود

احمد حسین زادگان، استاندار مازندران از تصویب طرح ایجاد منطقه آزاد تجاری مازندران در جلسه هیات دولت خبر داد. طرحی که پس از یک دهه پیگیری نمایندگان و مسولان استانی سرانجام آماده رفتن به مجلس شد. به گزارش خبرگزاری صدا و سیما مرکز مازندران، احمد حسین زادگان گفت: «طرح پیشنهادی ایجاد یک منطقه آزاد تجاری با سه لکه منفصل شامل بنادر امیرآباد، فریدونکنار و نوشهر پس از پیگیری 10 ساله امروز در جلسه هیات دولت به تصویب رسید.»

منطقه آزاد چیست و چه مزیت­هایی دارد؟

مطابق تعریف بانک جهانی از مناطق آزاد تجاری، منطقه آزاد تجاری، قلمرو معینی است که غالباً در محدودهٔ داخل یک بندر یا در مجاورت آن قرار گرفته و در آن تجارت آزاد با سایر نقاط جهان مجاز شناخته شده‌است. در این مناطق، کالاها را می‌توان بدون پرداخت حقوق و عوارض گمرکی از این مناطق صادر کرد یا به این مناطق وارد نمود و آن‌ها را برای مدتی در انبار ذخیره و در صورت لزوم بسته‌بندی و مجدداً صادر کرد. قانون چگونگی اداره مناطق آزاد در سال ۷۲ به تصویب مجلس رسید. ماده یک این قانون، حضور فعال در بازار­های جهانی و ایجاد اشتغال را از جمله مزیت­های ایجاد این مناطق عنوان کرده است.

ایران مجموعا ۸ منطقه آزاد تجاری-صنعتی دارد که عبارتند از: کیش، قشم، چابهار، ارس، انزلی، اروند ، ماکو و مهران در استان ایلام. استان­هایی كه دارای منطقه آزاد هستند از 22 مزیت اقتصادی اختصاصی این مناطق بهره می­برند. مهم ترین مزیت­های اقتصادی منطقه آزاد نسبت به سایر مناطق از جمله ویژه اقتصادی معافیت­های مالیاتی و گمركی صادراتی و وارداتی، جذب سرمایه گذاری خارجی، افزایش درآمد ناشی از فعالیت‌های خدماتی (حمل و نقل، بارگیری و تخلیه، بانكداری، بیمه گری و توریسم) و اشتغال است. ریاست سازمان مناطق آزاد را هم اکنون مرتضی بانک برعهده دارد.

دستاورد مناطق آزاد، توسعه اقتصادی یا دروازه قاچاق؟

توسعه نامتوازن در مناطق آزاد وعدم ایجاد زیر ساخت­ها از جمله مهمترین آسیب­های این مناطق است. افزایش قاچاق به علت کمبود نظارت­های دولتی و واردات بی رویه کالا­ها مساله­ای است که مورد انتقاد بسیاری از کارشناسان بوده است. در مناطق آزاد، افزایش قیمت زمین از یک سو با استقبال ساکنان این مناطق مواجه می شود، از سوی دیگر اما بسیاری از جوانان این مناطق با مشکل تهیه مسکن و سرپناه مواجه شده و به حواشی شهر مهاجرت می­کنند. این حاشیه نشینی در کنار کمبود ارایه خدمات عمومی دولت در این مناطق موجب بدتر شدن وضعیت حاشیه نشینی می­شود. برای مثال پیش از این عبدالغفور ایرانژاد در گفت وگو با خبرنگار ایسنا-منطقه سیستان وبلوچستان با اشاره به این که چابهاررتبه اول حاشیه نشینی را نسبت به جمعیت آن در کشور داراست گفت:« ۶۳ درصد مردم این شهرستان در سکونتگاه­های غیررسمی ونابه سامان زندگی می­کنند.»

همچنین اعطای مجوز و امتیاز جهت واردات کالاهای مصرفی(از جمله خودرو)، بیشتر از آنکه به توسعه درونزای این مناطق کمک کند، موجب تبدیل شدن چهره این مناطق به انبوهی از مراکز خرید لوکس شده است.

سرنوشت مازندران

۲۴ اردیبهشت ۹۸ بود که استاندارجدید مازندران با ارائه طرح پیشنهادی خود برای ایجاد سه منطقه آزاد و تصویب آن در كارگروه تخصصی دبیرخانه مناطق آزاد كشور، بار دیگرمساله مناطق آزاد مازندران را در کانون توجه برد.

آخرین بارموضوع منطقه آزاد مازندران تابستان سال گذشته حتی تا مرحله تصویب شدن در مجلس شورای اسلامی پیش رفت ولی مخالفت تعدادی از نمایندگان استان با تبدیل بندر امیرآباد به منطقه آزاد از دستور كار نهاد قانونگذاری كنار گذاشته شد.

استاندار مازندران با اشاره به متفاوت بودن نسبی مزیت منطقه آزاد تجاری با منطقه ویژه اقتصادی گفت: «معافیت‌های گمرکی، توسعه درون زا زیرساخت ها، فعال شدن بخش تجارت و صنعت، استقلال صنایع، انجام مبادلات تجاری بیشتر و نیز رونق مناسب بخش حمل و نقل از مزایای منطقه آزاد است.»

حال باید منتظر ماند دید که آیا سرنوشت مناطق آزاد در مازندران هم مانند سایر تجربه­های پیشین خواهد بود یا فصل جدیدی از تجربه­ مناطق ازاد به دور از آسیب­های آن رقم می­خورد؟