جعل مهر پزشکان، مثل آب خوردن!

بدخطی پزشکان، حالا دیگر تنها مشکل نسخه‌های دست‌نویس نیست. این روزها، بحران «جعل مهر پزشکان» به مساله اصلی نسخه‌های دارو تبدیل شده است. جعلی که می‌گویند انجام دادنش بیشتر از یک روز هم زمان نخواهد برد و به سادگی آب خوردن است.

شب گذشته معاون فنی و نظارت سازمان نظام پزشکی در گفت‌وگو با یک برنامه تلویزیونی گفت: «ساختن یک مهر کار دشواری نیست. تقریباً در هر روز سه الی چهار نامه را ارجاع می‌دهم که پزشکان به ما اطلاع رسانی کردند که از مهرشان سوءاستفاده شده است». به گفته او افراد با این مهرها عمدتا داروهای گران قیمت وارداتی را نسخه می‌کنند و می‌فروشند.

محمد جهانگیری در توضیح حرف‌های خود به فراز می‌گوید: «به گفته پزشکان امروزه گاهی روی دفترچه‌های اجاره‌ای، تقلبی یا نسخ مهر ژلاتینی زده می‌شود که اسم و امضای پزشک درست است و از طریق سامانه نظام پزشکی قابل ردیابی نیست. این کار بسیار راحت هم انجام می‌شود».

ناصرخسرویی‌ها صادر کننده شده‌اند!

جهان‌گیری به پدیده عجیبی اشاره می‌کند که محصول بر هم خوردن تعادل قیمت ارز است. او با اشاره به اینکه «قبلا در هر داروخانه، هر دارویی وجود داشت» می‌گوید: «اما امروز به دلایل تفاوت ارزی ممکن است قاچاق معکوس رخ دهد. یعنی از کشور ما دارو تامین و به خارج از کشور قاچاق شود. لذا قطعا نشت دارو هم خواهیم داشت اما مقدار آن زیاد نیست».

بدین ترتیب و شاید برای نخستین بار است که واردات داروی خارجی برای دلالان مقرون به صرفه نیست. آن‌ها ترجیح می‌دهند به مشتریان غیررسمی داروخانه‌ها بدل شوند. مشتریانی که با تخلف قانونی، داروهای تهیه شده با قیمت دولتی را تهیه می‌کنند و همان را با قیمت ارز آزاد به فروش می‌رسانند و ای بسا دوباره به خارج از کشور صادر کنند! البته جهان‌گیری میزان نشت دارو از داروخانه‌ها به بازار را عدد قابل توجهی نمی‌داند: «حجم داروهای ناصرخسرو اندازه بسیار کمی از کل بازار داروی ما می‌شود. این درحالی است که بخش بزرگی از داروهای خیابان ناصرخسرو هم از داروخانه‌ها نشت نکرده و به دلیل محدودیت واردات، از خارج از نظام دارویی کشور ما وارد شده است».

معاون سازمان نظام پزشکی می‌گوید که جامعه پزشکی خود به دنبال اصلاح این مشکل بوده و مقدمات لازم را برای امضای الکترونیک و دفترچه الکترونیک انجام داده است. فراهم ساخته است: «امروزه همه پزشکان مراکز درمانی ملکی تامین اجتماعی و پزشکان بیماران خاص مثل مبتلایان به سرطان به امضای الکترونیک مجهز شده‌اند ولی سالیان زیادی طول می‌کشد که همه پزشکان از این امضا استفاده کنند. حتی در برخی از کشورها استفاده از امضای الکترونیک حداقل ۱۰سال زمان برده است.»

جهانگیری می‌گوید: «فروش داروهای گران چند مکانیسم کنترل دارند؛ یکی امضای الکترونیک و دیگری استعلام داروخانه از بیمه. سیستم ما امروز طوری طراحی شده که داروهای گران و خاص بدون استعلام فروخته نمی‌شوند. این داروها در داروخانه از بیمه استعلام می‌گیرند که آیا این برای گرفتن یک دارو واجد شرایط هست یا نه. امروزه داروهای گران و خدمات درمانی گران در اولویت قرار گرفته و الکترونیک شدن آنها تا دو سال آینده انجام خواهد شد».

دفترچه الکترونیک، راهی ناتمام

دفترچه‌های الکترونیک، یک راهکار قابل اتکا برای جلوگیری از نشت دارو به حساب می‌آیند و از سال‌ها پیش نیاز به آن‌ها کاملا احساس شده است. معاون درمان وزیر بهداشت هم بار دیگر امروز بر این موضوع تاکید کرد و گفت:« قرار شد تمام مراکز دولتی و ۲۰ درصد از مراکز خصوصی تا پایان سال نسبت به نسخه‌نویسی الکترونیک اقدام کنند.» بر این اساس پزشک تجویزکننده، نسخه را به صورت الکترونیکی تجویز می‌کند و بیمار می‌تواند در داروخانه با نشان دادن کد مختص خود، بلافاصله داروهایش را تحویل بگیرد. حجت‌الله مقیمی، قائم مقام سابق معاون نظارت و بازرسی سازمان نظام پزشکی کشور درباره دفترچه الکترونیک می‌گوید: «دفترچه بیمه راهی برای جلوگیری از جعل مهر پزشکان هم محسوب می شود اما هدف اصلی آن کاهش هزینه‌های سازمان‌های بیمه‌گر است».

به گفته او «مبلغی که صرف نیروی انسانی و خرید کاغذ می‌شود هزینه‌های سنگینی را به سازمان‌هاعی بیمه‌گر تحمیل می‌کند.» با یک حساب سرانگشتی می‌توان فهمید که هر دو سال بیش از ۸۷۰میلیون برگه کاغذ صرف تولید همین دفترچه‌های کوچک می‌شود. چرا که در کشور ما ۳۶ میلیون و ۲۴۸ هزار و ۷۷۳ بیمه تامین اجتماعی وجود دارد و هر دفترچه عادی از ۲۴برگه کاغذ ساخته می‌شود و حداقل هر دو سال یک بار افراد دفترچه‌های خود را تمدید می‌کنند. از سوی دیگر هر سال به تعداد بیمه‌شدگان اضافه می‌شود. اگر به این عدد دفترچه‌های المثنی و دفترچه‌های ۴۵برگی بیماران خاص را هم اضافه کنیم این عدد از ۸۷۰میلیون تومان هم در هر دو سال پیشی می‌گیرد.

مقیمی همچنین درباره جعل مهر پزشکان می‌گوید: «جعل مهر فقط مربوط به پزشکان نمی شود اما از زمانی که من در سازمان نظام پزشکی حضور داشتم هم سامانه‌ای برای صدور پروانه طراحی شده بود که می‌توان پی ببرد مهر و نسخه وجاهت قانونی دارد یا نه. این را ما در اختیار دستگاه‌های درمانی و دانشگاهی گذاشته‌ایم که بتوان شماره‌های نظام پزشکی حک شده را وارد سامانه کرد و متوجه شد که رشته آن پزشک چیست، از چه زمانی وارد طباطت شده، مطبش در کجا قرار دارد و … . اگر بیماری در مطب هم به پزشک خود شک کرد همان لحظه می‌تواند شماره نظام پزشکی ثبت شده بالای نسخه یا سردر مطب را با موبایل وارد این سامانه و تصویر آن را بررسی کند تا مطمئن شود پزشک خود او است یا نه».

سامانه‌ای برای تشخیص جعلی بودن گواهی استعلاجی

این مدیر مرکز چشم پزشکی بصیر درباره استفاده از سامانه‌های نظارتی برای جلوگیری از جعل مهر پزشکان به «فراز» می‌گوید:«قبل از سال ۸۳جعل مهر دارو استفاده از نسخه‌های جعلی بسیار بیشتر بود که با واگذار شدن صدور پروانه به سازمان نظام پزشکی و آنلاین شدن آن همه راه‌های تقلب بسته شد. طوری که راهی برای خروج دارو با مهر نظام پزشکی از داروخانه وجود ندارد. از این سامانه ما نیز در انجمن چشم پزشکان استفاده کرده‌ایم. از آنجایی که چشم پزشکان هم گواهی‌های استعلاجی می‌نویسند ما سامانه‌ای طراحی کرده‌ایم که می‌توان گواهی‌های استعلاجی گواهی را در آن انطباق داد و متوجه صحت یا جعلی بودن آن شد».