برق هسته‌ای، گران، آلوده، پر دردسر

عضو کمیسیون انرژی مجلس، در گفتگو با فراز گفت که با افزایش قیمت‌ها، سرمایه‌گذاری در صنعت تولید برق خورشیدی صرفه خود را از دست داده است. این در حالی است که نه کشور نیازهای جدی به افزایش ظرفیت نیروگاه‌های خود دارد، بلکه آلایندگی بالای تولید شده از جانب نیروگاه‌های حرارتی، محیط زیست ایران را در معرض آسیب‌های جدی قرار داده است.

ظرفیت تولید برق کشور

تابستان گرم امسال، دست‌کم به نسبت همتای گذشته خود، قطعی برق کمتری را به همراه داشت. هرچند همچنان در بخش‌های بزرگی از کشور، با افزایش مصرف برق در دوره‌های گرما، شاهد سهمیه‌بندی‌های روزانه هستیم، اما باران‌های سیل‌آسای بهار امسال، در کنار ویرانی‌های ابتدایی خود، مزایایی را هم به همراه داشت.

به گزارش فراز، در سال‌های خشک ۹۶ و ۹۷، به دنبال کاهش بارندگی و ذخایر آبی سدها، ظرفیت تولید برق‌آبی کشور نیز به شدت کاهش یافت. بدین ترتیب، خشک‌سالی در بعد تولید انرژی نیز اثرات خود را نشان داد و خاموشی‌هایی را در اوج پیک مصرف به دنبال داشت. با این حال، رشد ظرفیت ذخایر سدهای کشور به دنبال بارش‌های بهار ۹۸ باعث افزایش ظرفیت برق‌آبی کشور و در نتیجه، کاهش قطع برق در پیک مصرف شد. بنابر جدیدترین گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی وزارت نیرو، ظرفیت مجموع نیروگاه‌های نصب شده کشور به ۸۰هزار و ۵۰۹مگاوات رسیده است. بر پایه این گزارش، جزییات تولید این میزان برق در نیروگاه‌های کشور مطابق جدول زیر است:

گفتنی است بنابر گزارش‌های شرکت توانیر، تا سال ۱۴۰۰، نیاز برقی کشور از مرز ۸۰هزار مگاوات عبور خواهد کرد و این بدان معناست که مجموع ظرفیت نیروگاه‌های نصب شده تا این تاریخ باید از مرز ۱۱۰هزار مگاوات عبور کند.

برق اتمی

سال ۹۶ و همزمان با آغاز عملیات اجرایی توسعه نیروگاه بوشهر، اسحاق جهان‌گیری سرمایه‌گذاری لازم برای ساخت دو واحد جدید این نیروگاه را بالغ بر ۸.۵نیم میلیارد دلار اعلام کرد اما روس‌ها، در خبرگزاری‌های خود همین مبلغ را در حدود ۱۰میلیارد دلار عنوان کردند. خبرگزاری روسی «اسپوتنیک» به نقل از یک مقام ارشد شرکت «اتم‌ستروی‌اکسپورت» که پیمانکار اصلی تاسیسات بوشهر است نوشت: ساخت واحد دوم این نیروگاه تا پایان سال جاری میلادی (سال ۲۰۱۶) و با انجام تعهدات مالی ایران آغاز خواهد شد.

گفتنی است واحد نخست این نیروگاه با حدود ۱۱ سال تاخیر آماده بهره‌برداری شد و هزینه واقعی تکمیل آن به طور رسمی اعلام نشده است. حمید چیت‌چیان، وزیر نیروی دولت یازدهم، اول مهرماه ۹۲ در حاشیه مراسم تحویل موقت نیروگاه به بهره‌بردار ایرانی، هزینه تکمیل واحد یک این تاسیسات را تلویحا ۵ میلیارد دلار اعلام کرد که با توجه به تاخیر چندین ساله، به نظر می‌رسد این رقم اعلام شده در برابر هزینه‌های واقعی نیروگاه بسیار ناچیز باشد. با این حال، حتی پذیرش همین رقم ناچیز نیز یک اختلاف معنادار با میانگین هزینه تولید برق در کشور را نشان می‌دهد.

به گزارش مهر، پیشتر معاون دفتر مدیریت مصرف شرکت توانیر هزینه تولید هر مگاوات برق را حدود یک میلیون دلار اعلام کرده بود. این بدان معناست که برای تولیدی معادل ظرفیت ۱۰۲۰مگاواتی برق اتمی کشور، نهایتا باید حدود یک میلیارد دلار سرمایه‌گذاری انجام داد. مبلغی که تا همین جای کار نیز پنج برابر کمتر از پولی است که مقامات می‌گویند در نیروگاه بوشهر هزینه شده است.

حال اگر به یاد بیاوریم که بدقولی و تاخیر روس‌ها در انجام تعهدات خود، و سپس جنجال‌های سیاسی و عواقب تحریم‌های اقتصادی چه میزان خسارت‌های غیرمستقیمی برای ما به همراه داشتند، شاید هزینه هر مگاوات برق هسته‌ای کشور سر به افلاک بگذارد. آن هم تولید برق از طریقی که به باور بسیاری از کارشناسان آلوده‌ترین و خطرناک‌ترین شیوه تولید انرژی است. فقط کافی است به یاد بیاوریم که آلمانی‌ها، از ۶ سال پیش طرح تعطیلی تمامی نیروگاه‌های هسته‌ای خود را آغاز کرده‌اند و به گفته وزیر محیط زیست آلمان، این کشور تا پایان سال ۲۰۲۲ خود را از تهدیدات آلودگی برق هسته‌ای رهایی خواهد بخشید.

انرژی‌های پاک، چشم‌انداز آینده

انرژی هسته‌ای، تنها منبع آلاینده تولید برق در جهان نیست. سوخت‌های فسیلی و نیروگاه‌های حرارتی که سهم اصلی در تولید برق کشور ما را به خود اختصاص داده‌اند بحران‌های جدی آلودگی هوا را به دنبال دارند. بنابر اعلام احمدی یزدی گفت: سالانه ۳۳ هزار میلیون تن آلاینده Co2 در جهان تولید می‌شود که سهم ایران در این بخش ۵۴۵ میلیون تن است و اگر این روند تداوم یابد در آینده با چالش‌های جدی زیست محیطی روبرو خواهیم شد.

سهم ناچیز انرژی‌های تجدیدپذیر در تولید برق کشور، یکی از نگرانی‌های اصلی فعالین محیط زیست است. آن هم در شرایطی که این شیوه از تولید انرژی، نه تنها پیامدهای منفی زیست‌محیطی را به دنبال ندارد، بلکه حتی از نظر اقتصادی نیز به نسبت مقرون به صرفه‌تر است.

«غلام‌رضا شرفی»، عضو کمیسیون انرژی مجلس در این باره به فراز گفت: «بعد از جهش قیمت دلار، تولید برق خورشیدی و سرمایه‌گذاری در آن دیگر چندان مقرون به صرفه نیست و جذابیت خود را برای سرمایه‌گذاران از دست داده است».

بنابرگزارش‌ها، هزینه ساخت یک نیروگاه خورشیدی ۱۰۰ کیلوواتی را می‌توان بین ۶۵۰ تا ۷۰۰ میلیون تومان تخمین زد. یعنی برای تولید یک مگاوات برق خورشیدی، نیازمند سرمایه‌گذاری بین ۶.۵ تا ۷.۵ میلیارد تومان هستیم. بسته به قیمتی که برای دلار در نظر گرفته شود، این سرمایه‌گذاری می‌تواند بین نیم تا ۱.۵ میلیون دلار قلمداد شود که تخمین متوسط یک میلیون دلاری برای آن قابل قبول به نظر می‌رسد. با این حال، مساله بر سر کمبود درآمد و قیمت پایین خرید خدمات است. به نحوی که نیروگاه خورشیدی با ظرفیت ۱۰۰کیلوواتی، می‌تواند در بهترین حالت ۱۰ تا ۱۲ میلیون تومان برای سرمایه‌گذاران سودآوری داشته باشد. یعنی کمتر از ۱۵درصد سودآوری سالانه که در وضعیت تورمی اقتصاد کشور مقرون به صرفه نیست.