امشب یارانه می‌دهند، شاید برای آخرین بار!

امشب همه یارانه می‌گیرند، اما برای بسیاری شاید این آخرین یارانه باشد. دولت مدتی است که بر حذف یارانه پردرآمدها تاکید دارد و مدعی است که این طرح از یارانه مهرماه آغاز می‌شود. تصمیمی که نه تنها شیوه اجرایی آن با اما و اگرهای فراوان روبروست، بلکه برخی کارشناسان آن را بسیار پر دردسر و کم بازده قلمداد می‌کنند.

یک اقتصاددان، در گفتگو با فراز، هرگونه تلاش برای تعدیل و غربال‌گری در فهرست یارانه‌بگیران را «زحمت کم‌فایده» خواند و گفت: «یارانه‌های نقدی در حال حاضر به قدری ارزش خود را از دست داده‌اند که در مقایسه با یارانه‌های پنهان و غیرمستقیم دیگر، اصلا رقم قابل ذکری نیستند که دولت روی‌شان حسابی باز کند».

دکتر محمد افخمی گفت: «هزینه کل یارانه‌های نقدی در حال حاضر سالانه ۴۳هزار میلیارد تومان است. مقایسه کنید فقط با یارانه بنزین که در کم‌ترین برآوردها بیش از ۱۲۵هزار میلیارد تومان تخمین زده می‌شود. این البته فقط بنزین است و مجموع یارانه انرژی دست‌کم سه برابر یارانه بنزین است».

بنابر قانون بودجه، دولت ملزم است تدارک لازم برای حذف سه دهک بالای درآمدی را از فهرست یارانه‌بگیران فراهم کند. به دنبال همین الزام قانونی، در ماه‌های اخیر آیین‌نامه‌های مربوطه به تصویب رسیدند و دولت اعلام کرده که غربال‌گری‌ها از مهرماه آغاز می‌شود. به گفته علی ربیعی، سخنگوی دولت، در مرحله‌ اول، مهرماه امسال چند صدک از دهک‌های بالای درآمدی حذف می‌شوند که ممکن است تا ۸۰۰ هزار نفر را در بر بگیرد. حذف این تعداد یارانه‌بگیر، مجموعا کمتر از ۴۴۰میلیارد تومان در سال کاهش بودجه به همراه خواهد داشت.

افخمی در واکنش به این خبر گفت: «دولت اگر می‌خواهد از بار فشار یارانه‌ها بکاهد، می‌تواند با یک تیر درست، سه نشان بزند. یعنی دست از سر دردسرهای اجرایی و پیامدهای احتمالی غربال‌گری و حذف یارانه‌بگیرها بردارد و به جای آن بر روی حذف یارانه بنزین تمرکز کند».

این استاد اقتصاد گفت: «فقط و فقط با حذف یارانه بنزین، می‌توان به تمامی جمعیت کشور، ۳برابر یارانه کنونی را پرداخت کرد و نیازی هم به حذف هیچ‌کس نیست. این اتفاق سه پیامد مثبت را هم به دنبال خواهد داشت. اول اینکه مشکل قاچاق سوخت برطرف می‌شود که خودش از کل یارانه‌ها بیشتر است. در این حالت مصرف بنزین هم به صورت بهینه درخواهد آمد».

به گزارش فراز، ارقام بسیار پراکنده‌ای در مورد قاچاق سوخت وجود دارد. ارقامی که روزانه از ۱۰ تا ۴۰ میلیون لیتر قاچاق بنزین حکایت می‌کنند. در هر صورت، کف این میزان قاچاق، به معنای بیش از ۲۵هزار میلیارد تومان اتلاف منابع است که در تخمین‌‌های دیگر، تا ۱۰۰هزارمیلیارد تومان نیز افزایش می‌یابد.

افخمی در مورد دیگر مزایای پیشنهاد خود گفت: «دومین دستاورد این طرح این است که سه برابر شدن یارانه نقدی بر روی دهک‌های پایین، به مراتب مثبت‌تر از میزان تورم و افزایش هزینه‌های آن‌ها خواهد بود و این کمک مناسبی برای کاهش فشارهای اقتصادی بر اقشار فرودست است. البته ممکن است برای دهک‌های بالا و پرمصرف، این افزایش هزینه جبران نشود که اتفاقا این دقیقا همان مقصودی است که دولت همین حالا هم در نظر دارد. یعنی خارج کردن پردرآمدها از فهرست یارانه‌های دولتی».

وی گفت: «در نهایت، سومین اثر مطلوب این است که دولت، به اندازه کل بودجه یارانه فعلی افزایش اعتبار خواهد داشت. یعنی فقط با مابه‌التفاوت یارانه بنزین ۳برابر یارانه فعلی را پرداخت می‌کند و کل یارانه فعلی را هم به عنوان کاهش فشار بودجه صرفه‌جویی می‌کند. البته تخمین من از یارانه بنزین این است که صرفه‌جویی دولت حتی بیش از این مقدار خواهد بود».

گفتنی است، مقامات دولتی هنوز اعلام نکرده‌اند که برای غربال‌گری دهک‌های بالا، از چه ابزارهایی استفاده خواهند کرد. پیشتر، در چند مورد که دولت تلاش کرد سبدهای اقتصادی را تقسیم‌بندی کند، با اعتراضات فراوانی مواجه شد که نشان از اشتباهات گسترده در محاسبه توان اقتصادی شهروندان داشت.

افخمی در این باره نیز به فراز گفت: «تقسیم‌بندی دهک‌های اقتصادی کار بسیار دشواری است و نیازمند زیرساخت‌های فنی و بانک‌های اطلاعاتی قدرتمندی است که بعید است آماده شده باشند. دولت باید بتواند هم دارایی‌های افراد را تشخیص بدهد و هم درآمدهای آن‌ها. این دو با هم تفاوت دارند و دولت باید مشخص کند که ملاک حذف افراد کدام شاخص است».