طالبان دلار را در ایران گران می‌کند؟!

قیمت دلار در شهر هرات افغانستان پایین‌تر از بازار مشهد است و همین مساله موجب می‌شود که اسکناس آمریکایی از منطقه ارزان‌تر به بازار داخلی جابه‌جا شود. در کنار این، هر روزه کالاهای ایرانی زیادی به افغانستان صادر می‌شود و براساس صحبت‌های تاجران، هزینه آن به صورت نقدی دریافت می‌شود. برخی معتقدند حضور طالبان در مرزهای شرقی می‌تواند تجارت ایران با افغانستان را دچار مشکل کند و ارزآوری کشور کاهش پیدا کند. هرات برای بازار ارز مشهد و تهران اهمیت زیادی دارد و در صورتی که دلاری از افغانستان به سوی این شهرها سرازیر نشود، تا حدی، کمبود عرضه ایجاد خواهد شد.

«آرمان اسماعیلی»، کارشناس ارز  معتقد است باید وضعیت فعلی بازار ارز را به دو بخش بین‌المللی و داخلی بررسی کرد. به گفته این کارشناس، در حال حاضر بخش ریسک‌های «سیستماتیک و غیر سیستماتیک» بازار فعال شده است.

اسماعیلی در در گفت‌وگو با «فراز» به بررسی وضعیت بازار بین‌المللی دلار پرداخت و گفت: «داده‌های تورمی آمریکا که هفته پیش در تاریخ ۲۰ جولای منتشر شد، نشان از تورم بی‌سابقه دارد به طوری که نرخ تورم اعلامی برابر با ۵.۴٪ است که در طول ۳۰ سال گذشته بی‌سابقه است. این نرخ تورم اعلامی بدون احتساب هزینه غذا و انرژی است که بیشتر عوامل تاثیرگذار بر این تورم قیمت خودروهای دست دوم و حمل و نقل را شامل می‌شود. از شواهد امر در بازارهای موازی مانند اوراق قرضه و بورس آمریکا می‌توان دریافت، انتظارات تورمی در بازه بلندمدت بسیار کمتر از تورم اعلام شده از سوی فدرال رزرو آمریکا است. به طوری که پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۲۳ تورم آمریکا به زیر ۲٪ نزول پیدا کند. در هفته گذشته بالاترین مقام  سیاست‌گذاری پولی آمریکا آقای پاول با حضور در کنگره و اظهار نظرهای خود در مورد ثبات اقتصادی موجب شد که نرخ اوراق قرضه به طور قابل توجهی کاهش یابد. این در حالی است که در اوج دوران کرونایی این نرخ اوراق به زیر یک درصد هم رسید اما با قدرت گرفتن دموکرات‌ها در مجلس سنا، کنگره و ریاست جمهوری آمریکا نرخ اوراق قرضه به ۱.۷۷ ٪ درصد افزایش پیدا کرد. با توجه به بازگشت اقتصاد آمریکا به ثبات نسبی شرایط بلند مدت ریسک غیر سیستماتیک شاخص دلار در حالت غیر فعال قرار می‌گیرد. اما برای درک بهتر موضوع بهتراست ابتدا به شاخص دلار بپردازیم. در تعریفی از شاخص دلار که به معنای معدل گیری از رابطه بین دلار و ۶ ارز رایج جهانی دنیا وجود دارد، بیشترین اثر وزنی مربوط به یورو با ضریب اثر گذاری ۵۷٪ درصد در این سبد است. شاخص دلار در طول سال گذشته به خاطر ریسک سیستماتیک کرونا کاهش قابل توجهی داشت و موجب شد که دولت آمریکا سیاست‌های انبساطی پولی را در پیش گیرد. پول ارزان زمینه افزایش سرمایه‌گذاری در خارج از خاک آمریکا است. موضوعی که به شدت مورد توجه سرمایه گذاران قرار گرفت و شاخص دلار را تا پایین‌ترین حد خود راهنمایی کرد و با انتخابات آمریکا دوباره روند صعودی را پیش گرفت. اما کاهش سیاست‌های انبساطی توسط دولت آمریکا باعث رشد شاخص دلار شد. می‌توان این انتظار را در بازه میان مدت و بلند مدت آینده روندی باثباتی دانست».

این کارشناس ارزی حضور طالبان در مرزهای شرقی کشور را باعث اختلال در صادرات دانست و گفت: «با توجه به آن‌که دلار هرات یکی از مبناهای ارزی مهم ایران است، مختل شدن صادرات ۴ میلیارد دلاری به افغانستان و مجهول ماندن وضعیت بازار دلار هرات، ریسک سیستماتیک سیاسی بین‌المللی نرخ ارز در ایران را به شدت فعال کرده است. به طوری که چسبندگی قیمت در محدوده ۲۵ هزار تومان در بازه میان مدت و بلند مدت را می‌توان به‌عنوان خوش‌بینانه‌ترین نظریه در مورد قیمت دلار اعلام کرد».

او در ادامه صحبت‌هایش گفت: «بودجه ۱۴۰۰ نیز ریسک‌های غیر سیستماتیک خود را دارد. نرخ ارز در بازار داخلی براساس فروش ۳۷ میلیارد دلاری نفت و میعانات و فروش مواد معدنی، تعیین شده است. اما شواهد از درآمدهای ارزی دولت نشان می‌دهد در ۴ ماهه نخست سال ۱۴۰۰، دست سیاست‌گذار پولی به شدت خالی شده و با توجه به متغیرهای محیطی اقتصاد ایران و بازار آزاد می‌توان انتظار داشت که در این‌صورت معیارهای پیش‌بینی شده در بازار بسیار فراتر از تصورات مردم و فعالان سیاسی و اقتصادی است. از  همین رو خوش‌بینانه‌ترین حالت برای نرخ ارز با توجه به ریسک غیر سیستماتیک اقتصاد سیاسی داخلی همان نرخ کنونی ۲۵۰۰۰ تومان می‌باشد».

سال گذشته سهم افغانستان از کل صادرات ایران حدود هشت درصد بوده که با توجه به کاهش شدید درآمدهای نفتی، سهم این چنینی در درآمدهای غیرنفتی به نظر می‌رسد برای بازار ارز ایران اهمیت قابل توجهی داشته باشد. از کل ۳۴ میلیارد دلار صادرات غیرنفتی ایران در سال گذشته حدود ۴ میلیارد دلار سهم افغانستان بوده است. حالا اما با حضور طالبان در مرزهای شرقی نگرانی زیادی از کُند شدن روند تجارت ایران و همچنین افزایش نرخ ارز وجود دارد.