روسیه با تخفیف ایران را در بازار نفت عقب می‌زند

در نوروز امسال ابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری از بازگشت فروش نفت به دوران قبل از تحریم سخن گفته بود. پس از او هم علیرضا دانشی، مدیرعامل شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب گفت که بعد از آغاز به کار دولت سیزدهم با اصلاح برنامه ها، تولید نفت در شرکت مناطق نفت‌خیز جنوب ۶۰۰ هزار بشکه افزایش داشته است. قبل از آن هم در اسفندماه، جواد اوجی وزیر نفت از افزایش صادرات با بهره گیری از ظرفیت نیروهای مسلح سخن گفته بود. اوجی گفته بود چون وزارت نفت مشتریان جدیدی برای نفت خام ایران یافته است و این مشتریان جدید خود صاحب پالایشگاه هستند، ایران می‌تواند به صورت مستمر به آنها نفت بفروشد.

روز ششم خردادماه اما گزارشی توسط وب سایت سی ان ان منتشر شد که نشان می داد صادرات نفت ایران به چین از زمان اغاز جنگ اوکراین به میزان یک چهارم افت داشته. این موضوع از آنجا اهمیت دارد که چین، بزرگترین و اصلی ترین خریدار نفت ایران است. اهمیت موضوع وقتی بیشتر می شود که بدانیم این روسیه بوده که در این مدت با استفاده از تخفیف های ویژه جای نفت ایران را در بازار انرژی چین پر کرده است. کاهش خرید نفت ایران توسط چین در حالی انجام می شود تا ایران در هر بشکه به طور متوسط ۲۰ دلار به مشتریان چینی خود تخفیف هم می دهد. 

خبر کاهش صادرات نفت ایران به چین در حالی منتشر شده که افزایش فروش در ماه های قبل هم به گواه ناظران متاثر از برخی معافیت‌های تحریمی دولت بایدن برای تشویق ایران به توافق در جریان مذاکرات احیاء برجام بوده. اکنون در این شرایط از یک سو کاهش احتمال به سرانجام رسیدن مذاکرات و در پی آن تشدید فشارها بر ایران و از سوی دیگر استمرار شرایط جنگ اکراین بر بازار انرژی جهان به واسطه تخفیف های روسیه به مشتریان خود این نگرانی را ایجاد می کند که مسیر نزولی فروش نفت ایران همچنان ادامه یابد. 

این در حالی است که چندی قبل موسسه تحقیقاتی انرژی «کپلر» گزارش داده بود که مقدار ذخیره نفت ایران روی نفت‌کش‌های مستقر در نزدیکی سنگاپور، به حدود ۳۷ میلیون بشکه در اواخر اردیبهشت رسیده است. این میزان در فروردین ماه حدود ۲۲ میلیون بشکه بوده است. این بدان معناست که بخشی از نفت ایران روی آب‌ها بدون مشتری باقی مانده است.

در شرایط کنونی به جز روسیه، ونزوئلا نیز رقیب نفتی ایران در چین شده چرا که این کشور نفت خود را با 25 دلار تخفیف به مشتریان چینی عرضه می کند. ونزوئلا و روسیه که اکنون در مقام رقیب درمسیر گرفتن بازار نفت ایران در چین هستند همواره به عنوان دو همپیمان و کشور نزدیک به ایران معرفی می شوند. اما موضوع تامل برانگیزتر در بازار انرژی چین، جایگاه عربستان است. کشوری که رقیب منطقه ای ایران محسوب می شود. طبق آماری که رویترز داده صادرات نفت عربستان به چین در یک ماه گذشته با رشد ۳۸ درصدی همراه بود. بدین ترتیب اکنون عربستان بزرگترین تامین کننده نفت چین است. چنانکه در فروردین ماه صادرات نفت عربستان به چین از رقم 2 میلیون 100 هزار بشکه در روز هم گذشت. حال آنکه خوش بینانه ترین آمارها از کل صادرات روزانه نفت ایران از رقم 700 هزار بشکه فراتر نمی رود. 

در این شرایط عربستان توانسته روزانه یک میلیارد دلار درآمد از طریق صادرات نفت خود کسب کند. چیزی که در رسانه های اجتماعی سوالات زیادی را برانگیخته. از جمله اینکه چرا ایران در شرایطی قرار گرفته که باید چندین سال چشم به راه گرفتن طلب 7 میلیارد دلاری خود از کره باشد و در مقابل عربستان بتواند تنها در طول یک هفته همین رقم درآمد کسب کند؟ مهمتر اما نگرانی بابت چشم اندازهای پیش رو، بن بست مذاکرات احیاء برجام و افزایش شدید فشارهای اقتصادی در داخل است که معلوم نیست با این مسیر فروش نفت به چه سرانجامی خواهد رسید؟