دفاع از حق تشکل‌یابی کارگران، اقدام راهبردی وزارت کار

گفت‌وگویی که در ادامه می‌آید، به بررسی جنبه‌های مختلف این انتخاب می‌پردازد و چالش‌ها و فرصت‌های پیش‌روی وزارت کار را مورد بحث قرار می‌دهد. این گفت‌وگو با نگاهی به نیازها و انتظارات جامعه کارگری و کارفرمایی، تلاش دارد تا به درک بهتری از فرآیند انتخاب وزیر کار و تاثیرات آن بر آینده بازار کار در کشور دست یابد.

مهم‌ترین مشکلات این حوزه و مطالبات کارگران از نظر شما چیست؟

حق تشکل‌یابی، حقوق و دستمزد، امنیت شغلی و حفظ ایمنی در محیط کار، کماکان مهم‌ترین مطالبات کارگران ایران است و عدم مشکل‌گشایی توسط نهاد‌های حاکمیتی در این حوزه‌ها، موجب نارضایتی عمیق بین میلیون‌ها تن از کارگران و مزدبگیران شده و شرایط خطیری را در کشور به وجود آورده است.

سؤال مهم این است که آقای میدری که قرار است به عنوان وزیر کار به مجلس معرفی شوند، برای حل این مشکلات، خارج از شعار، چه برنامه مشخصی دارند؟ مثلا، با توجه به این که حقوق و دستمزد کارگران در سال جاری سرکوب شده است، آیا وزیر کار جدید برنامه‌ای برای رفع این مشکل اساسی دارند؟ و همین‌طور در مورد تأمین امنیت شغلی کارگران، در شرایطی که در برخی از صنایع مثل پارس جنوبی، کارگران به عدم اجرای طرح طبقه‌بندی مشاغل معترض هستند، و یا در فولاد اهواز که تعدادی از کارگران به علت پیگیری مطالبات بر حق و قانونی خود اخراج شده‌اند و چند ماه است که خانواده آنان با مشقت زندگی می‌کنند، وزیر کار جدید چه چاره‌ای اندیشیده‌اند؟

 آیا برای پاسخ مثبت به مطالبات کارگران خلأ قانونی وجود دارد؟

واقعیت این است که مشکل اصلی در این زمینه، کمبود و ضعف قوانین نیست. البته، رفع ابهام و اصلاح برخی از قوانین قطعا می‌تواند به رفع مشکلات کارگران کمک کند. ولی، همین الان هم بر پایه قوانین موجود، می‌توان در این زمینه اقدامات اساسی انجام داد.

در همین چند حوزه‌ای که به عنوان مطالبات اصلی کارگران ذکر شد، یعنی حق تشکل‌یابی، حقوق و دستمزد و امنیت شغلی، ما، در جمهوری اسلامی قوانینی داریم که با استناد به آن‌ها می‌شود مطالبات کارگران را برآورده کرد. مشخصا، مفاد قانون اساسی بر حق تشکل آحاد ملت و از جمله کارگران، صراحت دارد. یا این که، ماده ۴۱ قانون کار بر ضرورت افزایش حقوق و دستمزد متناسب با نرخ رسمی تورم و تأمین سبد معیشت خانوار تأکید دارد. ولی در عمل، فعالان تشکیلات کارگری در پی‌گیری مطالبات خود با تضییقات و برخورد‌های نامناسب مواجه می‌شوند و به هنگام تصویب میزان حقوق و دستمزد کارگران، قانون کار یا نادیده گرفته می‌شود و یا این که به طور دلبخواهی و مطابق میل کارفرمایان تعبیر و تفسیر می‌شود.

در مورد امنیت شغلی هم همین‌طور است. هم اکنون طرح طبقه‌بندی مشاغل، که به‌طور قانونی مصوب شده است، تا حدی قابل توجه شرایط تأمین امنیت شغلی کارگران را فراهم می‌کند. با این حال، متأسفانه اجرای این طرح هم در عمل با مشکل مواجه است. اینجاست که مشکل اصلی نمود پیدا می‌کند. خب، این مشکل چیست؟ در یک کلام: نبود اراده لازم در بدنه حکمرانی کشور برای دفاع از حقوق کارگران.

توصیه شما برای رفع مشکلات کارگران و پاسخ مثبت به مطالبات آنان چیست؟

درک صحیح و دیدگاه انقلابی در مورد موقعیت و جایگاه اجتماعی-سیاسی کارگران نقطه عزیمت است. کارگران نیروی اصلی در فرایند تولید را تشکیل می‌دهند و بدون حضور مؤثر آنان، تولید محصولات مورد نیاز جامعه یا فلج می‌شود و یا دست‌کم دچار اخلال می‌گردد. قدر مسلم، تحقق شعار «جهش تولید با مشارکت مردم» بدون نقش‌آفرینی توسط کارگران میسر نیست و به یک شعار توخالی تبدیل می‌شود. حال، سؤال این است که چگونه می‌شود در شرایط سرکوب دستمزد حقوق و دستمزد و عدم تأمین امنیت شغلی کارگران، از این نیروی عظیم و کارساز اجتماعی انتظار داشت که در فرایند جهش تولید مؤثر باشد و از جان و دل مایه بگذارد! مطلب دیگر در همین زمینه، نقش منحصر به فرد طبقه کارگر در مبارزات تاریخی ملت برای استقلال، آزادی و برقراری عدالت اجتماعی است. شما کدام نیروی اجتماعی را سراغ دارید که در مسیر مبارزات آزادیبخش ملت به اندازه کارگران ایثار به خرج داشته باشد و شهید داده باشد؟ در همین دوران معاصر، از جنبش ملی کردن صنعت نفت بگیرید تا مبارزه برای فائق آمدن به دستگاه سلطنت دیکتاتوری شاه، و بعد جنگ تحمیلی ۸ ساله و مقابله با تحریم‌های امپریالیستی غرب، جامعه کارگری به عنوان ستون فقرات مبارزات ملت عمل کرده است. این ملاحظات دال بر این است که مقاومت ایران در برابر سختی‌ها بدون حضور پررنگ کارگران، بی‌شک لنگ خواهد زد و در نهایت به ثمر نخواهد نشست. مثل این است که شما بال و پر یک پرنده را ببندید و از او انتظار پرواز داشته باشید!

لذا، برای برون‌رفت از مشکلات کارگران دو عامل نقش کلیدی ایفا می‌کند. یکی، تلاش بی‌وقفه خود کارگران برای طرح و پیگیری مطالبات خود و ایجاد تشکیلات مستقل صنفی کارگری برای این منظور و دیگری به رسمیت شناختن حقوق قانونی کارگران و در رأس آنها، حق تشکل‌یابی، توسط دستگاه حکم‌رانی. آیا آقای پزشکیان و کابینه ایشان در این زمینه کارنامه موفقی از خود به جای خواهد گذاشت؟ عملکرد ایشان طی چهار سال آینده به این سؤال پاسخ خواهد داد. به هر حال، آنان که دغدغه میهن دارند، ضمن دنبال کردن وقایع، برای دستیابی به منافع و خواست‌های ملت، برای ایشان و اعضای کابینه‌شان و از جمله وزیر محترم کار، آرزوی موفقیت دارند.

در این گفتگو، اهمیت انتخاب وزیر کار به‌عنوان یکی از حیاتی‌ترین ارکان دولت مورد بررسی قرار گرفت. با توجه به شرایط پیچیده بازار کار و نیاز‌های متنوع جامعه، وزیر جدید با چالش‌های بزرگی مواجه است. از جمله این چالش‌ها می‌توان به نیاز به ایجاد اشتغال پایدار، بهبود شرایط کاری، و افزایش رفاه اجتماعی اشاره کرد.