گیر چهارم به گوته!

پس از انتشار این خبر، وزارت خارجه آلمان ضمن اعتراض سفیر ایران در برلین را احضار کرد و میزان، خبرگزاری قوه قضائیه، در مورد بسته شدن این مرکز اعلام کرد: «دو شعبه از مراکز غیرقانونی وابسته به دولت آلمان که با نقض قوانین کشور مرتکب اعمال غیرقانونی متعدد و تخلفات گسترده مالی شده بودند، با دستور مقام قضایی تعطیل شدند. گزارش‌هایی از تخلفات سایر مراکز وابسته به آلمان در کشور دریافت شده است که تحقیقات در این مورد در جریان است».

این نسختین بار نیست که دفتر بینیاد گوته در ایران بسته می شود؛ گوته در طول دوران فعالیت خود سه بار دیگر نیز بسته شده بود.

بنیاد آموزش زبان آلمانی گوته برگزارکننده آزمون‌های رسمی «انستیتو گوته» در ایران است. انستیتو گوته یا مؤسسهٔ گوته که از روی نام شاعر آلمانی،  یوهان ولفگانگ گوته نام‌گذاری شده، یک سازمان غیرانتفاعی است که ۱۹۵۱ در آلمان تاسیس شد؛ وظیفهٔ این موسسه گسترش زبان و فرهنگ آلمانی در بیرون از مرزهاست و از ۱۵۷ مرکز این موسسه ۱۲ مرکز در داخل آلمان و ۱۴۵ مرکز در بیرون از آلمان قرار دارد.

بنیاد گوته در سال ۱۹۵۸ معادل ۱۳۳۷ خورشیدی در ایران آغاز به کار کرد. این موسسه از زمان تاسیس در ایران همواره حواشی‌ای به دنبال داشته است؛ «شب‌های گوته» رویدادی سالانه قبل از انقلاب بود که به مدت ۱۰ شب در این موسسه برگزار می‌شد. آخرین دوره این رویداد (از ۱۸ تا ۲۷ مهر ۱۳۵۶ برگزار و مشهور شد) به دلیل رویکرد انتقادی مدعوین و سخنرانان و برخورد پلیس با آنان و نقش این اتفاق در انقلاب ۱۳۵۷ تاریخی و مهم است. همین رخداد سبب شد که گوته برای نحستین بار ئیش از انقلاب بسته شود و تلاش‌های بی سرانجام وابسته فرهنگی سفارت آلمان در تهران و دیدار وی با نویسندگان و شعرا هم به نتیجه نرسید. در نهایت، اما این بنیاد پس از پیروزی بازگشایی شد و فعالیت خود را از سر گرفت.

۸ سال بعد و در زمستان سال ۱۳۶۵ انستیتو گوته بار دیگر قربانی روابط سیاسی دو کشور شد و به دلیل بی احترامی یک برنامه تلویزیونی به رهبر انقلاب، دو دیپلمات آلمانی اخراج و فعالیت این موسسه به تعلیق درآمد. بار دیگر و زمانی که این موسسه فعالیت خود را از سر گرفته بود ماجرای میکونوس در شهریور ۱۳۷۱ رخ داد که تأثیر زیادی بر روابط بین ایران و کشور‌های اروپایی داشت و یکی از پیامدهایش تعطیلی موسسه گوته در تهران بود.

طبق سیاق گذشته تلاش‌هایی برای بازگشایی این مرکز صورت گرفت، اما حتی دیدار رئیس جمهوری وقت محمد خاتمی با همتای آلمانی اش هم تاثیری در این روند نداشت. سرانجام در سال ۱۳۸۳ این موسسه فعالیت خود را از سر گرفت تا اکنون که بار دیگر سایه سنگین روابط دیپلماتیک بر سر این موسسه افتاده است. ۳ مردادماه امسال بود که رسانه‌های آلمان اعلام کردند که نیرو‌های پلیس این کشور به «مرکز اسلامی هامبورگ IZH» حمله کردند و هم‌زمان وزارت کشور آلمان نیز با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد که این مرکز اسلامی و سازمان‌های تابعه آن را ممنوع کرده و مدعی شد که «این انجمن اهداف اسلام‌گرایی افراطی» را دنبال می‌کند.

پلیس آلمان آبان‌ماه سال گذشته، به مرکز اسلامی هامبورگ و ۵۴ مرکز دیگر در ۷ ایالت فدرال حمله کرد. وزارت کشور آلمان در آن زمان با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد: مرکز اسلامی هامبورگ و نهاد‌های تابعه به ظن اقدام علیه نظم عمومی مورد بررسی و ۵۴ مرکز در ۷ ایالت فدرال مورد بازرسی قرار گرفتند. در این بیانیه بدون ارائه هرگونه سند و مدرکی ادعا‌هایی علیه فعالیت‌های مرکز اسلامی هامبورگ مطرح شد. مرکز اسلامی هامبورگ از مراکز مهم اسلامی و قدیمی آلمان است که سال ۱۳۳۲ با حمایت آیت الله بروجردی در شهر هامبورگ تأسیس شد. انتشار مجلاتی به زبان آلمانی و فارسی و ارائه خدمات مشاوره‌ای، بخشی از اقدامات این مرکز است. این مجموعه اسلامی، کتابخانه‌ای با بیش از ۶ هزار عنوان کتاب در موضوعات مختلف اسلامی و شیعی دارد.
 
 
درحال حاضر عمده‌ترین نگرانی از باب تیره شدن روابط ایران و آلمان است و باید دید این بار تعطیل این بنیاد تا کجا ادامه خواهد یافت.