روز سهشنبه ۲۲ آبانماه، پایگاه خبری حوزههای علمیه خواهران اعلام کرد که اداره زنان و خانواده ستاد امر به معروف و نهی از منکر، «کلینیک ترک بیحجابی» را با اهداف «درمانی و علمی» در تهران افتتاح خواهد کرد. این خبر، حرفوحدیثها و پیامدهای رسانهای بسیاری را در پی داشت.
همان روز، «مهری طالبی دارستانی»، رییس اداره زنان و امور خانواده ستاد امر به معروف نیز در توضیح این خبر گفت که این کلینیکها به دلیل «مراجعه مکرر خانوادهها و بانوان تهرانی» و گلایه از «فشارهای محیطی برای اجبار پوشش غیرشرعی» راهاندازی خواهد شد. این اظهارات، واکنشهای انتقادی بسیاری را برانگیخت.
تعدادی از کاربران شبکههای اجتماعی در انتقاد از شیوه نامگذاری این طرح نوشته بودند که نگاه ستاد امر به معروف و نهی از منکر به پدیده پوشش اختیاری، به مثابه یک بیماری یا یک آسیب اجتماعی است. عدهای دیگر نیز بنیان وجودی این ستاد را به باد انتقاد گرفتند. «محمدعلی ابطحی»، روحانی اصلاحطلب و از چهرههای نزدیک به «سیدمحمد خاتمی» در شبکه ایکس نوشت: «باور کنید اگر ستاد امر به معروف و نهی از منکر در ایران تعطیل شود، هم معروف در جامعه گسترش بیشتری پیدا خواهد کرد و هم منکر کمتری اتفاق میافتد».
«آذر منصوری»، رییس جبهه اصلاحات نیز از دیگر منتقدان این طرح بود که در ایکس نوشت: «صداوسیما، ساران تبلیغات اسلامی، ستاد امر به معروف و نهی از منکر و نهادهایی از این دست، چه دستاوردی در زمینه حجاب داشتهاند که کلینیک ترک بیحجابی میخواهد آن را کامل کند؟» «محمدحسین طاهری آکردی»، دبیر ستاد امر به معروف در واکنش به این مطلب، خانم منصوری را با هشتگهای «کلینیک زیبایی اجتماعی» و «کلینیک ترک بیحجابی» به ستاد امر به معروف دعوت کرد.
چند روز بعد، روزنامه اعتماد با انتشار گزارشی، از بودجه ۲۵۵ میلیارد تومانی این طرح ستاد امر به معروف و نهی از منکر تهران خبر داد. به نوشته «اعتماد»، ۱۵۵ میلیارد از این بودجه از محل بودجه عمومی و باقیماندهاش از محل بودجه اختصاصی تامین شده است. این در حالی است که «فاطمه مهاجرانی»، سخنگوی دولت چهاردهم در حاشیه جلسه هیأت وزیران روز ۲۳ آبانماه گفته بود که «دولت از تشکیل کلینیک مطرحشده، خبر ندارد».
با افزایش شائبهها پیرامون بودجهی دریافتی کلینیکهای ترک بیحجابی، «محمد فاضلی»، جامعهشناس و از چهرههای نزدیک به رییس جمهوری در صفحه ایکس خود نوشت: «ایجاد کلینیک ترک بیحجابی اگر با بودجه عمومی نباشد و با هزینه کاملا و واقعا شخصیِ طراحان علاقهمندان انجام شود، ایرادی ندارد و خیلی هم خوب است. میزان خلوص طرفداران ایده، کارآمدی و اثربخشی آن به سرعت ارزیابی میشود. راهاندازی کاملا/واقعا خصوصی/شخصی آن را تشویق/مطالبه میکنیم».
این مطلب، موجی از انتقادها را در شبکه ایکس به راه انداخت؛ تا جایی که محمد فاضلی، مطلب را از صفحهاش پاک کرد. او با مطلبی دیگر با عنوان «نقد یک دوست بر این توییت» نوشت: «۱-پزشکیسازی یک رفتار (حتی خلاف عرف) منجر به فشارهای اجتماعی و روحی میشود و نه منصفانه است و نه عادلانه ۲-تقلیل مساله به امر اقتصادی ۳-لیبرالیسم بدون ملاحظات اجتماعی نیز دلیل دیگر مخالفت من است».
واکنشها به طرح ستاد امر به معروف و نهی از منکر، اما تنها محدود به شبکههای اجتماعی نبود. «مصطفی پوردهقان»، نماینده مجلس با انتقاد از اظهارات درباره راهاندازی کلینیک ترک بیحجابی، گفت: «چنین ایدههای نپخته و خامی منجر به تنش خواهد شد و موضوع غیرقانونی است». «جواد نیکبین»، نماینده کاشمر در مجلس نیز در انتقاد از کلینیک ترک بیحجابی گفت: «از نظر رهبری، حجاب اولویت کشور نیست. کسانی که درحوزه حجاب قرار است کار کنند نوع کارشان باید فقط فرهنگی و هنری باشد. ایجاد کلینیک و کشیدن آدمها به کارهایی که خودش تنش آفرین است، اشتباه است».
«عباس عبدی»، روزنامهنگار اصلاحطلب در نامهای خطاب به «انسیه خزعلی»، معاون امور زنان و خانواده دولت مرحوم رئیسی نوشت: «به جای بازگشت از مسیر طی شده و اینکه جلوی زیان را هر جا بگیریم، سود است، طرح کلینیک ترک بیحجابی را راه انداختهاند! اگر متوجه معنای این کار خود نیستند که واویلا است و اگر هستند و انجام میدهند که فاجعه است».
«پروانه سلحشوری»، نماینده دور دهم مجلس شورای اسلامی، اما پیکان انتقاد را علاوه بر ستاد امر به معروف، به سوی دولت نیز نشانه گرفت. این نماینده پیشین گفت: «متاسفانه پاسخ مردم این نیست که معاون رییس جمهور فقط اکتفا به این کند که این طرح در دولت مطرح نشده و واکنش نداشته باشند. اگر ابلاغ این لایحه از طریق دولت انجام شود قطعا آقای پزشکیان زیر تمام قولهایی که دادهاند زدهاند».
حجتالاسلام «هادی سروش»، استاد حوزه علمیه، روحانی دیگری است که از سیاستهای اجرایی ستاد امر به معروف انتقاد کرد. این روحانی در این باره به «همشهری» گفته: «نزدیک به چهار دهه فقه خوانده و تدریس میکنم، اما در هیچ جا ندیدم که در روایات و کلمات فقها، فرد بیحجاب را به عنوان یک بیمار معرفی کرده باشند».
با پیروزی مسعود پزشکیان در انتخابات و با انتقال قدرت در پاستور، تنشهای اجتماعی، به ویژه در زمینه حجاب تا حدود زیادی فرونشسته است. کاهش سختگیریهای خیابانی و همچنین نگاهی تازه به مقوله حجاب در کشور نیز از مهمترین وعدههای مسعود پزشکیان در روزهای پس از انتخابات و پس از آن بود. در این مدت، اما اظهارنظرهای گاه و بیگاه برخی افراد و ارائه طرحهای فکرنشده از سوی برخی نهادها، آرامش نسبی و در حال تثبیت جامعه را برای بازهای موقت بر هم میزند.
باید دید که جدال موافقان و مخالفان پوشش اختیاری در روزها و ماههای آتی به کجا ختم خواهد شد.
ویدیو:
گفتوگو با سخنگوی کمیسیون فرهنگی مجلس
در دارالخلافه با بهزاد یعقوبی
مرز حریم خصوصی و عرصه عمومی کجاست؟