کلینیک ترک بی‌حجابی، «محفل» شد!

کلینیک ترک بی‌حجابی، یک طرح نامشخص بود که از روز اول، حواشی زیادی را برای ستاد امر به معروف و نهی از منکر، دولت و جامعه ایجاد کرد. این طرح از منظر اسم، تامین بودجه، لزوم و کارآمدی مورد نقد قرار گرفته و هنوز هم، دولت آن را نمی‌پذیرد و ستاد امر به معروف و نهی از منکر هم رویه مشخصی برای تامین و اجرای آن ارائه نمی‌کند.

کلینیک ترک بی‌حجابی، یک طرح بلاتکلیف

خبر تأسیس «کلینیک ترک بی‌حجابی» در حالی توسط ستاد امر به معروف و نهی از منکر تهران منتشر شد که مدیر روابط عمومی ستاد مرکزی کشور، در گفتگو با فراز از جزئیات مورد نظر ستاد تهران اظهار بی‌اطلاعی کرد و از خبرنگار فراز خواست تا منتظر بیانیه ستاد مرکزی کشور در این باره بماند.

در خبر اولیه درباره این کلینیک، عنوان شده بود که این طرح برای کمک به زنان و دخترانی است که قصد محجبه شدن دارند ولی از برخوردهای اجتماعی در محیط کار و زندگی واهمه دارند. این طرح به گفته ستاد امر به معروف تهران، از مراجعان متعددی الهام گرفته بود که برای دریافت حمایت روانی به ستاد امر به معروف و نهی از منکر تهران مراجعه کرده بودند.

هرچند رئیس اداره زنان و خانواده ستاد امر به معروف استان تهران در معرفی اولیه این طرح، از قصد ستاد برای تنبیه افراد بدون حجاب یا مجاب کردن آنها به رعایت حجاب در این کلینیک صحبتی نکرده بود اما، کاربران فضای مجازی از احتمال این اتفاق ابراز نگرانی می‌کردند و طولی نکشید که ستاد مرکزی، اظهارات پیشین درباره این کلینیک را تأیید کرد و البته از گروه سوم مراجعین، یعنی «کسانی که از طرف مرجع قضایی معرفی می‌شوند» صحبت کرد.

این در حالی است که معاون امور اجتماعی ستاد امر به معروف و نهی از منکر در تناقض با گفته پیشین خود، گفت: «در محافل ترک بی‌حجابی نگاه کاملاً ایجابی برقرار است چون هیچ‌کس را به اجبار نمی‌توان وارد این عرصه کرد و به خانم‌ها پیشنهاد داده می‌شود که آیا تمایل دارید درباره این موضوع صحبت کنیم و کسانی که آمادگی دارند، در محافل ما حضور می‌یابند و در این زمینه، صحبت می‌کنند».

بنابراین، به نظر می‌رسد این طرح و جامعه هدف آن، هنوز به‌صورت کامل مشخص نیست، همانطور که اسم اصلی این طرح، یعنی «کلینیک ترک بی‌حجابی» هم، در واکنش به بازتاب منفی آن در جامعه، دستخوش تغییر به «محفل ترک بی‌حجابی» شده است.

محفل یا کلینیک، بودجه این طرح از کجا تأمین می‌شود؟

با وجود اینکه در هیچ کجای بیانیه‌ها و اخبار رسمی منتشر شده از ستاد امر به معروف و نهی از منکر، اطلاعاتی درباره بودجه این طرح عنوان نشده بود اما صحبت‌هایی از تخصیص بودجه ۲۵۵ میلیاردی در فضای مجازی و بعضی از رسانه‌های خارجی شایعه شد و ستاد امر به معروف و نهی از منکر، در واکنش به این اخبار، تخصیص بودجه به این طرح را تکذیب کرد.

در این تکذیبیه، تأکید شد که «تشکل‌های مردمی» بودجه فرایند آزمایشی این طرح را تأمین کرده‌اند و در صورت ادامه هم قرار است «سمن‌های فعال در حوزۀ آسیب‌های اجتماعی و مؤسسات و تشکل‌های علاقه‌مند» در تأمین مالی طرح مشارکت کنند.

موضوع قابل توجه در بحث بودجه طرح‌های تنبیهی و تشویقی حجاب، این است که کلینیک یا محفل ترک بی‌حجابی، تنها طرح این حوزه نیست که شائبه دریافت بودجه دولتی آن، برای مردم ناراحت کننده باشد.
در همین مورد، معاون رئیس جمهور در امور زنان و خانواده هم در آخرین اظهارات خود در ۳ آذر گفت: موضوع مربوط به حجاب و عفاف در سال‌های گذشته در میان وظایف ۲۷ دستگاه دولتی و حاکمیتی بوده است و این دستگاه‌ها به تبع فلسفه وجودی‌شان بودجه‌هایی دریافت می‌کنند و لزوماً نیز بابت این بودجه‌ها به دولت یا مجلس پاسخگویی مستقیم و غیرمستقیم ندارند.

طرح‌های امر به معروف نهی از منکر چقدر موفق هستند؟

۱۶ آبان سخنگوی دولت، با فاصله‌ای ۴ روزه از عریان شدن یک دختر در دانشگاه علوم تحقیقات تهران، درباره این اتفاق توضیحاتی داد و متذکر شد «باید از آنچه به عنوان عرف در دانشگاه مطرح است حراست شود» و «عریانی بیش از یک حدی در هیچ کجای دنیا قابل پذیرش نیست».

عرف درواقع رسوم و سنت‌هایی است که در جامعه مورد توافق اکثریت قرار گرفته و اجرا می‌شود و امر به معروف هم، در جهت هدایت جامعه، به قانون و حدودی است که اکثریت جامعه، آن را پذیرفته‌اند و به آن تمایل دارند. چیزی که به وضوح در سال‌های اخیر، در سطح جامعه ایران مشخص است این است که عده زیادی از زنان، بدون پوشش کامل اسلامی در سطح جامعه حضور پیدا کرده‌اند و عرف چندصد ساله پوشش ایرانی را تغییر داده‌اند.

برد خبری و حمایت اجتماعی وقایعی مثل آنچه در سال ۱۴۰۱ به وقوع پیوست یا رویدادهایی که شمار غیر قابل انکاری از دختران جوان ایران در رقم زدن آنها نقش داشته‌اند، نشان می‌دهد که پروژه‌هایی مثل «گشت ارشاد»، «قرارگاه حجاب و عفاف»، «فعالیت حجاب‌بان‌ها» و امثال آنها با شکست مواجه شده و صرف هزینه‌های مادی و معنوی بیشتر برای آنها، زوال منابع کشور است.

یکی از شعارهای انتخاباتی مسعود پزشکیان در انتخابات سال ۱۴۰۳، رسیدگی به نارضایتی اجتماعی در مورد امر به معروف و نهی از منکر در موضوع حجاب بوده است و حالا معاون رئیس‌جمهور در امور زنان و خانواده هم، در واکنش جدی به اخبار پیرامون کلینیک ترک بی‌حجابی، گفت: «به مردم ایران اطمینان می‌دهم که دولت صدای نگرانی‌های مردم را می‌شنود و اطمینان می‌دهم که هیچ طرحی که مغایر با کرامت انسانی و رویکرد فرهنگی دولت باشد، از سوی دولت به اجرا در نخواهد آمد.»