آزادراه تهران شمال به این پاییز هم نمی‌رسد

آزادراه تهران ـ شمال؛ پروژه‌ای که کارهای مطالعاتی آن عمری حدودا ۴۰ ساله دارد و قرار بود قطعه یک آن تا 20روز دیگر به بهره‌برداری برسد حالا در تازه‌ترین خبرها دوباره تاریخ افتتاح آن تغییر کرده است.

چندی پیش رییس بنیاد مستضعفان به‌عنوان سهامدار نیمی از این آزادراه اعلام کرد که «این طرح عمرانی 19سال در دست پیمانکاران چینی بود اما هیچ پیشرفتی در قطعه یک صورت نگرفت، چینی‌ها برای ساخت این آزادراه، با ما گروکشی می‌کردند. به تازگی ساخت آزادراه به دست پیمانکاران ایرانی سپرده شده و قطعه یک تا پایان تابستان و کل پروژه در ایام دهه فجر امسال به بهره‌برداری خواهد رسید.»

درحالی پرویز فتاح اوایل مردادماه امسال از زمان بازگشایی این آزادراه خبر داد که بر اساس زمان‌بندی‌های مشخص شده، قرار بود تمامی چهار منطقه این آزادراه تا سال ۱۴۰۰ به اتمام برسد اما با نگاهی به برنامه‌های در حال تغییر برای بهره‌برداری منطقه یک تهران-شمال، به نظر نمی‌رسد که کل پروژه نیز در زمان تعیین شده تکمیل شود.

فتاح با تکیه بر صندلی ریاست بنیاد مستضعفان در دومین روز از انتصاب خود راهی این منطقه شد و در آنجا علت تاخیر در ساخت آزادراه را گروکشی چینی‌ها با مسئولان ایرانی اعلام کرد. به گفته او «در نهایت آنها پس از مدتی فاینانس را رها کردند. پس از چینی‌ها دیدیم که پیمانکاران و مشاوران ایرانی به این پروژه ورود کرده و آن را با قیمتی بسیار پایین‌تر به اتمام رساندند.»

رییس بنیاد مستضعفان ماه گذشته از اتمام روسازی و زیرسازی قطعه یک آزادراه خبر داد و گفت: «فقط نصب تجهیزات، تهویه، هواکش‌ها و جت‌فن‌ها باقی مانده که در صورت تخصیص اعتبار ۳۰۰میلیارد تومانی، نصب این تجهیزات نیز به پایان خواهد رسید؛ اما افتتاح رسمی آن با حضور مقام‌های کشوری و به شرط انجام تعهدات مالی دولت، در دهه فجر برگزار خواهد شد.»

استفاده از آزادراه؛ اگر به عمر ما قد بدهد

این وعده فتاح درحالی است که این آزادراه قرار است کوتاهترین مسیر ارتباطیِ دریای خزر با خلیج‌فارس باشد اما افتتاح آن در سال‌های گذشته بارها دستخوش تغییر شده؛ بهار ۱۳۹۶، پایان سال ۱۳۹۶، سال ۱۳۹۷، تابستان ۱۳۹۸ و در نهایت پاییز ۱۳۹۸ بخشی از تاریخ‌های مشخص شده برای افتتاح آزادراه بوده است. با این رویه در حال حاضر مشخص نیست مردم از چه زمانی می‌توانند از قطعه یک و از چند سال بعد می‌توانند از همه‌ فازهای آزادراه تهران-شمال استفاده کنند.

اما این وعده‌ها فقط به اظهارات رییس فعلی، قبلی و پیشین بنیاد مستضعفان خلاصه نمی‌شود چراکه پیش‌تر از اعلام فتاح، وزیر راه‌‍وشهرسازی هم اعلام کرد که «قطعه یک آزادراه یعنی بخش نخست از قطعات چهارگانه پروژه تا اواخر شهریور سال جاری افتتاح می‌شود.»

23سال بی‌پولی و تعلل

در این میان، علل مختلفی برای راه‌اندازی نشدن حتی قطعه یک این آزادراه مطرح می‌شود که یکی از آنها ایرادهای زیست‌محیطی به آن است اما به نظر می‌رسد کمبود منابع و تعلل در اجرای کار، مهم‌ترین مانع پیش روی این طرح بوده از همین‌رو در ماه‌های اخیر سازمان برنامه و بودجه با تخصیص ۳۰۰میلیارد تومان اعتبار به شکل اوراق اسناد خزانه اسلامی به آزادراه تهران- شمال موافقت کرده است.

این تاخیر در بهره‌برداری از آزادراه تهران- شمال درحالی است که ۱۲۱کیلومتر طول، ۱۸۰رشته تونل، ۹۵دستگاه پل، کاهش ۳۵درصدی مصرف سوخت نسبت به جاده موجود و نقش عمده در ترانزیت ایران از جمله ویژگی‌های مهم آن است.

قطعه یک این آزادراه نیز از تقاطع بزرگراه آزادگان و بزرگراه شهید همت در تهران شروع می‌شود و با عبور از مناطق کن، سولقان، امامزاده عقیل، تونل تالون و دره لانیز به سه‌راهی شهرستانک می‌رسد، اجرای این قسمت که طول آن حدود ۳۲کیلومتر بوده و تکمیل آن در اولویت است، موجب می‌شود قسمتی از راه فعلی که از طریق کرج می‌گذرد، حذف شده و مسیر فعلی حدود ۶۰کیلومتر کوتاه‌تر شود؛ این یعنی در مصرف سوخت، استهلاک و زمان مسافران به شکل قابل‌توجهی صرفه‌جویی خواهد شد.

مهم‌ترین قسمت این قطعه احداث تونل تالون به طول ۴هزار و ۸۵۰متر است که حفاری آن توسط چینی‌ها انجام شد که بعدها به دلیل تاخیرهای مکرر در اجرای پروژه و اختلافات مالی، شرکت چینی از ادامه فعالیت منع شد و تنها قطعات مهم در دست این شرکت باقی ماند.

تعلل در بهره‌برداری از قطعه یک آزادراه تهران - شمال درحالی است که این منطقه به طول 3۲کیلومتر از تهران تا شهرستانک ادامه می‌یابد. ۱۳.۵کیلومتر از این قطعه معادل ۴۲درصد آن، تونل بوده که تعداد تونل‌ها در دو باند رفت و برگشت، ۳۹رشته به طول ۳۲کیلومتر است. این تونل‌ها به دو شکل نفررو ویژه تردد افراد و ماشین‌رو ساخته شده‌اند که ۲۹رشته به طول ۲کیلومتر و پل‌ها در هر دو باند رفت‌وبرگشت، در مجموع به ۲۵دستگاه به طول ۳.۱کیلومتر است.

حالا پس از 23سال از آغاز اجرای این پروژه بزرگ راهسازی در ایران باید دید افتتاح این ۳۲کیلومتر به امسال می‌رسد یا ممکن است بازهم به زمان دیگری موکول شود.