درگیری تایلند و کامبوج از کجا آب می‌خورد؟

در روزهای پایانی تیرماه، منطقه‌ای مرزی میان تایلند و کامبوج بار دیگر به خط مقدم جنگی تمام‌عیار بدل شد؛ جنگی که با وجود طرح درخواست آتش‌بس به سومین روز کشیده شده است. آن طور که به نظر می‌رسد، جنگ میان این دو کشور بیش از هرچیزی در مرزکشی‌های صدساله قدرت‌های استعماری ریشه دارد و به این زودی‌ها آرام نمی‌گیرد.

اواخر ماه می ۲۰۲۵، نیروهای تایلند و کامبوج در منطقه‌ای مرزی که سال‌هاست بر سر آن مناقشه دارند با یکدیگر درگیر شدند و در نتیجه آن، یک سرباز کامبوجی کشته شد. پس از آن، اقدامات تلافی‌جویانه‌ای مثل محدودیت صادرات و واردات صورت گرفت.

روز چهارشنبه اما آغاز یک درگیری تمام‌عیار بود. پنج نیروی نظامی تایلندی حین گشت‌زنی در اثر انفجار مین مجروح شدند. مقامات تایلندی که مدعی‌اند این مین‌ها به‌تازگی کار گذاشته شده‌اند، گذرگاه‌های مرزی شمال شرقی با کامبوج را بستند، سفیر خود را فراخواندند و سفیر کامبوج را اخراج کردند. در پاسخ، کامبوج نیز روابط دیپلماتیک خود با تایلند را به پایین‌ترین سطح تنزل داد و تمام کارکنان سفارتش در بانکوک را فراخواند.

درگیری‌ میان کامبوج و تایلند از کجا آب می‌خورد؟

در نتیجه تبادل آتش میان ارتش دو کشور و بمباران هوایی مناطق مرزی، تاکنون دست کم ۳۳ نفر کشته شده و ۱۳۰ هزار نفر آواره شده‌اند. با افزایش تلفات انسانی، کامبوج خواستار دخالت فوری سازمان ملل و آسه‌آن شده و تایلند نیز برای بازگرداندن آرامش، مذاکراتی را از طریق کمیسیون مرزی مشترک آغاز کرده است. با این‌حال، آنچه امروز در مرز دو کشور جریان دارد، تنها بخشی از داستان است؛ داستانی به قرن گذشته و نقشه‌های استعماری برمی‌گردد.

درگیری‌ میان کامبوج و تایلند از کجا آب می‌خورد؟

خطی که استعمار کشید، هنوز آدم می‌کُشد

اختلافات مرزی میان تایلند و کامبوج، به دوران سلطه استعماری فرانسه در قرن نوزدهم بازمی‌گردد. در سال ۱۸۶۳ کامبوج تحت‌الحمایه فرانسه شد و به بخشی از هند‌وچین فرانسه پیوست. در این دوران، فرانسه از طریق معاهدات دوجانبه با سیام (تایلند امروز)، مرزهایی ترسیم کرد که هدفشان نه روشن‌سازی مالکیت سرزمین، بلکه تامین منافع سیاسی و تجاری پاریس بود. معاهده سال ۱۹۰۷ از مهم‌ترین این توافقات بود که بر اساس آن، فرانسه بخش‌هایی از اراضی مرزی، از جمله مناطقی با آثار باستانی مشترک را به قلمرو کامبوج الحاق کرد؛ تصمیمی که تایلند هیچ‌گاه به رسمیت نشناخت.

در سال ۱۹۶۲ دیوان بین‌المللی دادگستری رأی به مالکیت کامبوج بر معبد پرَویه‌ویهیر داد، اما تایلند همچنان بخش‌هایی از اراضی اطراف آن را متعلق به خود می‌دانست. این اختلاف باعث شعله‌ور شدن دورانی از تنش شد که اوج آن در سال ۲۰۰۸ و حالا دوباره در سال ۲۰۲۵ قابل مشاهده است.

درگیری‌ میان کامبوج و تایلند از کجا آب می‌خورد؟

آتش استعمار صدسال بعد شعله‌ور می شود

در ۱۹۴۱ با اوج گرفتن جنگ جهانی دوم، ژاپن با شعار «آسیا برای آسیایی‌ها» وارد منطقه شد و هند‌وچین فرانسه را اشغال کرد. اشغال ژاپن در سال ۱۹۴۵ پایان یافت و کامبوج توانست پس از ۱۰۰ سال استعمار فرانسویان به استقلال برسد. با این همه، این کشور در سال‌های بعد صحنه جنگ‌های نیابتی و کشتار دسته‌جمعی شد. در دهه‌های بعد، حتی با وجود صلح نسبی، حضور آمریکایی‌ها در معادلات نظامی تایلند روابط این کشور با کامبوج را تیره‌تر کرد.

درگیری‌ میان کامبوج و تایلند از کجا آب می‌خورد؟

تایلند برخلاف اغلب کشورهای جنوب‌شرق آسیا هرگز به طور مستقیم مستعمره نشد، اما همواره تحت فشارهای قدرت‌های استعماری از جمله بریتانیا و فرانسه، مجبور به واگذاری بخش‌هایی از خاک خود بود. این کشور بعدها به پایگاه استراتژیک آمریکا بدل شد تا در جنگ سرد، ایالات متحده نفوذ خود مقابل گسترش کمونیسم در منطقه را حفظ کند.

تجربه‌ استعمار در کامبوج، همچون بسیاری دیگر از کشورهای آسیایی و آفریقایی، تنها به غارت منابع و تحمیل فرهنگ محدود نشد؛ بلکه با جا گذاشتن مرزهای مناقشه‌برانگیز، نوعی از بی‌ثباتی ساختاری را در سیاست منطقه‌ای برجای گذاشت. این بی‌ثباتی نه‌تنها در قالب جنگ‌های مرزی چون درگیری تایلند و کامبوج که در اختلافات دریای چین جنوبی یا مناقشات قومی در مرزهای برمه و بنگلادش هم دیده می‌شود. درگیری اخیر البته گسترده‌تر و خونین‌تر از دفعات پیشین ارزیابی شده و نگرانی‌ها درباره وقوع جنگی تمام‌عیار را افزایش داده است.

لینک کپی شد