علیرضا شریفی یزدی

یک روانشناس اجتماعی درخصوص افزایش مراجعه به مراکز روانشناسی و روانپزشکی از زمان شروع اعتراضات اخیر، بیان می‌کند که میزان مراجعه افراد طی چهار ماه اخیر افزایش پیدا کرده و می‌توانیم بگوییم تا حدی میزان اضطراب در جامعه به دلیل اتفاقاتی که رخ داده، بالاتر رفته است. گرچه آمار رسمی ارائه نشده، ولی مشاهدات میدانی و مطالعات اکتشافی نشان می‌دهد که نسبت به سال گذشته همین موقع، حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد افزایش مراجعه داشته‌ایم.

بحران کاهش جمعیت و زادآوری، بحرانی تقریبا جهانی است. اغلب کشورهای به‌ویژه توسعه یافته، با کاهش زادآوری و پیری جمعیت مواجه هستند و در آینده‌ای نه چندان دور وارد پیرسالی جمعیتی خواهند شد. این کشورها البته نسبت به این مسئله غافل نبوده و۶۵ درصد کشور‌های غربی سیاست‌های حمایتی از فرزندآوری را دنبال می‌کنند. سیاست‌هایی که نه تنها بار مالی بر خانواده نمی‌افزاید که بسیاری از مشکلات خانواده مانند مسکن، شغل ثابت و دیگر نیازهای خانواده را مرتفع می‌کنند. زنان فرانسوی، ۱۶ هفته مرخصی زایمان دارند که از شش هفته پیش از تولد کودکان‌شان آغاز می‌شود. سیستم فرانسه، داشتن فرزند بیشتر را با افزایش قابل ملاحظه مزایا برای فرزند سوم نیز تشویق می‌کند. در آلمان آنگلا مرکل صدر اعظم این کشور پیشنهاد داده برای مادر‌هایی که در خانه مراقب بچه‌های خود هستند حقوق هزار و ۸۰۰ یورویی در نظر گرفته شود.از سال گذشته هم ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه به هر خانواده‌ای که در سال جاری میلادی صاحب فرزند شود ۴۶۶ هزار و ۶۱۷ روبل معادل حدود ۷۶۰۰ دلار «هدیه» می‌دهد. در کشورما هم چندسالی است مسئولان تلاش‌های گوناگونی در جهت تشویق جوانان برای ازدواج و تشویق خانواده‌ها برای فرزندآوری بیشتر را در پیش گرفته‌اند. اما آیا می‌توان با سیاست‌هایی که دولت ما در این زمینه در پیش گرفته، به‌عنوان «مشوق» نگاه کرد؟

بر اساس آمارهای سالنامه رصدخانه مهاجرت ایران، سهم مهاجران ایرانی از کل جمعیت ایران از نرخ ۱/۴۵ درصد در سال ۱۹۹۰ میلادی به نرخ ۲/۲۹ درصد در سال ۲۰۱۹ رسیده است. مدیر رصدخانه مهاجرت ایران می‌گوید دلیل افزای مهاجرت، مسائل و چالش‌های اقتصادی است. براساس آمارهای سالنامه رصدخانه مهاجرت ایران، سهم مهاجران ایرانی از کل جمعیت ایران از نرخ ۱/۴۵ درصد در سال ۱۹۹۰ میلادی به نرخ ۲/۲۹ درصد در سال ۲۰۱۹ رسیده است. وقتی از افرادی که تصمیم قطعی برای مهاجرت دارند، دلیل رفتن شان را می پرسیم، پاسخ اغلبشان این است:«شما یک دلیل خوب برای ماندن بیاورید. اقتصاد خوب؟ روابط خارجی خوب؟ اوضاع اجتماعی خوب؟ چشم‌انداز آینده؟ عدالت و رفاه اجتماعی ؟ حقوق شهروندی خوب؟»