قره باغ

مسعود پزشکیان قرار است این هفته به دعوت همتای خود در جمهوری آذربایجان در هفدهمین نشست سران سازمان همکاری اقتصادی (اکو) در منطقه قره‌باغ کوهستانی شرکت کند.

رئیس‌جمهور با اشاره به پیوندهای تاریخی، فرهنگی و خانوادگی میان ملت‌های ایران و آذربایجان افزود: این ارتباطات، زمینه‌ساز شکل‌گیری مسیری مناسب برای گسترش همکاری‌های منطقه‌ای خواهد بود.

نخست وزیر ارمنستان گفت: ایروان قصدی برای بازگشت نظامی به منطقه قره باغ جمهوری آذربایجان را ندارد و برنامه‌ای برای جنگ برای آن را نیز ندارد.

پولیتیکو نوشت: روسیه به دلیل اینکه نیرو‌های خود را به سمت جنگ در اوکراین هدایت می‌کند قصد دارد ۲۰۰۰ سرباز موجود در قره‌باغ را از این منطقه خارج کند

روبرت بگلریان: تا ظهر امروز ۸ مرداد ماه بیش از ۱۰۰ هزار ارمنی‌تبار از قره‌باغ خارج شده و به ارمنستان رفته‌اند./ باکو ادعا کرده بود که می‌خواهیم ادغام جمعیت انجام دهیم اما کسی آنجا نمانده است. ماجرای قره‌باغ، یک نوع پاک‌سازی قومی بود.

تخلیه و فرار ارمنی‌‌تبارها از منطقه قره‌باغ ادامه دارد. منطقه‌ای که روزگار نه چندان دوری اکثریت ارمنی‌‌تبار در آن زندگی می‌کردند اما حالا در حال تبدیل شدن به اقلیت هستند و یکی پس از دیگری خانه‌ها را ترک می‌کنند تا به ارمنستان بروند. حتی تصاویری هم از آتش‌ زدن خانه‌ها پیش از ترک آن‌ها منتشر شده که نشان می‌دهد جمهوری آذربایجان سرانجام با زور اسلحه استیلای خود را بر این منطقه برقرار می‌کند.

اکنون سه سال پس از جنگ ۲۰۲۰ که طی نیروهای باکو با کمک، اسرائیل، ترکیه و تکفیری ها بر «قراباغ دشتی» تسلط پیدا کرده بودند، همین ائتلاف به قراباغ کوهستانی با مرکزیت خان کندی/ استپاناکرت لشکر کشی کرده و حیات ارامنه در مخاطره نسل کشی مجدد قرار دارد.

بسته‌شدن مرز ارمنستان، تکمیل آخرین حلقه محاصره ژئوپلتیک ایران است | عبور از ⁧‫ارس‬⁩ و برعهده گرفتن مسوولیت پاسداری از صلح در ⁧‫سیونیک‬⁩ الزامی راهبردی و تن زدن از آن، نابخشودنی است.

اگر باکو بخواهد مرز ایران و ارمنستان را مخدوش کند و نادیده بگیرد و یا حتی از بین ببرد ایران با آن موافقت نخواهد کرد و البته فکر نمی‌کنم که امکان انجام دادن آن را هم داشته باشد. آذری‌ها نیز این موضوع را می‌دانند و اگر قرار بود با ادعای تاریخی بتوانند مرز ایران و ارمنستان را از بین ببرند همین ادعای تاریخی می‌تواند در مورد خاک آذربایجان هم وجود داشته باشد|امیدوارم باکو در نهایت دریابد که به صرف ادعای تاریخی نمی‌تواند جغرافیای سیاسی منطقه را تغییر دهد.

این تصور که فکر کنیم مماشات با باکو و یا مماشات با الهام علی‌اف در آینده موجب کاهش روابط باکو با اسرائیل شده و یا به تعدیل این همسویی روابط منجر می‌شود انتظار بی‌جا، اشتباه و خطای استراتژیک و راهبردی ما است که در سال‌های گذشته هم، آزموده شده است.

ایران دارای مرز مشترک با ارمنستان و آذربایجان است اما ترکیه تنها با نخجوان مرز دارد در منطقه «قره سو» ایران می‌تواند مدعی آن باشد-براساس قراداد مرزی که در سال ۱۳۱۰ میان ایران و ترکیه به امضا رسید باریکه یازده کیلومتری قره سو تعیین تکلیف شد. این منطقه از اهمیت استراتژیک بالایی برخوردار بود و از سال‌ها قبل محل منازعه ایران، روسیه تزاری و عثمانی بود زیرا امکان اتصال به قفقاز و ارمنستان را فراهم می‌آورد- ایران می‌تواند بگوید پیش از انقلاب بلشویکی ما با روسیه معاهداتی را در رابطه با ترکمنچای و گلستان داشتیم. یعنی می‌توان در این زمینه ادعا‌هایی مطرح و دعوی حقوقی پیرامون آن را دوباره زنده کند؛ با این روش می‌تواند مرز مشترک ترکیه با نخجوان را به چالش بکشد. متأسفانه در جنگ قره باغ ترکیه همواره تلاش کرده است تا از پشت صحنه کنترل اوضاع را در دست داشته باشد. یعنی به آذربایجان کمک می‌کرد تا با اشغال منطقه زنگزور، این منطقه را به خاک آذربایجان متصل کند تا میان آذربایجان و ترکیه حائلی وجود نداشته باشد و به صورت مستقیم به یکدیگر وصل شوند. اما دیدیم که ایران عکس العمل به موقعی نشان داد و با کمک ارمنستان در منطقه سیونیک کنسولگری خود را افتتاح کرد؛ تهران مترصد آن است که اگر ترکیه و آذربایجان بخواهند با استفاده از زور و بر هم زدن نظم منطقه تغییری در جغرافیای سیاسی این منطقه به وجود آورند سریعاً واکنش نشان دهد. نکته دیگری که باید به آن توجه داشت این است که اگر آذربایجان مدعی می‌شود و می‌گوید این سرزمین‌ها به لحاظ تاریخی به ما تعلق داشته است ایران نیز می‌تواند ادعای قوی‌تری را مطرح کند و بگوید از پیش از سال ۱۸۱۳ تمام این زمین‌ها به ایران تعلق داشته است. یعنی اگر قرار باشد زمین‌هایی به موقعیت تاریخی خودشان بازگردند ایران هم می‌تواند در این زمینه ادعا‌های خود را راجع به قفقاز مطرح کند. شاید برهمین اساس باشد که ترکیه نیز اخیراً در رابطه با کریدور زنگزور چندان موضعگیری نمی‌کند

ایران برای استقرار صلح در قفقاز باید سیاست فعال‌تری داشته باشد / آذربایجان و ترکیه به دنبال اشغال هر دو منطقه آرتساخ و سیونیک هستند.

حسن بهشتی پور: ادعای تاریخی نمی‌تواند زمینه ساز حقوقی برای کشور‌ها شود. در اینصورت زمینه‌های بسیار زیادی وجود دارد که ایران هم می‌تواند بر آن‌ها تأکید کند.

حکومت باکو رسما اعلام کرد که آثار ارمنی را از کلیساها حذف خواهد کرد. وزیر فرهنگ باکو با استناد به نظریه‌ای شبه‌علمی که ریشه ارمنی کلیساها در قره‌باغ را نفی می کند، اعلام کرد که کارگروهی در حال شناسایی آنچه او «جعل ارمنیان» در کلیساها می‌خواند است تا پس از آن، دولت باکو آثار تاریخی و کتیبه‌های ارمنی را از محوطه‌های تاریخی مذهبی قره‌باغ حذف کند.

از سه شنبه هفته جاری شاهد دور جدید درگیری های نظامی بین باکو و ارمنستان هستیم که کماکان هم ادامه دارد و تاکنون به کشته شدن ۱۵ نظامی ارمنستان و ۷ سرباز باکو منجر شده است. شدت درگیری ها به گونه ای است که بسیاری آن را خونین ترین درگیری بعد از جنگ ۴۴ روزه قره باغ در پاییز سال گذشته می دانند. اگرچه کما فی‌السابق باکو و ایروان همدیگر را متهم به آغاز درگیری‌ها می‌کنند، اما بسیاری از کارشناسان معتقدند نگاه‌های جاه‌طلبانه باکو و ترکیه برای ایجاد تغییرات ژئوپلیتیک در منطقه قفقاز جنوبی و نیز برگزاری رزمایش‌های مشترک دو یا چند جانبه پی در پی طی ۳۷۴ روز بعد از جنگ قره باغ عملا بستری جدی را برای ایجاد این درگیری ها فراهم کرده است. برای بررسی بیشتر پشت پرده چرایی دور جدید درگیری ها در منطقه، گفت وگویی با شعیب بهمن، تحلیلگر ارشد مسائل اوراسیا و قفقاز انجام شده است که در ادامه می‌خوانید: