توافق برجام

گریگوری برو، تحلیلگر آمریکایی در موسسه اوراسیا گروپ در تحلیلی درباره اظهارات اخیر ترامپ پیرامون «برچیدن» تاسیسات هسته ای ایران گفت: یک تفسیر این است که ترامپ موضع «برچیدن» را به‌منظور راضی نگه‌داشتن جناح تندرو جمهوری‌خواهان مطرح می‌کند، چون این کمک می‌کند تا توافق را به‌عنوان توافقی بهتر و سخت‌گیرانه‌تر نسبت به برجام مطرح کند، حتی اگر در واقعیت اینطور نباشد. همچنین ممکن است که او به ادبیات و عبارات دقیق اهمیت ندهد.

ده سال پیش، زمانی که «باراک اوباما»، رئیس‌جمهور وقت آمریکا و دیگر رهبران جهانی با ایران بر سر محدود کردن برنامه هسته‌ای‌ به توافق رسیدند، عربستان سعودی ناراضی بود. مقام‌های سعودی آن توافق را ضعیف خواندند و گفتند برجام فقط ایران را جسورتر می‌کند. چند سال بعد، زمانی که دونالد ترامپ از آن توافق خارج شد، عربستانی‌ها از خوشحالی سر و دست می‌شکستند. امروز اما نگاه عربستان کاملا تغییر کرده است؛ دولت دوم ترامپ برای دستیابی به توافقی که احتمالا شباهت زیادی به برجام دارد، با ایران وارد مذاکره شده و کشورهای عربی از بزرگترین حامیان این گفتگوها هستند. چه اتفاقی در منطقه افتاده است؟

توقف مذاکرات غیر‎مستقیم میان ایران و ایالات‌متحده در مورد احیای توافق‌نامه ۲۰۱۵ در باب برنامه هسته‌ای ایران، احتمال لغو تحریم‌های نفتی ایران را بیشتر به تعویق انداخته و بازار را محدود نگه داشته است...

حالا ما در جهانی با شرایط متفاوت زندگی می‌کنیم. جهانی که در آن روسیه و چین (که هر دوشان از طرفین درگیر در معاهده برجام هستند) قطعاً همسو و خیر‌خواه ایالات متحده نیستند... جهانی که در آن عربستان سعودی و امارات متحده عربی در بحبوحه بزرگ‌ترین بحران ژئوپلتیک قرن بیست‌و‌‌یکم، به تماس‌های تلفنی جو بایدن هم پاسخ نمی‌دهند.

هفته گذشته امارات متحده عربی با کاهش ۱۳ درصدی قیمت‌های نفت تنها در عرض یک روز، قدرت تولیدکنندگان خلیج‌فارس را در بازار به نمایش گذاشت و زنگ خطری برای واشنگتن فرستاد که تلویحاً پیامش این بود: حواس‌تان به متحدان دیرینه‌تان نیز باشد.

با اشتیاقی که جهان برای جدا شدن از نفت روسیه (پس از حمله این کشور به اوکراین) دارد، حالا که به نظر می‌رسد مذاکره‌کنندگان دارند به امضای یک پیمان هسته‌ای احیاشده و لغو تحریم‌ها علیه ایران نزدیک می‌شوند... این بار مسکو مانع ایجاد می‌کند.

آغازین روزنه‌های امید زمانی تابیدن گرفتند که جو بایدن، رئیس جمهوری ایالات متحده و ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه، برای برگزاری نشستی در باب بحران اوکراین به توافق رسیدند. یکی از شروط در اجلاس سران این بود که پوتین به اوکراین حمله نکند. اتفاقی که هنوز هم افتادنش بعید نیست؛ چون روسیه کماکان مانورهای نظامی خود را در بلاروس تمدید می‌کند و به ایجاد نیرو در مرز اوکراین ادامه می‌دهد.

مذاکرات پر زحمتی که برای احیای توافق هسته‌ای در حال صورت گرفتن است، شاید پایان یابد. همان‌طور که دیپلمات‌ها نیز اشاره می‌کنند که توافق پس از نزدیک به یک سال چانه‌زنی در آستانه عقد شدن است. اما واکنش‌های منفی منتقدان این معاهده در ایالات متحده تازه آغاز شده است.

شکست‌هایی که ترامپ در مورد ایران باقی گذاشته است، هیچ راه‌حلی جز دست‌یابی به توافق را برای جو بایدن باقی نگذاشته‌اند.