اصلاح قیمت‌ها، با جلب اعتماد مردم ممکن است

این اقتصاد دان به «فراز» گفت: «مشکل اصلی بحث آزادسازی قیمت‌ها از زمانی آغاز شد که یکی از نمایندگان مجلس که اکنون در قید حیات نیستند و برای همین نامی از ایشان نمی‌برم آمدند و حرفی زدند که عامه‌پسند بود، اما علمی نبود. ایشان عنوان کردند که ما هر سال متناسب با نرخ تورم قیمت بنزین و برق و حامل‌های انرژی را افزایش دهیم، ازآن زمان این استدلال شکل گرفت، بطوریکه الان بخش عمده‌ای از تورم و کسری بودجه دولت را که شاهدیم ناشی از این ماجراست. در حالی که ما تا پیش از اینکه این پیشنهاد نماینده مجلس تبدیل به قانون شود مشکل چندانی در بحث کسری بودجه نداشتیم.»

بهمن آرمان با اشاره به یکی از مقالات خود که مرکز پژوهش‌های مجلس نیز منتشر کرده بود، گفت: «درباره افزایش قیمت حامل‌های انرژی از سال ۵۸ تا حدود سال ۱۳۸۵ بررسی‌هایی انجام دادم و آماری منتشر کردم. در آن زمان در ایران نیز قیمت انرژی برای بخش تولید به نسبت قیمت مصرف خانگی، مانند دیگر‌کشور‌ها کمتر بود. ولی به تدریج با شروع اعمال سیاست‌های پوپولیستی مساله عوض شد که اوج این سیاست‌های پوپولیستی در دوره آقای احمدی‌نژاد اتفاق افتاد. برای مثال هزینه انرژی تولید در کارخانه فولاد مبارکه که از گاز طبیعی استفاده می‌شد، برای ۹تن فولاد ۹درصد بود که با کشور عربستان که ۸درصد هزینه تولید بود، برابری می‌کرد و اختلاف بسیار پایین بود، در قطر هم همینطور بود، کمی پایین‌تر از عربستان، و خود این اختلاف در حالی بود که عربستان بخاطر منابع مالی فراوان، کمک زیادی به بخش تولید می‌کرد. اما متاسفانه با ادامه سیاست‌های پوپولیستی، هزینه تولید همان فولاد به ۱۶.۴ درصد رسید و در چنین شرایطی عملا یک صنعت استراتژیک که آمریکا با این‌همه پیشرفت همچنان روی آن حساسیت ویژه دارد، ما در اینجا با تصمیمات غلط، به آن آسیب زدیم».

او ادامه داد: «یکی دیگر از اقدامات هدفمند که صورت گرفت علیه صنایع پتروشیمی بود. بخش عمده ارز غیرنفتی ما از طریق صنایع پتروشیمی تامین می‌شد، در این صنعت هم در یک اقدام مشکوک قیمت گاز طبیعی را از ۲.۵ سنت به ۱۳سنت افزایش دادند. در حالی که در کشور‌های همسایه قیمت آن بیشتر از ۲.۵ سنت نبود. طبیعی است که دیگر، سرمایه‌گذاران خارجی در این صنعت در ایران سرمایه‌گذاری نکنند. سرمایه‌گذار‌های داخلی هم سرمایه‌های خود را در این بخش کم کردند».

این استاد دانشگاه اینطور ادامه داد که: «امروز در هیچ کجا قیمت دستوری وجود ندارد و همه چیز بر اساس مکانیزم عرضه و تقاضا و مراودات بازار شکل می‌گیرد. خرید تضمینی در کشور‌های پیشرفته دیگر وجود ندارد؛ برای مثال در آمریکا، وزارت کشاورزی تعداد پرسنل بسیار کمی دارد که آنها همکار‌ی‌های خاصی و البته به‌صورت حرفه‌ای در این زمینه انجام می‌دهند. وظیفه آنها مطالعات عمیق درباره آب و هوا، بازار‌های جهانی و مسائلی از این دست است که در نهایت گزارش ارائه می‌دهند که مثلا در کدام ایالت چه مقدار گندم کشت شود، چه مقدار نیشکر کشت شود و مانند اینها، سپس، این تولیدات در بورس شیکاگو ارائه می‌شود، دقیقا کاری که ما درباره فولاد انجام می‌دهیم و در بورس عرضه می‌کنیم؛ بورس مکانیزم تعیین کننده قیمت است. در کشاورزی هم همین منطق باید حاکم شود. در ایران بودجه عمومی صرف خرید تولیدات کشاورزی می‌شود که در آن‌هم مطالبات کشاورزان هم به‌‌موقع پرداخت نمی‌شود.

آرمان با بیان اینکه «دست‌هایی در کار است که مانع تبدیل اقتصاد ایران به اقتصاد تولید محور می‌شود» گفت: «عملا سرمایه‌گذاری در چنین وضعیتی مقرون به صرفه نیست. همین سیاست‌ها باعث شده قیمت بنزین در حدی باقی بماند که حتی هزینه حمل‌ونقل خود را هم نتواند پوشش دهد. سیاست‌های پوپولیستی ریشه تولید را خشکانده است».

او با بیان اینکه «سخن وزیراقتصاد درست است»، توضیح داد: «اصلاح قیمت‌ها درست است، اما نمی‌شود و نباید آن را به یکباره به اجرا درآورد. باید ملاحظاتی انجام شود و به تدریج و با برنامه‌ریزی این اقدام  صورت گیرد، تا کم‌کم به نقطه بهینه برسیم. آقای پزشکیان جلوگیری از قیمت گذاری‌های دستوری را یکی از برنامه‌ها عنوان کرده بودند، و‌لی به دلیل تحریم‌ها و مشکلات سیاست خارجی فعلا امکان اجرا پیدا نکرده است»

این اقتصاددان گفت: «دولت پاکستان چند ماه پیش، از صندوق بین‌المللی پول تقاضای وام ۹ میلیارد دلاری کرد ولی در عین حال باید شرایطی را می‌پذیرفت که یکی از آنها این بود که سوبسید‌ها را کاهش دهد. دولت پاکستان ابتدا این شرط را نپذیرفت، چون طبقه متوسط را تحت فشار قرار می‌داد، اما نهایتا به آن تن داد و البته از آن عبور هم کرد. در ایران نیز چه بخواهیم چه نه، بالاخره اقتصاد باید به جامعه جهانی بازگردد و آن هم قوانین خاص خود را دارد. هرکس کار را در دست بگیرد چه در این دولت یا دولت‌های بعد سرانجام باید سوبسید‌ها را بردارند».

او افزود: «این بی‌معنا است که قیمت بنزین هزاروپانصد تومان باشد. این استدلال که افزایش قیمت بنزین تورم ایجاد می‌کند منطقی نیست. با اینکه قیمت بنزین را ثابت نگه داشته‌اند تورم ۴۰ درصد است. حالا نمی‌گوییم اینکه بیشتر از اینها است، نمی‌دانم، ولی طبق اعلام رسمی ۴۰درصد است و همه مردم آن را احساس می‌کنند. سوال اینجاست کسانی که مخالف افزایش قیمت بنزین هستند چرا در مقابل افزایش قیمت گوشت و سایر اقلام ساکتند؟»

آرمان تاکید کرد: «قیمت‌ها نه اینکه افزایش یابند؛ درست این است که بگوییم باید اصلاح شوند. در مصر یارانه زیادی به حامل‌های انرژی اختصاص یافته بود، بعد از آنکه السیسی بر سر کار آمد اصلاحات را شروع و اعلام کرد، دولت سوبسید نخواهد داد. عده‌ای ریختند خیابان و چندتا پمپ بنزین و مغازه آتش زدند ولی بعد فروکش کرد، دولت با پول ناشی از این اصلاحات کار‌هایی انجام داد که مردم نتیجه‌اش را دیدند. مثلا یک کانال موازی کانال سوئز ایجاد کرد و از سران بسیاری کشور‌ها برای افتتاح آن دعوت کرد و مردم نتیجه را دیدند».

این اقتصاددان تصریح کرد: اگر دولت به مردم توضیح دهد که با اعمال اصلاحات چه کار‌هایی می‌تواند بکند؛ برای مثال چقدر خانه مسکونی می‌سازد، چقدر کارخانه می‌سازد، چقدر درآمد ایجاد می‌کند و... مردم نهایتا خواهند پذیرفت. بنده باری گفتم که فکر می‌کنم حل مساله ترافیک در تهران و شهر‌های بزرگ که حالا به شهر‌های کوچک هم سرایت کرده، اگر قیمت بنزین واقعی شود، حل خواهد شد. چرا که دیگر مردم با ماشین شخصی بیرون نخواهند آمد، اما همه این کار‌ها همزمان مستلزم این است که قیمت حامل‌ها برای وسایل نقلیه عمومی، تاکسی‌ها، اسنپ‌ها و اتوبوس‌ها متفاوت باشد و ثابت بماند و از طرفی هم وسایل نقلیه عمومی افزایش پیدا کند. دولت باید به مردم توضیح دهد که مثلا با درآمد حاصله چقدر مترو می‌سازیم یا جاده ایجاد کردیم یا راه‌آهن می‌زنیم».

او در ادامه گفت: «امروز مصرف روزانه سوخت به ۱۳۰میلیون لیتر رسیده است و دقیقا بخش عمده آن به دلیل ترافیک هدر می‌رود. اگر قیمت بنزین واقعی شود هم معضل آلودگی و هم معضل ترافیک و حتی تا حد زیادی کسری بودجه حل می‌شود، اما دولت باید مردم را توجیه کند و از طرفی اعتماد آنها را با نشان دادن اینکه درآمد حاصله در جا‌های دیگر برای بهبود زندگی مردم خرج شده، جلب کند»

آرمان همچنین گفت: «اینکه می‌گویند مردم به خیابان می‌ریزند و شورش می‌کنند و پمپ ینزین‌ها را آتش می‌زنند، این حرف‌ها درست نیست. مگر قیمت گوشت و مرغ و ... بالا نرفت، مردم مغازه‌ها را آتش زدند؟ یا مگر شیر و پنیر که گران شد، مردم کارخانه شیر را آتش زدند؟ اینها مسائلی است که برخی به دلایل خاصی مطرح می‌کنند که دولت را بترسانند و از اصلاح قیمت‌ها منصرف کنند».