جیره‌بندی آب؛ شبی ۸۱۰ میلیارد تومان سود برای تولیدکننده‌های آب معدنی!

بحران کم‌آبی؛ پدیده‌ای که دیگر فقط «هشدار» نیست

بحران کم‌آبی در ایران وارد مرحله‌ای تازه و نگران‌کننده شده است؛ بحرانی که سال‌ها قبل با کمپین‌هایی مانند «آب هست، ولی کم» در سال ۱۳۹۴ درباره آن هشدار داده شد، اما امروز به واقعیتی ملموس برای میلیون‌ها شهروند تبدیل شده است. آنچه زمانی تنها در حد تذکرات کارشناسان و تبلیغات تلویزیونی بود، اکنون به قطع آب، افت فشار گسترده و گاه خرید اجباری آب معدنی رسیده است.

تهران در آستانه یک بحران شهری جدی

استان تهران یکی از کانون‌های اصلی این بحران است. سال‌های گذشته، بی‌آبی برای بسیاری از مردم تهران تنها یک خبر یا تحلیل اقتصادی بود؛ اما در ماه‌های اخیر، کاهش محسوس فشار آب و قطعی‌های چندساعته وارد زندگی روزمره شهروندان شده است.

شدت شرایط به حدی رسیده که وزیر نیرو رسماً به مردم توصیه کرده است برای مدیریت بحران، مخازن ذخیره آب خانگی تهیه کنند؛ توصیه‌ای که نشان می‌دهد بحران از سطح هشدار گذشته و وارد مرحله «بقا و مدیریت اضطراری» شده است.

قطعی‌های شبانه؛ از افت فشار تا قطع کامل آب

از اواسط آبان ۱۴۰۴، آب در بسیاری از مناطق تهران بین ساعت ۲۲ شب تا ۵ صبح با افت فشار شدید روبه‌روست؛ افت فشاری که عملاً حکم قطع کامل آب را دارد. در چنین وضعیتی، حتی انجام ساده‌ترین امور مانند شستن دست و صورت نیز ممکن نیست.

در نتیجه، بسیاری از خانوار‌هایی که مخزن ذخیره ندارند، ناچارند شب‌ها به خرید بطری‌های آب معدنی پناه ببرند تا حداقل نیاز چند ساعت ابتدایی شب را تأمین کنند. این موضوع یک پرسش اساسی را ایجاد می‌کند: این قطعی‌ها چقدر از جیب مردم هزینه می‌تراشد؟

هزینه کم‌آبی برای مصرف‌کنندگان تهرانی

در تهران، سرانه مصرف آب حدود ۲۵۰ لیتر برای هر فرد است. اگر ساعات خواب را کنار بگذاریم، هر فرد به‌طور میانگین در هر ساعت ۱۴ لیتر آب مصرف می‌کند. با احتساب اینکه شهروندان تنها برای دو ساعت ابتدایی قطعی شبانه (۲۲ تا ۲۴) نیاز فوری به آب دارند، هر فرد به ۲۸ لیتر آب نیاز خواهد داشت.

بر اساس مشاهدات میدانی خبرنگار فراز، میزان خرید آب‌های بسته‌بندی یا آب معدنی در روزهای جیره‌بندی آب افزایش یافته است. با توجه به اینکه قیمت هر بطری ۱.۵ لیتری آب معدنی ۱۵ هزار تومان است، تأمین ۲۸ لیتر آب مورد نیاز در ساعات قطعی، معادل ۱۸ بطری آب معدنی خواهد بود؛ یعنی ۲۷۰ هزار تومان برای تنها دو ساعت.

هزینه پنهان، اما سنگین برای مردم تهران

اگر فرض کنیم ۳۰ درصد از جمعیت ۱۰ میلیونی تهران در منازل خود به دلیل نداشتن مخزن ذخیره یا ذخیره آب در طول روز، ناچار به خرید آب معدنی باشند، هر شب حدود:۸۱۰ میلیارد تومان تنها برای دو ساعت قطعی آب، از جیب مردم به حساب شرکت‌های تولیدکننده آب معدنی واریز می‌شود.

این عدد زمانی تکان‌دهنده‌تر می‌شود که بدانیم اگر این قطعی شبانه ۹۰ روز در سال ادامه داشته باشد، مجموع هزینه پرداختی شهروندان به رقمی حدود: ۷۳ هزار میلیارد تومان خواهد رسید؛ عددی هم‌سنگ بودجه یک‌ساله وزارت اقتصاد یا وزارت نیرو. برای مقایسه، بودجه سال ۱۴۰۴ وزارت جهاد کشاورزی حدود ۳۶ همت است. یعنی هزینه آب معدنی تنها ۳۰ درصد مردم تهران طی ۹۰ روز قطعی شبانه، برابر است با بودجه دو سال وزارت جهاد کشاورزی.

هزینه‌ای که باید صرف توسعه می‌شد، نه بقا

این حجم از هزینه، سودی نجومی و بادآورده برای شرکت‌های تولیدکننده آب معدنی ایجاد می‌کند، اما واقعیت تلخ آن است که این پول در شرایط دشوار اقتصادی کشور، از جیب مردم و بابت یک نیاز اولیه پرداخت می‌شود؛ نیازی که می‌توانست با توسعه زیرساخت‌ها، مدیریت منابع و اصلاح الگوی مصرف، هرگز به چنین نقطه‌ای نرسد.

بحران کم‌آبی امروز نه یک هشدار که تهدیدی واقعی برای زیست شهری است. هزینه‌های سنگینی که مردم امروز برای تأمین ابتدایی‌ترین نیاز زندگی پرداخت می‌کنند، نشان می‌دهد که کشور نیازمند تحول فوری در سیاست‌های مدیریت آب، سرمایه‌گذاری زیرساختی و بازنگری جدی در مصرف شهری است.

اگر تصمیم‌های سخت امروز گرفته نشود، فردا ممکن است هزینه‌هایی بسیار سنگین‌تر و خسارت‌هایی غیرقابل‌جبران‌تر بر دوش مردم و اقتصاد کشور گذاشته شود.