صادرات مشتقات نفتی ایران در اوج

ردیابی نفتکش‌های ایران نشان می‌دهد صدور مشتقات نفتی از ایران افزایش یافته و به ۵۰۰میلیون دلار در ماه رسیده است؛ گزارشی که به‌تازگی خبرگزاری رویترز آن را منتشر کرده است، آن هم با وجود تحریم‌های واشنگتن علیه تهران.

۱۱۸سال پیش در زمان مظفرالدین شاه قاجار وقتی نخستین چاه نفت در منطقه مسجدسلیمان کشف و هفت سال بعد حفر شد کسی نمی‌دانست این ثروت ملی چقدر اهمیت دارد و می‌تواند موجب درآمدزایی کلان و محلی برای بحث و معامله ایران با دنیا باشد. حالا پس از گذشت این همه سال و در وضعیتی که تحریم‌های آمریکا باعث شده فروش نفت ایران حدود ۸۰درصد کاهش پیدا کند، مشتقات نفتی از همین چاه‌های ارزشمند می توانند نقش منجی ایران را ایفا کند.

موضوعی که رییس کمیسیون صنعت اتاق بازرگانی ایران هم به آن اشاره می‌کند و به «فراز» می‌گوید: «درآمد میلیون دلاری کشور از مشتقات نفتی اتفاق خوبی است که به طور نسبی می‌تواند جبران‌کننده تحریم‌های نفتی ایران باشد.»

ذره‌بین روی شرکت‌های بزرگ نفتی است

به گفته مهدی پورقاضی «از آنجایی که تاکید تحریم‌ها بر فروش نفتی ایران بوده فروش مشتقات نفتی و انواع محصولات پتروشیمی می‌تواند برقرار شود چراکه ذره‌بین روی شرکت‌های بزرگ نفتی است درحالی که فروش محصولاتی نظیر نفت‌کوره و گاز مایع می‌تواند هزاران واحد صنعتی کوچک یا مسکونی را دربر گیرد.» نکته‌ای که مدیر بخش خاورمیانه شرکت اف.جی.ای و مشاور بازار نفت نیز معتقد به آن است. به گفته ایمان ناصری «برخلاف نفت خام که خریدار نهایی آن یک پالایشگاه است، گازوئیل و ال.پی.جی خریداران بسیاری در صنایع کوچک و مناطق مسکونی دارند و بازار برای این محصول بسیار گسترده است.»

رییس کمیسیون صنعت اتاق بازرگانی ایران همچنین توضیح می‌دهد: «همکاری با شرکت‌های تولیدی و بازرگانی کوچک خریدار مشتقات نفتی شناخته شده نیستند و همکاری با آنها می‌تواند به ایران برای دور زدن تحریم‌ها کمک کند.»

ابهام در بلندمدت بودن صادرات مشتقات نفتی

اعتقاد پورقاضی این است که «ایران به سراغ فروش صنایع پایین‌دست حاصل از نفت خام رفته که با این روش شاید بتوان به‌طور موقت به اهدافی دست پیدا کرد اما اینکه بتوان این روند را برای بلندمدت اجرا کرد در هاله‌ای از ابهام است.»

با همه این‌ها بیژن زنگنه، وزیر نفت در تازه‌ترین اظهارات خود گفته است «در ماه اوت، صادرات مشتقات نفتی جمهوری اسلامی به بالاترین میزان رسیده است.»

از سوی دیگر هفت ماه پیش پس از افتتاح فاز سوم پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس با ظرفیت ۳۵۰ هزار بشکه در روز مقامات ایران اعلام کردند کشور در تولید بنزین به خودکفایی رسیده و این درحالی است که در گزارش خبرگزاری رویترز گفته شده «بر اساس اطلاعات ردیابی کشتی‌ها، جمهوری اسلامی به‌ندرت محصولات نفتی وارد کرده است.»

تولید روزانه ۶۶۰هزار بشکه بنزین

صحبت‌های وزیر نفت هم اخبار رویترز را تایید می‌کند چراکه زنگنه اعلام کرده «تولید بنزین در ایران ۱۰۵میلیون لیتر در روز است که این رقم معادل روزانه ۶۶۰هزار بشکه است.»

پیش از این رضا پدیدار، رییس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی تهران نیز گفته بود «از ۱۵ کشور همسایه، ‌۹ کشور به دلیل کیفیت بالا و قیمت رقابتی مایل به خرید بنزین از ایران هستند که به دلیل تحریم‌ها این معاملات در قالب تهاتر یا با پول محلی انجام خواهد شد.»

همه این اتفاق‌ها درحالی است که مقام‌های آمریکایی بارها گفته‌اند در تلاش هستند تا صادرات نفت ایران را به صفر برسانند تا جایی که مایک پومپئو، وزیرخارجه آمریکا به‌تازگی اعلام کرد که «تحریم‌های نفتی کاخ‌سفید علیه صادرات نفت ایران توانسته جلوی فروش دو میلیون و ۷۰۰هزار بشکه از نفت این کشور را بگیرد.»

درآمد 300میلیون دلاری ایران در ماه

اما دیگر آمارهای منتشر شده نیز نشان می‌دهد صادرات محصولات نفتی ایران 400 تا 500هزار بشکه در روز باشد؛ آماری که از سوی شرکت مشاوره بین‌المللی انرژی اف.جی.ای منتشر شده و تخمین زده است «ایران در ماه اوت بیش از 230هزار بشکه در روز گازوئیل به امارات متحده عربی صادر کرده که بیش از 220هزار بشکه صادرات در ماه جولای است. با قیمت فعلی، چنین فروشی 300میلیون دلار در ماه درآمد دارد.»

شرکت اطلاعات کپلر نیز اعلام کرده است «ایران در جولای 514هزار تن ال.‌پی.‌جی صادر کرده که معادل 200هزار بشکه در روز است و 180میلیون دلار ارزش دارد. ایران در ماه ژوئن 579هزار تن صادر کرده بود که 95درصد آن را چین دریافت کرد.»

سیاستمداران فکر اساسی کنند

حالا طبق گزارش رویترز به‌نظر می‌رسد تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا فروش مشتقات نفتی را کمتر تحت تاثیر خود قرار داده است و محصولاتی مثل نفت‌کوره و ال.پی.جی یا همان گاز مایع از سوی ایران صادر می‌شوند با این توضیح که ال.پی.جی، خوراک پتروشیمی‌هاست و همچنین در مصارفی نظیر پخت‌وپز کاربرد دارد.

با این حال رییس کمیسیون صنعت اتاق بازرگانی ایران معتقد است «این تحریم‌ها دعوای فعالان اقتصادی دنیا نیست، برای درآمدزایی حاصل از صادرات نفت خام باید فکر اساسی کرد بنابراین سیاستمداران باید مسکن موقت ناشی از فروش مشتقات نفتی را تبدیل به راهی برای صادرات نفت کنند تا ایران به جایگاه واقعی خود در صادرات نفت برسد.»