ترکش‌های انفجار عربستان به بازار نفت

ترکش‌های انفجار در پالایشگاه عربستان به هر سو پرتاب می‌شود. در حالی که کارشناسان حوزه انرژی نگران جهش ناگهانی قیمت نفت در بازارها هستند، برخی سیاست‌مداران آمریکایی تلاش می‌کنند تا انگشت اتهام این حادثه را به سوی ایران گرفته و خواستار واکنش‌های خشن نظامی شوند. خبرگزاری رسمی عربستان در ابتدا تلاش کردند از مهار سریع آتش‌سوزی خبر بدهند، اما خبرگزاری رویترز به نقل از سه منبع آگاه اعلام کرد که این حملات، بر روند تولید و صادرات نفت تاثیر جدی گذاشته است.

شوک در بازار نفتی، داغ شدن بازار بیانیه‌ها

بر اساس اعلام گروه اوراسیا، حملات پهپادی به شرکت آرامکو که روز گذشته رخ داد، ‌می‌تواند تأثیر بسیار جدی بر کاهش ارزش بزرگترین شرکت نفتی جهان داشته باشد. گزارش‌های اقتصادی بلومبرگ از احتمال جهش قیمت نفتی تا ۱۰ دلار را مطرح کرده‌اند. البته برخی تحلیل‌گران نیز احتمال واکنش سریع بازارها را جدی نمی‌دانند. «ریچارد مالینسون»، تحلیل‌گر جغرافیای سیاسی و انرژی معتقد است «از آنجا که بازارها در حال حاضر به دلیل کند شدن رشد اقتصاد جهانی و ادامۀ جنگ تجاری میان چین و آمریکا کمتر نگران میزان عرضه هستند، بامداد دوشنبه احتمالا واکنش‌هایی حاکی از هیجان‌زدگی نخواهیم دید».

آمریکا و عربستان نیز تلاش دارند وضعیت بازار نفت را آرام نشان دهند. کاخ سفید روز شنبه در این باره بیانیه‌ای صادر کرد و مدعی شد که آمریکا نفت مورد نیاز بازارها را تامین خواهد کرد. در این بیانیه که توسط «جاد دیر» سخنگوی کاخ سفید خوانده شد، آمده است: «ایالات متحده قویا حملۀ امروز به زیرساختهای مهم انرژی را محکوم می‌کند. اقدامات خشونت‌آمیز علیه مناطق غیرنظامی و زیرساخت‌های اساسی برای اقتصاد جهانی، تنها تعارض‌ها و بی اعتمادی‌ها را عمیق‌تر می‌کند».

عربستان نیز امروز بیانیه‌ای صادر کرد و طی آن عبدالعزیز بن‌سلمان وزیر جدید انرژی رژیم سعودی از قطع تولید روزانه ۵.۷میلیون بشکه نفت خبر داد. در این کشور را تأیید کرده و گفته است در روزهای آتی برای جبران این کسری از ذخایر نفتی استفاده خواهد کرد. این در حالی است که کارشناسان جهانی پیش‌بینی کرده‌اند جبران خسارات وارده، حداقل به چندین هفته زمان نیاز دارد.

بیانیه سوم را هم آژانس بین‌المللی انرژی (IEA) صادر کرد. در این بیانیه آمده است که این آژانس وضعیت را در عربستان سعودی از نزدیک زیر نظر دارد. در این بیانیه آمده است: «ما با مقامات عربستان سعودی همچنین بزرگترین کشورهای تولید کننده و مصرف کننده در تماس هستیم. در حال حاضر بازارها به اندازۀ کافی با ذخایر تجاری تامین می‌شوند».

تلاش برای متهم کردن ایران

همزمان با افزایش‌ تنش‌های اقتصادی در بازار انرژی جهان، برخی مقامات سیاسی نیز حملات اخیر را بهانه‌ای برای دمیدن به تنور اختلافات منطقه‌ای قرار داده‌اند. «مایک پومپئو»، ایران را متهم کرده که مسئول این حملات است. وزیرخارجه آمریکا مدعی شده نشانی از این که این حملات از خاک یمن روی داده باشند در دست نیست. او عصر روز شنبه در توییتر نوشت: «در حالی که روحانی و ظریف مدعی‌اند در حال دیپلماسی هستند ایران پشت ۱۰۰ حمله به عربستان است. و اکنون در میانه تلاش‌ها برای کاهش تنش، حملات بی‌سابقه‌ای به منابع تامین انرژی جهان صورت گرفته است. نشانه ای از این که این حملات از یمن شکل گرفته در دست نیست».

وزیرخارجه آمریکا در ادامه این توییت نوشته است: «ما از همه ملل می‌خواهیم که یک صدا رفتار ایران را محکوم کنند. همزمان آمریکا به کمک متحدانش تلاش خواهد کرد که عرضه انرژی در جهان صدمه نبیند و ایران را به پاسخگویی در برابر پرخاشگری‌هایش وادارد».

وزیر امور خارجه کشورمان نیز بلافاصله نسبت به این ادعاهای همتای آمریکایی خود واکنش نشان داد. آقای ظریف نیز در توییتر نوشت: «مایک پمپئو بعد از ناکامی در (سیاست) فشار حداکثری (علیه ایران)، دارد به فریبکاری حداکثری روی می‌آورد. ایالات متحده و مشتریانش در یمن به خاطر این توهم که برتری تسلیحاتی به پیروزی نظامی منجر نمی‌شود، گیر افتاده‌اند. اتهام زدن با ایران باعث پایان فاجعه نخواهد شد. پیشنهاد ۱۵آوریل ما برای پایان دادن به جنگ و آغاز مذاکرات را بپذیرید».

شنبه شب نیز خبرگزاری دولتی اس‌پی‌ای عربستان خبر داد که محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان در گفتگوی تلفنی با دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا تاکید کرده که ریاض «هم مصمم و هم قادر به مقابله با این حملات تروریستی» است.

اما شدیدترین مواضع جنگ‌طلبانه را «لیندسی گراهام» اتخاذ کرده است. سناتور ارشد جمهوری‌خواه در واکنش به حملات اخیر در توییتر نوشت: «ایران از حوثی‌هایی حمایت می‌کند که امروز به تاسیسات نفتی عربستان حمله کردند. گواهی دیگر بر اقدامات ایران برای آشوب در منطقه. ایران به دنبال صلح نیست. آن‌ها به دنبال سلاح هسته‌ای و استیلا بر خاورمیانه‌اند».

این سناتور آمریکایی که به مواضع تند و جنگ‌طلبانه علیه ایران شهرت دارد در ادامه این توییت نوشته: «اکنون زمان آنست که آمریکا گزینه حمله به تاسیسات نفتی ایران را روی میز قرار دهد … ایران تا با پیامدهای جدی رفتارش روبرو نشود دست از کار نخواهد کشید؛ مانند حمله به تاسیسات نفتی آنها که کمر تهران را خواهد شکست».

شرق آسیا، قربانیان ردیف اول نفتی

هرچند که کاخ سفید در بیانیه خود برای جبران کاهش تولید عربستان اعلام آمادگی کرده است، اما کارشناسان در مورد چنین امکانی تردید جدی دارند. «سندی فیلدن»، تحلیلگر شرکت خدمات مالی «Morningstar, Inc» مستقر در شیکاگو می‌گوید: «انتقال نفت از بنادر عربستان به سنگاپور ۱۹ تا ۲۰ روز طول می‌کشد در حالی که اگر قرار باشد این نفت از بندر هیوستون به سنگاپور برسد باید ۵۴ روز انتشار کشید. بنابراین برای تامین نفت مورد نیاز جهان نمی‌توان در انتظار نفت آمریکا ماند. موضوع اصلی این است که عربستان سعودی در حال حاضر [و تا زمان از سر گیری روال عادی تولید] برای پاسخ به نیاز بازار چقدر نفت ذخیره دارد»؟

باب مک‌نلی، مشاور انرژی جورج دبلیو بوش و رئیس کنونی گروه آمریکایی «رپیدان انرژی» نیز می‌گوید: «یک حملۀ موفقیت‌آمیز به بقیق، مانند یک حملۀ قلبی گسترده به بازارهای نفت و اقتصاد جهان است».

گفتنی است از میان کشورهای شرق و جنوب آسیا، چین، هندوستان و کره جنوبی، در صدر وارد کنندگان نفت از ایران قرار دارند. وارد کنندگانی که پس از تحریم نفتی ایران ناچار شده‌اند بخش عمده‌ای از نیازهای خود را از روش‌های جایگزین، مانند نفت عربستان تامین کنند. حال به دنبال سقوط تولید نفتی در عربستان، به نظر می‌رسد این کشور دیگر حتی قادر به تامین کامل نیازهای مشتریان قدیمی خود نیز نباشد، در نتیجه پر کردن جای خالی نفت ایران در بازار بیش از هر زمانی دشوار خواهد بود. «سندی فیلدن» نیز در این باره می‌گوید: «برای حل کوتاه مدت این مشکل، یک راه، چشم پوشی از تحریم‌های آمریکا علیه ایران است. اما از نظر سیاسی این کار سخت به نظر می‌رسد. با این وجود نباید فراموش کرد که ایرانی‌ها تانکرهایی پر از نفت و آماده حرکت دارند». بدین ترتیب، اگر ایالات متحده نخواهد که در تحریم‌های نفتی ایران بازنگری سریعی داشته باشد، مشتری‌های آسیایی را باید نخستین قربانیان شوک نفتی اخیر قلمداد کرد.