عربستان به ائتلاف حفاظت از کشتیرانی در تنگه هرمز پیوست

روز چهارشنبه، ٢٧ شهریور، خبرگزاری دولتی عربستان سعودی به نقل از «منابع رسمی» وزارت دفاع این کشور خبر پیوستن به «ترتیبات امنیتی بین‌المللی» برای حفاظت از کشتیرانی در منطقه را گزارش کرد.

به گزارش بی.بی.سی، وزارت دفاع عربستان گفته است که «هدف از این ائتلاف بین‌المللی حفاظت از کشتیرانی تجاری از طریق حفظ امنیت دریانوردی است به نحوی که آزادی رفت و آمد دریایی و تجارت بین‌المللی حفظ و منافع کشورهای عضو ائتلاف تامین شود». وزارت دفاع سعودی افزوده است که فعالیت این ائتلاف شامل "تضمین امنیت و ایمنی کشتی‌های تجاری هنگام عبور از مسیر دریایی در این منطقه است»"

در این گزارش آمده است که حوزه فعالیت «ترتیبات بین‌المللی امنیت دریایی» شامل تنگه هرمز، باب المندب، دریای عمان و منطقه خلیج فارس می‌شود.

وزارت دفاع عربستان گفته است که «تصمیم دولت پادشاهی سعودی برای پیوستن به این ائتلاف به دلیل تمایل به حمایت از تلاش‌های منطقه‌ای و بین‌المللی جهت جلوگیری و مقابله با تهدیداتی است که متوجه دریانوردی و کشتیرانی و تجارت بین المللی است با این هدف که امنیت و ادامه جریان بین‌المللی انرژی به اقتصاد جهانی تضمین و به حفظ صلح و امنیت بین‌المللی کمک شود».

ائتلاف بین‌المللی برای حفاظت از کشتیرانی به ابتکار ایالات متحده و عمدتا برای حفاظت از کشتی‌های تجاری و نفتکش‌ها هنگام حرکت در آب‌های منطقه به خصوص عبور از تنگه هرمز تشکیل شده است.

در پی تصمیم ایالات متحده به خروج از برجام و تحریم کامل نفتی ایران در ماه مه سال جاری، چند مورد انفجار و حمله به نفتکش‌های کشورهای ثالث در منطقه خلیج فارس و دریای عمان صورت گرفت. برخی منابع به خصوص منابع آمریکایی حکومت ایران را مسئول این اقدامات معرفی کردند و وزیر خارجه آمریکا نیز گفت که هدف حکومت ایران از این اقدامات، ایجاد بحران در بازارهای نفتی و افزایش قیمت جهت فشار بر ایالات متحده است.

پیشتر، رئیس جمهوری ایران در سفری به سوئیس گفته بود که "معنی ندارد نفت ایران صادر نشود و نفت منطقه صادر شود" و برخی از ناظران این سخنان را همراه با اظهارات مشابه بعضی مقامات ایرانی به معنی برنامه‌ریزی برای اخلال در صدور نفت از منطقه تلقی کردند. مقامات ایرانی مسئولیت در قبال انفجار و حمله به نفتکش‌ها را تکذیب کرده‌اند.

در ماه‌های بعد چند مورد تلاش ایران برای توقیف نفتکش‌های عبوری از تنگه هرمز گزارش شد که در برخی موارد موفقیت‌آمیز بود. همزمان، شبه‌نظامیان حوثی تحت حمایت دولت ایران در یمن در چند مورد با پهپاد به تاسیسات نفتی عربستان حمله کردند.

در واکنش به این اقدامات، ایالات متحده تشکیل یک نیروی بین‌المللی دریایی برای اسکورت کشتی‌های عبوری از تنگه هرمز در برابر اقدامات احتمالی ایران را اعلام کرد و از کشورهای دیگر خواست تا به این ائتلاف بپیوندند. مقامات آمریکایی گفته‌اند که کشورشان به خودکفایی نفتی رسیده و واردکننده نفت از منطقه نیست و از کشورهای وابسته به نفت خلیج فارس برای پیوستن به این ائتلاف دعوت کرد.

تاکنون علاوه بر عربستان سعودی، فقط کشورهای استرالیا، بحرین و بریتانیا آمادگی خود برای پیوستن به این ائتلاف را اعلام کرده اند، چین و کره جنوبی گاه از تمایل به همکاری در حفاظت از جریان آزاد نفت از منطقه سخن گفته اما برای پیوستن به این ائتلاف ابراز آمادگی نکرده‌اند و ژاپن نیز گفته است که نیروی دریایی خود را برای حفاظت از کشتیرانی به منطقه باب‌المندب در دریای سرخ اعزام می‌کند.

باب المندب از گذرگاه‌های آبی مهم در منطقه است و علاوه بر دزدان دریایی فعال در منطقه شاخ آفریقا، احتمال عملیاتی توسط حوثی های مستقر در یمن علیه کشتی‌های عبوری از منطقه وجود دارد.

گرچه کشورهای اروپایی نیز از طرحی برای تشکیل یک ائتلاف دریایی سخن گفته‌اند اما تاکید داشته‌اند که این ترتیبات باید متشکل از کشورهای عضو اتحادیه اروپا و تحت فرماندهی اروپاییان باشد هر چند هنوز از اقدام عملی در این زمینه گزارشی منتشر نشده است.

تصمیم عربستان سعودی به همکاری نزدیک امنیتی با آمریکا جهت حفاظت از صدور نفت از منطقه در حالی گزارش می‌شود که مایک پومپئو، وزیر خارجه ایالات متحده، عازم این کشور شده است. هدف از این سفر مشورت با مقامات سعودی در مورد "واکنش" به حملات اخیر به تاسیسات نفتی سعودی عنوان شده است.

روز شنبه تاسیسات نفتی عربستان در دو منطقه بقیق و خریص هدف حمله قرار گرفت و حوثی‌های یمن گفتند که با ده فروند پهپاد این عملیات را انجام داده‌اند. پیش از این نیز برخی تاسیسات نفتی عربستان در نزدیکی مرز یمن هدف پهپادهای حوثی‌ها قرار گرفته و خساراتی به آنها وارد شده بود.

با این‌همه، دولت‌های آمریکا و عربستان با اشاره به پیچیدگی عملیات اخیر و نقاطی که هدف قرار گرفته، در مورد ادعای حوثی‌ها ابراز تردید کرده‌اند و روز گذشته مقامات آمریکایی گفتند که این تاسیسات از داخل خاک ایران هدف قرار گرفته است.

رئیس جمهوری و سایر مقامات ارشد آمریکایی از آمادگی برای واکنش به این حمله سخن گفته‌اند اما در مورد ماهیت این واکنش ابراز نظر قطعی نکرده‌اند.

برخی ناظران احتمال عملیات نظامی را منتفی ندانسته هر چند گفته‌اند دامنه چنین عملیاتی محدود خواهد بود و برخی دیگر گفته‌اند که رئیس جمهوری آمریکا دست کم تا پیش از انتخابات آتی در نظر ندارد عملیاتی علیه ایران را در دستور کار قرار دهد که به درگیری گسترده‌تر نظامی منجر شود. به گفته آنان، چنین عملیاتی می‌تواند علاوه بر خسارات احتمالی و تشدید بی‌ثباتی در منطقه، باعث افزایش بهای نفت شود در حالیکه رئیس جمهوری آمریکا ارزان بودن بنزین را به عنوان یکی از دستاوردهای دولت خود معرفی می‌کند.

دولت عربستان سعودی رسما ایران را به حملات اخیر متهم نکرده اما از سازمان ملل خواسته است برای همکاری در بررسی و تعیین عامل این حملات، کارشناسانی را به عربستان اعزام کند. برخی ناظران گفته‌اند احتمالا هدف دولت سعودی کسب تاییدیه سازمان ملل در مورد عامل حمله برای پیگیری آن در مراجع بین‌المللی یا کسب حمایت جهانی برای واکنش‌های بعدی است.