از قاچاق مواد مخدر تا اخاذی و استخراج غیرقانونی معادن!

منابع مالی طالبان در سال‌های اخیر روز‌ به‌ روز بیشتر شده. به‌طوری‌که درآمد سالانه این گروه از ۴۰۰ میلیون دلار در سال ۲۰۱۱ به ۱.۶ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۰ رسیده است. هرچند دولت افغانستان و ایالات متحده امریکا تلاش داشتند این منابع را از بین ببرند یا آن‌ها را محدود کنند اما موفق نبوده‌اند. شاید گمان کنید طالبان تنها از طریق قاچاق مواد مخدر درآمد کسب می‌کنند اما میلیون‌ها دلار از بخش‌های مختلف دیگری نیز به حساب طالبان واریز می‌شود.

قاچاق مواد مخدر

براساس گزارش سازمان ملل در سال ۲۰۲۰، حدود ۸۴ درصد محصول تریاک جهان در افغانستان تولید شده است. درآمد طالبان از تجارت مواد مخدر در سال ۲۰۲۰ حدود ۴۱۶ میلیون دلار برآورد شده است. طالبان بر هر شخص و گروه مرتبط با زنجیره تولید مواد مخدر ۱۰ درصد مالیات وضع کرده است؛ از کشاورزان تولیدکننده خشخاش و لابراتورهایی که آن‌را تبدیل می‌کنند تا دلالان مواد مخدر که تولیدات نهایی را به خارج از کشور می‌برند. آمریکا در طول ۲۰ سال گذشته نزدیک به ۹ میلیارد دلار را صرف مبارزه با تولید مواد مخدر کرده است، اما هیچ‌گونه موفقیتی در این زمینه نداشته است.

اخاذی و مالیات

مردم، صنایع و تاجران نیز مجبورند در مناطق تحت کنترل طالبان به صورت ماهانه به این گروه مالیات پرداخت کنند. گفته می‌شود آن‌ها حتی برای مالیات‌دهندگان رسیدهای رسمی پرداخت مالیات نیز صادر می‌کنند. صنایع «مشمول مالیات» طالبان شامل صنعت استخراج معادن، رسانه‌ها، برق، مخابرات و پروژه‌های توسعه‌ای موردحمایت جامعه بین‌المللی در مناطق تحت کنترل این گروه است. بسیاری از تاسیسات شرکت‌هایی که از پرداخت پول به طالبان خودداری کرده‌اند، منفجر شده است. براساس برآوردها درآمد طالبان از قراردادهایی که برای اجرای پروژها انجام می گیرد، ١٠ تا ٢٠ درصد است. طالبان معمولا پس از توافق به عدم حمله و یا هم درخواست بخشی از پول اختصاص داده شده برای پروژه های بازسازی و توسعه، سهم خود را به دست می‌آورند.

علاوه‌بر این‌ها، طالبان از رانندگان به‌دلیل استفاده از بزرگ‌راه‌های مناطق تحت کنترل این گروه مالیات می‌گیرند و همچنین مغازه‌داران بابت حق کار به طالبان پول می‌پردازند. این گروه همچنین یک نوع مالیات سنتی اسلامی به نام «عشر» که مالیات ۱۰ درصدی بر محصول یک کشاورز است، و همچنین «ذکات» که مالیات ۲.۵ درصدی بر ثروت است، بر مردم وضع می‌کنند. گمرک‌هایی که در مناطق تحت تصرف طالبان هستند نیز از مالیات‌های این گروه در امان نیستند. نماینده استان فراه در مجلس افغانستان گفته ۵۰ درصد عواید گمرک این استان به جیب طالبان و ۳۰ درصد نیز به جیب مافیا می‌رود. طالبان سالانه حدود ۱۶۰ میلیون دلار از این طریق درآمدزایی می‌کنند.

استخراج غیرقانونی معادن

افغانستان سرشار از مواد معدنی و سنگ‌های قیمتی غنی است که بخش اعظم آن در اثر ادامه جنگ‌ها استخراج نشده باقی مانده است. صنعت معدن در این کشور دارای ارزش تخمینی حداقل ۳ میلیارد دلار است. وقتی طالبان کنترل مناطق معدنی را در دست می‌گیرند، بدون توجه به قانونی یا غیرقانونی بودن عملیات استخراج، از استخراج کنندگانی که مشغول کار‌ هستند پول می‌گیرند. به گفته «کمیسیون سنگ‌ها و معادن» طالبان، این گروه سالانه ۴۰۰ میلیون دلار از استخراج معادن به دست می‌آورد. ناتو اما برآورد می‌کند که این رقم بالاتر، یعنی ۴۶۴ میلیون دلار است. این درحالی است ‌که این مبلغ در سال ۲۰۱۶ فقط ۳۵ میلیون دلار بود.

منابع خارجی از کشورهای خاص

طالبان کمک‌های مالی پنهانی از دونرهای خصوصی و نهادهای بین‌المللی سراسر جهان دریافت می‌کنند. بسیاری از کمک‌های مالی به طالبان از خیریه‌ها و صندوق‌ها پول خصوصی واقع در کشورهای حاشیه خلیج فارس سرچشمه می‌گیرد. برپایه گزارش مرکز تحقیقات و مطالعات سیاست افغانستان، این کمک‌ها هر ساله به حدود ۱۵۰ تا ۲۰۰ میلیون دلار می‌رسد. برخی کارشناسان اما معتقدند این مبلغ به ۵۰۰ میلیون دلار در سال نیز می‌رسد. در روزهای اخیر و همزمان با افزایش حملات تروریستی طالبان در افغانستان، شهروندان محلی در مناطق مرزی پاکستان و افغانستان گفته‌اند که روند جمع آوری پول برای شبه‌نظامیان طالبان توسط پاکستان افزایش یافته است.

صادرات

به گفته شورای امنیت سازمان ملل، طالبان از طریق پولشویی کالاهای مصرفی روزمره را وارد و صادر می‌کنند. به‌نظر می‌رسد درآمد طالبان از صادرات حدود ۲۴۰ میلیون دلار در سال باشد. درگیری‌ها نیز برای طالبان یک منبع درآمد مستقیم محسوب می‌شود. هر بار که آن‌ها یک پاسگاه نظامی یا مرکز شهری را تصرف می‌کنند، هرچه پول، اسلحه‌، ماشین و وسیله نقیله زرهی که به دست شان بیفتد برمی‌‌دارند.

گروه طالبان از سال ۲۰۰۱، زمانی که این رژیم بنیادگرا به دست نیروهای امریکایی سرنگون شد، ثروتمندتر شده‌اند. حکومت افغانستان برای مقابله با طالبان هزینه‌های زیادی را صرف جنگ کرده است. موضوعی که البته به ضرر بودجه خدمات عمومی و توسعه اقتصادی این کشور است. تا زمانی که اقدام‌های جهانی در این مورد انجام نشود، طالبان با داشتن بودجه‌ی خودکفا، حمایت بیرونی از کشورهای منطقه و هم‌چنین حامیان فردی در سراسر جهان، به‌ عنوان یک سازمان تروریستی ثروت‌مند باقی خواهد ماند.