خلیج فارس در معرض آلودگی نفتی

ریزش­‌های نفتی در آب معمولا به دو صورت پایدار و ناپایدار وجود دارند. در حالت ناپایدار نفت به سرعت تمایل به پراکندگی در سطح آب دریا دارد و در نوع پایدار چنین تمایلی را نسبت به سطح آب ندارد.  

براساس اطلاعات پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی، زمانی که نفت وارد محیط آبی می‌شود به شکل‌های متفاوتی از جمله فیزیکی، شیمیایی و فرایندهای زیستی دچار تغییر و تحول می‌شود و بر محیط آبی اثر می گذارند. به محض ورود آلودگی نفتی به محیط‌های آبی، فرآیند تغییرات فیزیکی و شیمیایی آغاز و این مراحل شامل مراحل تبخیر، گسترده شدن یا انتشار، امولسیون سازی، تجزیه و فساد، تبادل‌های هوایی و دریایی و ته‌نشینی می‌شود.

اکسیداسیون شیمیایی برخی از ترکیبات نفت اغلب به کمک نور خورشید صورت می‌گیرند. ترکیبات تجزیه شده این فرایندها شامل توده‌های شناور قیر مانند، حل شدگی و ذره ذره شدن مواد هیدروکربنی در ستون و سطوح آبی و مواد ته نشین شدن در بستر دریا می‌شوند. همراه فرآیندهای فیزیکی و شیمیایی، فرایند زیستی نیز به آرامی به‌صورت می‌پذیرد. از مهمترین فرایندهای زیستی می‌توان به تجزیه مواد نفتی توسط میکرو ارگانیسم‌ها و تبدیل به دی اکسید کربن و یا مواد آلی در فاز حد واسط، اکسیداسیون، حمل به سطوح بالای آب توسط ارگانیسم‌های بزرگ و متابولیت‌ها، ذخیره سازی و تخلیه اشاره کرد.

براساس تجارب رخدادهای عظیم نفتی مانند حادثه دریایی مکزیک، پس از نشت شدید مواد نفتی، پاکسازی محیط و جمع آوری مواد نشت یافته یکی از اولین فعالیت‌های مقابله است که توسط گروه پاکسازی انجام می‌گیرد. تماس طولانی مدت افراد با مواد نفتی نشت یافته آثار بالینی برجای می‌گذارد که داشتن آگاهی‌های لازم در زمان وقوع حادثه کمک بسیاری در کاهش خسارات جانی خواهد داشت.

لکه‌های نفتی انتقال یافته به زیر آب در تماس بیشتری با آبزیان زیر دریا هستند بنابراین این نوع آلودگی در مدت زمان کم آثار زیانباری به بار می‌آورند. پس از نشت نفت، میکروب‌های تجزیه کننده مواد نفتی فعال‌تر می‌شود و در نتیجه میزان اکسیژن محلول کاهش می‌یابد. کاهش اکسیژن محلول اکسیژن‌رسانی به بافت‌های آبزیان را تحت الشعاع قرار می‌دهد که این خود ناهماهنگی و عدم تعادل و بروز آسیب‌های جدی به آبزی را به همراه دارد.

نحوه انتقال آلودگی نفتی در زنجیره غذایی هنوز کاملاً مشخص نیست. هر چند عقیده بر این است که آلودگی نفتی رخ داده در منطقه‌ای به عنوان یک میراث آلودگی در منطقه وجود خواهد داشت.

آلودگی نفتی یکی از مهم‌ترین عواملی است که به خلیج فارس آسیب می‌رساند. به دلیل اینکه بستر دریا محل میدان‌های نفتی و گازی و از طرفی محل تردد شناورهای بسیار زیادی از جمله نفتکش‌ها است. خلیج فارس در معرض آلودگی نفتی قرار دارد و  در طول سال به دلیل نشت مواد نفتی آسیب‌های گاهی جبران‌ناپذیر به سیستم دریا وارد می‌شود.  

آلودگی نفتی در خلیج فارس یکی از عواملی است که باعث شده تمام پنج گونه لاک‌پشت دریایی موجود در کشور در معرض انقراض قرار گیرند همچنین آلاینده‌هایی که باعث تهدید حیات پستانداران دریایی می‌شود می‌تواند ناشی از مواد نفتی یا مواد شیمیایی باشد که از طریق پساب کارخانه‌ها و پساب فاضلاب‌ها وارد دریا می‌شود علاوه‌بر این لاستیک، پلاستیک و سایر زباله‌هایی که در دریا رها می‌شوند باعث خفگی آن‌ها می‌شود و به‌مرور زمان با خرد شدن به قطعات کوچک، مواد سمی و نفتی از خود برجای می‌گذارند و باعث آلودگی منابع غذایی پستانداران دریایی می‌شوند.

سالانه بیش از ۵۵ هزار شناور نفتی، تجاری، ماهیگیری و نظامی در خلیج فارس تردد می‌کنند. همچنین بیشترین آلودگی نفتی در دریای خزر از سوی همسایگان شمالی این دریا تولید می‌شود که به دلیل شیب خزر این آلودگی‌ها به سمت ایران پیشروی می‌کند