این یک جنگ داخلی نیست

کابل‌_‌پیشرفت سریع طالبان طی هفته‌های اخیر، به وحشت مردم افغان منجر شده. آنها نگران‌اند دولت‌شان سقوط کند و شورشیان اجازه یابند امارت خود را بر اسلام‌گرایی افراطی خودشان بنا کنند.

جو بایدن روز پنجشنبه اعلام کرد که خروج نیروهای نظامی از افغانستان تا ۳۱‌ام اوت تکمیل شده و حضور ۲۰‌ساله‌شان پس از حملات ۱۱‌سپتامبر پایان خواهد‌ یافت. از آنجا که مأموریت نظامی بین‌المللی در دسامبر ۲۰۱۴ پایان یافت، نیروهای افغان عمدتاً به تنهایی می‌جنگند. اما در مورد اینکه آنها بتوانند در برابر حملات شدید طالبان تاب بیاورند، جای تردید هست. دولت اشرف‌غنی، عمدتاً سکوت اختیار کرده و نتوانسته مردم را از حمایت‌های ایالات‌متحده خاطر‌جمع کند؛ برخلاف تأکید رئیس‌جمهور امریکا در روز پنجشنبه که در اظهاراتش تکرار  می‌کرد: افغانستان سقوط نخواهد‌ کرد و حقوق و آزادی‌های ملتش از سوی هیچ‌چیز مورد تهدید قرار نخواهند‌ گرفت.

فارین پالیسی با محمد حنیف اتمر، وزیر‌امور‌خارجه‌ی افغانستان، در مورد وخیم‌شدن اوضاع امنیتی، عدم تعهدات طالبان در توافقات فوریه‌ی ۲۰۲۰ با دولت ترامپ و اینکه یک‌توافق سیاسی با شورشیان به چه صورت است، صحبت کرده.

MHA: وضعیت دشواری‌ست، چون طالبان مکرراً در پابندی به توافقات صلح دوحه، کوتاهی کرده است. ما همه حسن‌نیت داشتیم. از زمان اعلام خروج نیروهای خارجی از افغانستان، طالبان عملیات تروریستی گسترده‌ای را در سراسر کشور آغاز کرده است. بیش از ۳۵۰۰‌ نفر کشته شده‌اند؛ که از آنها ۳۰‌درصد غیرنظامی‌اند، اما عمده‌ی تلفات مربوط به نظامیان است. بیش از ۲۰۰‌هزار غیر‌نظامی نیز به تبع خشونت‌های طالبان آواره شده‌اند و این در شرایطی‌ست که ابتلای بیماری همه‌گیر نیز لزوم ملاحظات پزشکی را موجب شده است. به‌علاوه‌ی بحث خشک‌سالی که معیشت بسیاری را تحت‌تأثیر قرار داده است. بهتر بگویم: طالبان زمانی بدتر از این برای وحشی‌گری‌هایش نمی‌توانسته انتخاب کند.

FP: با توجه به توقف مذاکرات صلح، آیا دولت افغانستان، خود را برای ورود طالبان آماده می‌کند؟

MHA: بله. ما در طرح صلحی که رئیس‌جمهوری افغانستان ارائه داده است، در حال بررسی دولتی فراگیر، تقسیم قدرت، یک‌دوران گذار و برگزاری انتخابات هستیم. مهم‌ترین اولویت‌مان این است که آینده‌ی کشورمان را اراده‌ی آزاد مردم خودمان تعیین کند. هر پیشنهادی که روی میز بگذاریم، باید با اصل اساسی و حقوق مردم افغانستان مطابقت داشته باشد. در مورد سایر بندهای این پیشنهاد، انعطاف‌پذیری‌مان بیشتر خواهد‌بود.

طالبان زمان سخت‌تری را نمی‌توانسته برای وحشی‌گری‌هایش انتخاب کند

FP: انتخابات، خط قرمز است؟

MHA: انتخابات، نه‌فقط به خاطر خودِ انتخابات؛ که این روندی اساسی برای تعیین آینده‌ی افغانستان است. وضعیت نهایی صلح که باید مورد‌تأیید مردم افغانستان و نیز جامعه‌ی جهانی باشد. مردم افغانستان و جامعه‌ی جهانی، در مورد کشوری توافق کرده‌اند که مستقل، یکپارچه و صلح‌آمیز باشد. کشوری که پناه‌گاه امنی برای هیچ نوعی از تروریسم، مواد مخدر و یا جرایم سازمان‌یافته نباشد. مکانی که نه برای رقابت، بلکه بستر‌ساز همکاری‌های منطقه‌ای و بین‌المللی باشد. حکومت افغانستان باید در زمینه‌ی حقوق بشر، مشارکت زنان و حق شهروندان در کشور، کاملاً به تعهدات ملی و بین‌المللی خود احترام بگذارد. این دولت نهایی‌ است که مردم افغانستان بهش رأی داده‌اند. دولتی با ارزش‌های جهانی‌مان سازگار و مورد قبول منطقه و جامعه‌ی جهانی. برای دست‌یابی به این سطح، برگزاری انتخابات ضروری‌ست.

FP: طالبان، کنترل داروهای قاچاق، و استخراج معادن افغانستان را به ارزش میلیارد‌ها دلار در دست دارد. با این‌حال، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری سابق ایالات‌متحده، به آنها مشروعیت سیاسی بخشیده است. آیا طالبان برای دست‌کشیدن از جنایت‌کاری‌هاشان تحت‌فشار قرار می‌گیرند؟

MHA: خواست مردم افغانستان این است که کشورشان عاری از تروریسم، مواد‌مخدر، جنگ اقتصادی و جرایم سازمان‌یافته‌ای چون قاچاق انسان، سلاح، اخاذی و غارت منابع عمومی باشد. سؤال ما از طالبان این‌ست که آیا در این مهم با مردم افغان مشارکت می‌کنند. اقتصاد موادمخدر، از منابع اصلی درآمدزای نیروهای شورشی در افغانستان بوده است. گاهی آدم می‌ماند که آیا این جنگ در مورد افغانستان است یا به مواد مخدر و جنگ اقتصادی ربط پیدا می‌کند. البته این‌دو به هم بی‌ربط هم نیستند و هستند کسانی که افغانستان را نه برای مردمش، بلکه برای مواد مخدر و تروریسم بین‌الملل می‌خواهند. به همین خاطر هم هست که می‌جنگیم، چون این عناصر تهدیدهای اساسی برای صلح و ثبات و شکوفایی منطقه و جامعه‌ی جهانی هستند. این محیط، بستر مناسبی‌ست برای جرائم سازمان‌یافته، شورشیان و فعالیت‌های خراب‌کارانه‌ی عناصری که از آن نفع می‌برند. هیچ کشوری بیشتر از افغانستان متضرر نشده، خصوصاً در بحث اقتصاد دارویی.

FP: پیشنهادتان به طالبان چیست؟

MHA: اول، توقف کشتار مردم افغانستان. قبول آتش‌بس و توقف خشونت‌ها، سازگار با قواعدی که توافق دوحه ملزم‌شان کرده است. دوم، شهروندی‌مسئول بودن. اگر با نگرش سیاسی به این کشور نگاه می‌کنید، انتخاب‌تان باید مطابق با ارزش‌های مذهبی و جهانی‌مان باشد. ارزش‌هایی که شهروند مسئول و متعهد را به مشارکت متمدنانه، مسالمت‌آمیز و به‌لحاظ سیاسی، قابل‌قبول رهنمون شده و فرا می‌خواند. پیشنهاد ما این است که بیایید صلح کنیم و با هم در دولت مشارکت داشته باشیم. آنها نیز فرصت دارند ثابت کنند آیا نگرش‌شان ارزش ارزیابی دارد یا نه. اگر به نقطه‌نظرات‌شان ایمان داشته باشند، باید بتوانند آنها را توضیح دهند و این مردم افغانستان‌اند که باید تصمیم بگیرند می‌پذیرند یا نه.

 چین قطعاً در ساخت اجماع منطقه‌ای نقش ایفا خواهد‌کرد

FP: پیغام شما برای پاکستان، که مهم‌ترین حامی طالبان است، چیست؟

MHA: به روند صلح کمک کنید، چون این موضوع به نفع شماست. آنها اگر در مورد صلح و ثبات و رفاه منطقه‌ای جدی باشند، ایجاد صلح در افغانستان را امری ضروری خواهند‌دانست. و پاکستان باید در این امر سهیم باشد. در بحث مبارزه با تروریسم، هیچ تمایزی میان گروه‌های تروریستی وجود ندارد، تروریسم خوب و بد نداریم. اصل اساسی این است که همه‌شان بد هستند. به عملِ «انتخاب» نباید به عنوان اقدامی سیاسی نگاه کرد. چون واقع‌گرایانه نیست که تصور کنید می‌توانید حامی گروهی باشید و مورد آزار گروه‌های دیگر قرار نگیرید. این یک‌سیستم هم‌زیستی‌ست و گروه‌های دیگر را به دنبال‌تان می‌کشاند.

FP: منافع چین را در افغانستان به چه صورت می‌بینید؟

MHA: چین منافع قانونی دارد، چه به لحاظ امنیتی و چه اقتصادی. در بحث امنیت، چین نگران جنبش اسلامی ترکستان شرقی‌ست. اما آنها باید بدانند ETIM محصول نوعی اکوسیستم تروریستی‌ست و نمی‌توان باهاش گزینشی برخورد کرده و دیگران را نادیده گرفت. با توجه به اهمیت استراتژیک افغانستان از نظر دسترسی‌ها، کمربندی و جاده، مطمئناً منطقه‌ای با‌ثبات است و این ثبات به شدت به ثبات درونی افغانستان گره خورده است. مطمئناً چین در ایجاد اجماع منطقه‌ای، همکاری با پاکستان و حمایت در روند صلح، و اعمال فشارهای لازم بر طالبان نقش خواهد‌داشت. چین هم برای ایالات‌متحده و هم سایر بازیگران منطقه‌ای روشن ساخته است که افغانستان، بستر همکاری در منافع مشترک است و بنابراین باید ازین منفعت نهایت استفاده را برد.

FP: آیا شما اطمینان کامل دارید از اینکه حمایت دولت بایدن می‌تواند جلوی سقوط دولت افغانستان را بگیرد؟

MHA: اساساً دو سناریو وجود دارد: یکی «افغانستان صلح‌آمیز»که نه‌فقط به نفع مردم افغان، بلکه به نفع منطقه و جامعه‌ی جهانی خواهد‌بود. دومی سناریوی «جنگ بی‌پایان». بگذارید به منطقه و جامعه‌ی جهانی هشدار دهم که این تنها یک‌جنگ داخلی نخواهد بود. بلکه آثارش سر‌ریز کرده و به شبکه‌های تروریستی فرا‌ملی و همچنین گروه‌های جنایت‌کار سازمان‌یافته‌ی فراملی نشت کرده و به آنها مجال می‌دهد دست‌به‌دست هم داده و منافع منطقه و جامعه‌ی جهانی را مورد تهدید قرار دهند. با ایالات‌متحده، ارزیابی مشابهی از وضعیت داشتیم. ما متفق‌القول بودیم که توافق صلح دوحه مورد حمایت طالبان قرار نخواهد‌گرفت. همان‌طور که هم‌رأی بودیم که هدف طالبان نه‌عزیمت نیروهای خارجی، بلکه بازگردان مقرّ خودشان به منطقه بوده است. ما می‌دانستیم این اتفاق نه‌فقط برای افغانستان، بلکه برای ثبات کل جامعه‌ی جهانی معضل خواهد‌شد. آنچه از ایالات‌متحده شنیدیم به بسته‌ی کمکی‌ای مربوط می‌شد که در وهله‌ی اول شامل «امنیت، از باب حضور نیروها و پایداری و توسعه‌ی نیروهای امنیت ملی افغانستان» بود. دوم، «کمک‌های اقتصادی و بشر‌دوستانه» و سوم، «پشتیبانی‌های سیاسی و دیپلماتیک».

دولت امریکا به ما گفت تنها عنصرِ نیروها از منطقه خارج خواهند‌شد و سایر عناصر به جای خود مانده و در مناطقی خاص، افزایش نیز خواهند‌داشت. این اطمینان، نه‌فقط از سوی دولت، بلکه از جانب کنگره‌ی ایالات‌متحده نیز به ما داده شده است.