رشد ۲.۵ برابری برداشت گاز ایران از بزرگترین میدان گازی جهان

ایران دومین دارنده مخازن گازی جهان و در جایگاه چهارم دارندگان نفت دنیا قرار دارد. گستردگی میادین نفت و گاز در ایران باعث شده تا برخی از این میادین با کشورهای همسایه مشترک باشد و نیمی از میدان در طرف ایران و نیمی دیگر در ظرف کشور همسایه قرار بگیرد.

ایران با در اختیار داشتن حداقل ۲۸ میدان مشترک، شامل ۱۸ میدان نفتی، ۴ میدان گازی و ۶ میدان نفت و گاز با کشورهای همسایه، یکی از معدود کشورهای جهان با این تعداد ساختار مشترک است. از این ۲۸ میدان، ایران با عراق ۱۲ حوزه مشترک، با امارات ۷ مخزن مشترک، با قطر و عمان هرکدام ۲ مخزن مشترک و با کویت و ترکمنستان هرکدام یک مخزن مشترک دارد.

 در بین این میادین از مخازن بزرگی مانند پارس جنوبی و میادین غرب کارون گرفته تا میادین کوچک‌تر قرار دارند که ایران تلاش کرده تا با وجود کمبود منابع مالی و عدم دسترسی به سرمایه‌گذاری خارجی به دلیل وجود تحریم‌ها، توسعه در این میادین متوقف نشود زیرا در صورت عدم برداشت از میادین مشترک، همسایگان سهم بیشتری از این منابع خواهند داشت و حق ایران نادیده گرفته می‌شود.

این موضوع البته در شرایطی که ایران با تحریم‌های بین‌المللی رو به رو بود، کار آسانی به نظر نمی‌رسید. ایران باید برای توسعه این میادین، به تکنولوژی روز دنیا دست پیدا می‌کرد و تامین مالی برای پروژه‌ها را انجام می‌داد.

این در شرایطی بود که تحریم‌ها دسترسی به پول‌های ایران در سایر کشورها را با مشکل مواجه کرده بود.

از سوی دیگر تعریف پروژه‌های متعدد در دولت قبل و از همه مهمتر فازهای ۳۵ ماهه در پارس جنوبی، پراکندگی منابع را به دنبال داشت و باعث شده بود هیچ کدام از آن فازها به پیشرفت قابل قبولی نرسند.

با اولویت‌بندی توسعه فازهای پارس جنوبی ایران تولید گاز از این میدان مشترک را افزایش داد.

رشد ۲.۵ برابری برداشت گاز ایران از بزرگترین میدان گازی جهان

از همین رو، یکی از بزرگ‌ترین دستاوردهای دولت یازدهم و دوازدهم را باید توسعه پارس جنوبی دانست. برداشت روزانه گاز از این میدان مشترک با توسعه و تکمیل فازهای ۱۲ تا ۲۴ از ۲۸۵ میلیون مترمکعب در سال ۹۲ به بیش از ۷۰۰ میلیون مترمکعب کنونی رسیده است.

ایران تا سال ۹۶ همواره تولید گاز کمتری از شریک خود در پارس جنوبی داشت اما از سال ۹۲ و با تمرکز سرمایه و نیروی انسانی در فازهای اولویت دار پارس جنوبی توسط وزیر نفت،‌ سرانجام ایران برنده ماراتن نفسگیر تولید گاز شد.

این سبقت تاریخی ایران از قطر اما در حالی در سال ۹۶ آغاز شد که در سال های ۸۷ تا ۸۹، قطر این اختلاف را تا ۲۵۰ میلیون متر مکعب در روز نیز رسانده بود.

ایران در حال حاضر بیش از ۷۰۰ میلیون متر مکعب در روز گاز از این میدان مشترک تولید می‌کند و این در حالی است که تولید قطر به ۶۰۰ میلیون متر مکعب در روز نیز نمی‌رسد. افزایش تولید گاز ایران که البته با بهره‌برداری از فاز ۱۱ پارس جنوبی افزایش خواهد داشت.

با ثبت رکورد تولید ۷۰۰ میلیون متر مکعب در روز ایران که در سال ۹۲ حدود ۲۸۰ میلیون متر مکعب گاز از این میدان مشترک تولید می‌کرد، در طول دولت تدبیر و امید توانسته تولید از پارس جنوبی را حدود ۲.۵ برابر کند.

نکته مهم دیگری که ارزش پیشی گرفتن ایران از بیشتر می‌کند این است که نگاهی به نقشه میدان مشترک پارس جنوبی نشان می‌دهد تنها حدود یک سوم از مساحت میدان در آب های ایران  قرار دارد و دو سوم مساحت در آب های قطر قرار گرفته است. در واقع ایران با وجود آنکه فضای کمتری برای توسعه و حفاری چاه ‌ها و نصب سکوها در اختیار داشت اما توانسته تولید روزانه خود را از رقیب و همسایه بیشتر کند.

رویای ایرانیان در برداشت برابر و سپس بیشتر گاز از این میدان مشترک در این دولت محقق شد، اما یادمان باشد پارس جنوبی برای ادامه این روند و حفظ نگهداشت تولید به سرمایه‌گذاری نزدیک به ۳۰ میلیارد دلاری نیاز دارد.

هدف‌گذاری برای تولید یک میلیون بشکه نفت از میادین غرب کارون

توسعه میدان‌های نفت و گاز با اولویت میدان‌های مشترک همواره یکی از مهم‌ترین اولویت‌های وزارت نفت دولت تدبیر و امید بوده و در این مسیر موفقیت‌های بزرگی به دست آورده است.

برداشت از میدان‌های نفتی غرب کارون هم در هشت سال گذشته از روزانه ۷۰ هزار بشکه در سال ۹۲ به ۴۲۰ هزار بشکه رسیده و ایران در برداشت از میدان‌های غرب کارون از عراق پیش افتاده است.

میادین مشترک غرب کارون جزو میادین نفتی جوان ایران در مقایسه با سایر مخازن به شمار می‌روند. برداشت از این میادین از سوی ایران از اواسط دهه ۸۰ شمسی آغاز شده و در برنامه‌ریزی نهایی قرار است تولید از مجموعه ذخایر این منطقه به روزانه یک میلیون بشکه در روز برسد.

اما توسعه این میادین در سال‌های گذشته با فراز و فرود زیادی همراه بوده است. از حضور ژاپنی‌ها برای برداشت از این میادین گرفته تا قرارداد با چینی‌ها، هر کدام به دلایلی عملیاتی نشد و ایران در نهایت با تکیه بر دانش شرکت‌های داخلی در توسعه میادین آزادگان شمالی، یادآوران، ‌ یاران شمالی، یاران جنوبی و مهمتر از همه آزادگان جنوبی وارد عمل شد.

نکته مهم در برداشت نفت از این میادین البته مشترک بودن با عراق بود. ایران در حالی در سال ۹۳ حدود ۱۰۳ هزار بشکه در روز نفت از این میادین تولید می‌کرد که در آن زمان برداشت عراق ۱۹۴ هزار بشکه در روز بود. پیش بودن عراق در برداشت از میادین غرب کارون تا سال ۹۵ ادامه داشت.

سبقت ایران از عراق در میادین مشترک غرب کارون

با برنامه‌ریزی‌های دولت تدبیر و امید ایران توانست در سال ۹۵ میزان برداشت نفت از این میادین را با عراق برابر  و به روزانه  ۲۱۵هزار بشکه برساند. این مهم با افتتاح میادین آزادگان شمالی، یادآوران و یاران شمالی در سال ۹۵ امکان‌پذیر شد.

در کنار آن اما افزایش پلکانی از میادین آزادگان جنوبی و یاران جنوبی نیز ادامه پیدا کرد تا در نهایت ایران در سال ۹۶ به تولید ۳۳۵ هزار بشکه نفت در روز از مجموع ۵ میدان در غرب کارون دست پیدا کند.

این تولید در سال بعد از آن به ۳۷۰ هزار بشکه رسید و در نهایت در سال ۹۸ ایران توانست روزانه بیش از ۴۰۰ هزار بشکه نفت از غرب کارون تولید کند. این در حالی محقق شد که طی این سال‌ها ظرفیت تولید عراق به ۲۵۰ هزار بشکه در روز رسید و ایران توانست در ظرفیت و نرخ تولید نفت خام خود از عراق با وجود حجم ذخایر برابر، پیشی بگیرد.

این اعداد نشان می‌دهد ایران در سال‌های ۹۲ تا کنون یعنی در ۸ سال عمر دولت تدبیر و امید با وجود تحریم ‌های آمریکا ظرفیت تولید نفت خود را از میادین مشترک غرب کارون حدود ۵.۵ برابر افزایش دهد. 

اما این پایان هدف‌گذاری برای تولید از میادین غرب کارون نیست و بر اساس برنامه‌ریزی تولید از این میادین باید به یک میلیون بشکه در روز افزایش پیدا کند.

در برداشت از منابع مشترک کارهای بزرگی انجام شده، که برخی فکر می‌کنند دولت یازدهم و دوازدهم در احقاق حقوق مردم فقط در سایه برجام کار کرده است، البته برجام کار بسیار بزرگی برای احقاق حقوق مردم بوده، اما یکی از مواردی که برای احقاق حقوق مردم تلاش شده مسئله بهره‌برداری از منابع مشترک نفت و گاز است.

علاوه بر میادین مشترک غرب کارون و پارس جنوبی، ایران از سایر میادین مشترک خود با همسایگان نیز غافل نبوده و حتی در آخرین روزهای سال گذشته، بهره برداری از میدان مشترک آذر را آغاز کرد.

 زنگنه پیش از بازگشت به وزارت نفت در دولت تدبیر و امید تاکید کرده بود که یکی از مهمترین اهدافش تعیین تکلیف میدان مشترک است و نگاهی به کارنامه وی در پارس جنوبی و میادین مشترک غرب کارون به عنوان مهمترین میادین مشترک ایران، نشان می‌دهد که توانسته از عهده تعهد خود بر آید.

این تدبیر سبب شده تا چراغی که ابتدا در طرف ایران کم نور بود و فقط سوسو می‌زد با شتاب روند توسعه میادین مشترک، نور آن نیز پررنگ‌تر شده و در ادامه مسیر، تلالو آن از کشورهای همسایه نیز پیشی بگیرد