فعلا مس؛ بعدا چیزهای دیگر

رسانه‌های دولتی و منابع صنعتی می‌گویند چین به دنبال سیطره بر منابع عظیم معدنی افغانستان و جولان در این کشور تحت رهبری طالبان است، اما ساخت زیرساخت‌های لازم، سال‌ها طول می‌کشد و مسائل امنیتی نیز ممکن است در تأخیر این امر دخیل باشد.

ثروت عظیم معدنی افغانستان ازجمله ذخایر بالای لیتیوم که یکی از اجزای کلیدی خودروهای برقی است، به‌عنوان راهی برای استقلال اقتصادی شناخته می‌شود اما بی‌ثباتی به‌کرات مانع اجرای پروژه‌های گذشته شده و بیشتر سرمایه‌گذاران خارجی را با چالش مواجه می‌کند.

آقای Ben Cleary مدیر ارشد اجرایی Tribeca Investment Partners که یک صندوق سرمایه‌گذاری جهانی منابع طبیعی را اداره می‌کند و پروژه‌های معدنی را تأمین مالی می‌نماید اعلام کرده این صندوق نمی‌خواهد و نمی‌تواند در افغانستان سرمایه‌گذاری کند، چرا که طالبان که کشور را اداره می‌کند، یک نهاد بی‌قانون است. وی با بیان اینکه نمی‌توان هیچ شرکت لیست شده در استرالیا، کانادا یا آمریکا را پیدا کرد که علاقه‌مند خرید دارایی در افغانستان  باشد، گفت: چین تنها خریدار بالقوه این دارایی‌ها خواهد بود. وزارت خارجه چین در پاسخ به سؤالی درمورد چشم‌انداز سرمایه‌گذاری در زمان طالبان گفت: صلح و ثبات پایدار برای سرمایه‌گذاری بالقوه برای همه کشورها یک اصل اساسی است. روزنامه دولتی گلوبال تایمز روز سه‌شنبه ضمن اشاره به نگرانی‌های امنیتی گفت: چین می‌تواند در بازسازی پس از جنگ در افغانستان مشارکت داشته باشد و پروژه‌های متوقف شده را از سر بگیرد. بنا به گفته یک منبع ناشناس از Metallurgical Corp چین که به‌اختصار به آن MCC می‌گویند، این شرکت پس از تثبیت شرایط و به رسمیت شناخته شدن بین المللی رژیم طالبان، بازگشایی مجدد بزرگ‌ترین پروژه مس افغانستان را بررسی خواهد کرد.

چشم طمع چین به معادن افغانستان

یک کنسرسیوم MCC و شرکت مس Jiangxi Copper در سال ۲۰۰۸ اجاره ۳۰ ساله‌ای را برای این پروژه در معدن مس «عینک» (بزرگترین معدن مس افغانستان) منعقد کردند اما این پروژه هنوز توسعه‌نیافته است.  معدن مس عینک در ولایت لوگر در ۳۰ کیلومتری جنوب غربی کابل قرار دارد. چسبیده به این معدن، یک محوطه باستانی با مجسمه‌های بودا قرار دارد. یکی از منابع MCC این هفته به رویترز گفت: ایجاد زیرساخت‌های معدنی در این معدن ممکن است ۵ تا ۶ سال به طول انجامد اما این پروژه تا زمانی که نگرانی‌های امنیتی و ایمنی ادامه داشته باشد نمی‌تواند به نتیجه برسد. در حمله سال گذشته طالبان به یک ایست و بازرسی در این معدن، ۸ نفر از نیروهای امنیتی کشته شدند. این منبع گفت: پیشبرد پروژه بدون ایجاد ایمنی و امنیت امکان‌پذیر نخواهد بود. در سال‌های گذشته نیز حملاتی به خود معدن مس عینک توسط طالبان صورت گرفت که نتیجه آن ترک پروژه توسط طرف چینی بود.

گام‌های سیاسی

هنوز هیچ کشوری طالبان را به طور رسمی به رسمیت نشناخته است گرچه وزیر خارجه چین ماه گذشته میزبان «ملا برادر» رئیس‌دفتر سیاسی گروه طالبان بود. وزارت خارجه چین خاطرنشان کرد طالبان متعهد شده که محیط مناسبی برای سرمایه‌گذاران خارجی ایجاد کند. این وزارتخانه در بیانیه‌ای به رویترز گفت: ما امیدواریم که اوضاع در افغانستان به‌آرامی تغییر کند و یک ساختار سیاسی باز و فراگیر ایجاد شود تا هیچ سازمان تروریستی نتواند از آن سوءاستفاده کند.

نگرانی در مورد نقض احتمالی حقوق بشر در رژیم طالبان احتمالاً مانع دیگری برای سرمایه‌گذاری در ذخایر این کشور خواهد بود که شامل طلا، گاز طبیعی، اورانیوم، بوکسیت، زغال‌سنگ، مس، سنگ‌آهن و عناصر نادر خاکی بوده و بخش‌هایی است که چین پروژه های کمی از آنها دارد. آقای Daniel Hynes استراتژیست ارشد کامودیتی ANZ Senior در سیدنی گفت: من فکر می‌کنم اکثر سیستم پایمالی جهان در حال حاضر از برخی دریچه‌های ESG (محیطی، اجتماعی و حکومتی) نسبتاً سخت‌گیرانه برای سرمایه‌گذاری در بخش ذخایر معدنی افغانستان استفاده می‌کنند. وی افزود: باتوجه‌به همه این موانع، شروع پروژه بسیار دشوار خواهد بود.

شرکت ملی نفت چینو شرکت فولاد هند از افغانستان خارج می‌شوند

حداقل یک پروژه چینی در افغانستان پیش نخواهد رفت. یک مقام شرکت ملی نفت چین (CNPC) به رویترز گفت: این شرکت در حال خروج از پروژه نفتی خود در شمال Amu Darya Basin است. این مقام بدون توضیح اضافه گفت: این یک سرمایه‌گذاری بزرگ نبود. CNPC این سرمایه‌گذاری را یک شکست خوانده است.

این شرکت بزرگ دولتی حوزه انرژی در سال ۲۰۱۲ با قراردادی ۲۵ ساله تولید نفت را در این منطقه آغاز کرد اما سال بعد کار خود متوقف کرد چراکه برنامه‌های تصفیه نفت در ترکمنستان دچار مشکل شده بود. این پروژه همچنین مورد حمله شبه نظامیان محلی قرار گرفت. بااین‌حال CNPC از اظهارنظر در این باره خودداری کرد.

یک کنسرسیوم هندی به رهبری شرکت مادرتخصصی فولاد هند (SAIL ) نیز در حال خروج است. در سال ۲۰۱۱ با سرمایه‌گذاری بالغ بر ۱۱ میلیارد دلار مجوز احداث کارخانه فولاد و توسعه معادن سنگ‌آهن حاجی گک به این شرکت اعطا شد. یک مقام رسمی در SAIL با اطلاع از این موضوع به رویترز گفت: حضور SAIL در افغانستان صرفا یک تعهد سیاسی بوده است و به آنها وعده کارخانه فولاد داده شده بود. این مقام مسئول که نخواست نامش فاش شود گفت: این پروژه به دلیل عدم امنیت و تهدید امنیت کارکنان متوقف شده است.

شرکت فولاد SAIL و دولت هند نیز نسبت به این بیانات اظهار نظر نکردند. وزارت معادن و نفت افغانستان نیز دراین باره اظهار نظری نکرده است.