نیم نگاهی به ردیف‌های بودجه‌ای وزارت آموزش‌وپرورش

بودجه آموزش‌وپرورش در سال ۱۴۰۱

از کلیت بودجه‌ای که برای سال آینده آموزش‌و‌پرورش در نظر گرفته شده- مبلغ  ۱۳۱هزار و ۲۰۶ میلیارد و ۶۰۱ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان که نسبت به بودجه ۱۴۰۰، ۱۴ درصد افزایش یافته- ۱۹۵ میلیارد و ۶۶۵ میلیون تومان، به ردیف برنامه حمایت از فرهنگیان، پاداش پایان خدمت بازنشستگان و کمک به صندوق ذخیره فرهنگیان، تعلق گرفته است. میزان اعتبار رتبه‌بندی معلمان از این بودجه رقمی است در حدود ۲۵هزارمیلیارد تومان. در این بودجه اما علاوه براین، یک نکته قابل تامل و تاکید وجود دارد؛ وقتی وارد جزئیات بودجه‌بندی آموزش‌وپرورش می‌شویم؛ تنها با یک نگاه گذرا، متوجه چندین مورد راهبردی موازی و حتی همسان می‌شویم که برای هرکدام با اسامی مختلف، بودجه جداگانه‌ای درنظر گرفته شده است؛ گویی که یا قصد خاصی از این پولپاشی وجود دارد و یا این‌که کارشناسانی که در تهیه این بودجه همکاری کرده‌اند، اطلاعات کافی در مورد انواع ردیف‌های همسان و موازی نداشته‌اند.

بودجه‌ریزی‌های موازی، آموزش‌وپرورش را می بلعد

در جزئیات بودجه‌بندی آموز‌ش‌وپرورش به این مورد اشاره شده است:

-بودجه برنامه ارتقاء بهره‌وری مبتنی بر «ساحت‌های ۶ گانه سند تحول»۷۰ میلیارد تومان.

اما ساحت‌های شش گانه سند تحول بنیادین چیستند؟ این ساحت‌ها، شامل ۱.ساحت‌های تربیتی اعتقادی۲.عبادی و اخلاقی، تربیت اقتصادی و حرفه‌ای، ۳.تربیت علمی و فناوری۴. تربیت اجتماعی و سیاسی۵. تربیت زیستی و بدنی۶. ساحت تربیت زیبایی‌شناختی و هنری هستند. اما اگر دقت کنیم؛ تمامی این موارد در ردیف‌های دیگر جزئیات بودجه وجود دارند، و لزومی نداشته به طور جداگانه، برای اجرایی کردن این ساحت‌ها، بودجه جداگانه‌ای در نظر گرفته شود؛ ضمن آن که برای نظارت بر حسن اجرای سند تحول بنیادین و مصوبات شورای عالی آموزش‌‎و‎پرورش- که در عمل همان نظارت بر حسن اجرای ساحت‌های شش‌گانه هست هم بودجه‌ای در حدود ۱۱ میلیارد و ۸۷۰ میلیون تومان در نظر گرفته است که از بودجه اجرایی خود ساحت‌ها بسیار بیشتر است! -دو ردیف بودجه‌ای-با مجموع اعتبار = ۸۱ میلیارد و ۸۷۰ میلیون- که عملا، در خلال برنامه‌های دیگر آموزش و پرورش، اجرا و عملیاتی می‌شوند و اساسا نیازی به بودجه‌بندی جداگانه-وبه نوعی اسراف‌کاری- نبوده است. چرا که هر شش ساحت در برنامه‌های دیگر آموزش و پرورش، وجود دارند؛ اما مشخص نیست چه اصراری بر جدا کردن این ساحت‌ها و نظارت بر اجرای آن‌ها بوده وباید بودجه‌ای خاص برای‌شان در نظر گرفته شود.

تداخل ساحت‌های شش‌گانه و دیگر برنامه‌های آموزش‌وپرورش

نخست: برای «برنامه توسعه و ارتقای تربیت بدنی، ورزش و سلامت دانش‌‌آموزان» یک هزار و ۳۷۵ میلیارد و ۸۰۰ میلیون تومان، در نظر گرفته شده، این برنامه با ساحت «تربیت زیستی و بدنی» کاملا منطبق و متداخل است.

دوم: برای «برنامه رشد و پرورش فکری کودکان و نوجوانان»،۴۴۹ میلیارد و ۷۹۲ میلیون و ۹۰۰ هزار تومان، در نظر گرفته شده، در ذات این برنامه، دوساحت «ساحت‌های تربیتی اعتقادی» و«تربیت اجتماعی و سیاسی» کاملا مستتر است. بنابراین، دو ساحت را فی‌ذاته، در دل این برنامه قرار دارد.

سوم: برای«برنامه پرورشی، امورتربیتی، توانمندسازی وغنی‌سازی اوقات فراغت و پیشگیری ازآسیب‌های اجتماعی دانش‌آموزان»۳۶۴ میلیارد و ۴۰۰ میلیون تومان، و « برنامه پژوهش‌های علمی، کاربردی، فن‌آوری و فن‌آفرینی» ۱۳۸ میلیارد و ۵۷۲ میلیون و ۴۰۰ هزار تومان، لحاظ شده؛ که با یک نگاه کلی، متوجه می‌شویم تمام ساحت‌های شش گانه در دل این دو برنامه وجود دارد. نتیجه ای که از مختصر بررسی می خواهیم بگیریم این است که اساسا، تمام ساحتهای شش گانه، در دل اغلب برنامه های آموزش و پرورش وجود دارد و چزو هدف‌های ذاتی این برنامه‌ها هستند؛ \رسش این است که کارشناسان تنظیم کننده این ردیف‌ها، با چه نگاهی، ساحت‌های شش‌گانه را که در دل برنامه‌های روتین آموزش و پرورش وجود دارند، به عنوان یک ردیف بودجه جداگانه تعریف کرده‌اند؟ این بماند، ردیف دیگری هم برای « نظارت بر حسن اجرای ساحت‌های شش گانه» با بودجه‌ای در حدود ۱۱ میلیارد و ۸۷۰ میلیون تومان، لحاظ شده. نظارت امری است که هم توسط آموزگاران و هم توسط کارشناسان و بازرسان معمول آموزش‌وپروروش انجام می‌شود. پرسش مهم دیگر این است که آیا قرار است خروجی این دو ردیف بودجه‌ای مربوط به ساحت‌های شش‌گانه و نظارت بر حسن انجام آن، چیزی خارج از اهداف خود آموزش‌و «پرورش» باشد؟ اگر نام وزارت فرهنگ، را به «آموزش»  و «پرورش» تغییر داده‌ایم، حتما تمام هدف‌های در نظر گرفته شده در ساحت‌های شش‌گانه، آگاهانه یا ناخودآگاه در این تغییر نام دیده شده و اساسا این دو ردیف، موضوع عملکردی و وظیفه‌ای تازه‌ای برای این وزارتخانه نیست! اگر این بند و بند نظارتی آن از بودجه های دیگری که به انها اشاره کردیم کسر شود، وزارت آموزش‌وپرورش مبلغی در حدود ۸۱ میلیارد و ۸۷۰ میلیون، کاسب می‌شود و می‌تواند تا حدودی معضل رتبه بندی معلمان و نوسازی و تجهیز مدارس را حل کند.