کروناویروس، اقتصاد و زنانی که به بازار کار بازنگشتند

مرکز آمار ایران در گزارش اخیر خود، به شاخص‌های مهم دیگری از بازار کار ایران نیز توجه داشته؛ از جمله آن‌که نرخ مشارکت اقتصادی در تابستان امسال به ۴۱.۱ درصد رسیده و در مقایسه با نرخ مشارکت اقتصادی در تابستان ۱۳۹۹ افتی معادل ۰.۷ واحد درصد را تجربه کرده است، اما این‌ها همه ماجرای بازار کار و تغییرات شاخص‌های این بازار نیست.

شاید مهم‌ترین یافته گزارش مرکز آمار ایران از وضعیت بازار کار ایران در تابستان ۱۳۹۹ کاهش تعداد شاغلان در تابستان امسال باشد که از تعداد شاغلان تابستان دو سال قبل، یعنی دوران پیش از همه‌گیری بحران کرونا بیش از یک میلیون و ۳۴۵ هزار نفر، معادل ۵.۲ درصد کمتر است.

در این گزارش تصریح شده تعداد شاغلان در تابستان ۱۴۰۰ به بیش از ۲۳ میلیون و ۴۰۰ هزار نفر رسیده است این به معنای آن است که تعداد شاغلان در فصل گرم سال ۱۴۰۰ نسبت به تابستان پارسال نیز کاهشی در حدود ۱۳۷ هزار نفری را تجربه کرده است.

مردانه‌تر شدن بازار کار

اما از این مهم‌تر مقایسه تغییرات شمار شاغلین به تفکیک جنسیت است، تعداد مردان شاغل در تابستان ۱۴۰۰ در مقایسه با تابستان پارسال حدود ۴۱ هزار نفر افزایش یافته و به کمتر از ۲۰ میلیون نفر رسیده است.

مقایسه تعداد مردان شاغل در تابستان امسال نسبت به تابستان دو سال قبل که پیش از بروز بحران کروناست، نشان می‌دهد همچنان تعداد مردان شاغل در تابستان امسال کمتر از در تابستان ۱۳۹۸ است، در تابستان دو سال قبل تعداد شاغلان مرد بیش از ۲۰ میلیون و ۳۳۱ هزار نفر بود که در تابستان ۱۴۰۰ با افت حدود ۴۱۹ هزار نفری به کمتر از ۲۰ میلیون نفر رسیده است.

اما مقایسه تعداد زنان شاغل در دو سال اخیر بیانگر آن است که بیکاری در بازار کار ایران طی سال‌های پس از فراگیری بحران کرونا به شدت زنانه شده است و این بحران بیشتر بازار کار زنان را متاثر ساخته است.

مقایسه آمار زنان شاغل در تابستان امسال با تابستان دو سال قبل بیانگر کاهش ۹۲۷هزار و ۲۶۱ نفری جمعیت زنان شاغل در این دو سال است، به عبارتی  شمار مطلق زنان شاغل از تابستان ۱۳۹۸ تا تابستان ۱۴۰۰ نزدیک به ۲۱ درصد کاهش داشته است.

بازار کار در ایران در سال‌های اخیر شوک‌های بزرگی تجربه کرده است، مهم‌ترین و پایدارترین آن‌ها نرخ رشد اقتصادی منفی در دو سال پیاپی و به طور عام‌تر نرخ‌های رشد اقتصادی ناچیز در یک دهه گذشته است که مجال رونق‌ در بازار کار و توان اشتغال‌زایی را از اقتصاد ایران گرفته است. حال مقایسه یافته‌های مرکز آمار ایران از وضعیت بازار کار در تابستان ۱۴۰۰ نشان می‌دهد که اگرچه کل بازار کار تحت تاثیر این بحران کوچک‌تر و محدودتر شده است؛ اما قربانیان اصلی زنان شاغل و بازار کار زنان بوده‌ است.

تصویری جامع و ناامیدکننده

اگر بخواهیم تصویری جامع از تحولات کلان بازار کار در دو سال اخیر داشته باشیم، این خلاصه می‌تواند به شکل‌بندی این تصویر کمک کند.

 از تابستان ۱۳۹۸ تا تابستان ۱۴۰۰، یک میلیون و ۳۹۴ هزار و ۳۷۲ نفر به جمعیت ۱۵ ساله و بیشتر این افزوده شده است.با اینکه جمعیت ۱۵ سال و بیشتر در این دو سال افزایش داشته؛ اما هم‌زمان در فاصله این دو تابستان از جمعیت فعال ایران به میزان یک میلیون و ۷۴۴ هزار و ۱۱۶ نفر کاسته شده است، یعنی تعداد بیشتری از جمعیت در سن کار از بازار کار خارج شده‌اند به این معنا که آن‌ها یا از یافتن شغل دلسرد شده یا ترجیح داده‌اند به تحصیل یا فعالیت‌هایی غیرشغلی مشغول و سرگرم باشند.

و البته از تابستان ۱۳۹۸ تا تابستان ۱۴۰۰، جمعیت شاغل در ایران نیز با افت یک میلیون و ۳۴۵ هزار و ۹۰۴ نفری روبه‌رو بود. بر اساس یافته‌های مرکز آمار ایران شمار بیکاران نیز از تابستان ۱۳۹۸ تا تابستان امسال ۳۹۸ هزار و ۲۱۲ نفر کاسته شده است که حاصل خروج شمار قابل توجهی از جمعیت در سن کار از بازار کار و کاسته شدن از جمعیت فعال اقتصادی است.