ممکن است روسیه از سلاح هسته‌ای استفاده کند؟

اوایل تهاجم روسیه به اوکراین بود که ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، به طور غیر‎مستقیم، احتمال حمله هسته‌ای علیه هر کسی را که در این در‎گیری مداخله کند، مطرح نمود.

روسیه در مورد سلاح‌های هسته‌ای در جنگ اوکراین چه گفته است؟

پوتین در سخنرانی خود در ۲۴ فوریه، در حالی که خبر تهاجم روسیه به اوکراین را می‌داد، به طور پنهانی، اما غیر‎قابل انکار، هشدار داد که چنان‌چه غرب در آنچه او «عملیات نظامی ویژه» می‌نامدش، مداخله نماید، روسیه می‌تواند در پاسخ از سلاح‌های هسته‌ای استفاده کند.

مطابق ترجمان کرملین او گفته است: «مهم نیست که چه کسی سعی کند در مسیر ما بایستد و یا... تهدیدی برای کشور و مردم ما ایجاد کند. آنها باید بدانند که روسیه فوراً پاسخ خواهد داد و عواقب آن به گونه‌ای خواهد بود که در تمام تاریخ ندیده‌اند.»

سه روز بعد از آن و در ۲۷ فوریه، پوتین، با استناد به آنچه او اظهارات تهاجمی رهبران ناتو و تحریم‌های اقتصادی غرب علیه مسکو خوانده بود: به فرماندهی نظامی خود دستور داد نیروهای بازدارنده هسته‌ای را حالت آماده‌باش بالا قرار دهند.

سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه نیز، که دیپلماتی کهنه‌کار است، در مورد خطر جنگ هسته‌ای صحبت کرده است... اگر چه گفته است که مسکو نهایت تلاش خود را برای جلوگیری از به وقوع پیوستن این اتفاق خواهد کرد.

او هفته گذشته اظهاراتی داشت که باعث شد وزارت امور خارجه ایالات‌متحده، در پاسخ این اظهارات را «اوج بی‌مسئولیتی» خطاب کند: «من نمی‌خواهم عامل افزایش این ریسک به طور مصنوعی باشم. با وجودی که خیلی‌ها ازین کار خوش‌شان می‌آید. خطر جدی است. خطر واقعی است. و ما نباید آن را دست‌کم بگیریم.»

در حالی که واشنگتن تا این لحظه هیچ اقدامی دال بر اینکه نیروهای هسته‌ای روسیه در حالت آماده‌باش هستند، ندیده است، اما کارشناسان و مقامات غربی نسبت به رد این اظهارات هشدار داده‌اند... خصوصاً با توجه به بالا بودن این احتمال که پوتین به سلاح هسته‌ای دسترسی دارد و در صورت گرفتار‎شدن در اوکراین و یا ورود ناتو به جنگ از آن استفاده خواهد کرد.

غرب در مورد تهدیدات پنهانی پوتین چه گفته است؟

مقامات ایالات‌متحده سریعاً اظهارات پوتین در مورد قرار‎دادن نیروهای هسته‌ای روسیه در حالت آماده‌باش بالا را اظهاراتی خطر‎ناک، تشدیدکننده و کاملاً غیر‎قابل قبول خواندند. در حالی که ینس استولتبرگ، دبیر‎کل ناتو این بیانات را تهاجمی و غیر‎مسئولانه توصیف کرد.

با این حال، مقامات ایالات‌متحده بلافاصله تصریح کردند که هیچ نشانه‌ای دال بر تغییر وضعیت هسته‌ای نیروهای روسی مشاهده نکرده‌اند؛ و ارتش ایالات‌متحده گفت که نیازی به تغییر موضع خویش نمی‌بیند.

جو بایدن، رئیس‌جمهوری ایالات‌متحده در ۲۸ فوریه به امریکایی‌ها گفت که نگران جنگ هسته‌ای با روسیه نباشند. بایدن در پاسخ به سؤالی مبنی بر اینکه آیا شهروندان امریکایی باید نگران وقوع جنگ هسته‌ای باشند یا خیر، گفت: «نه.»

احتمال استفاده روسیه از سلاح‌های هسته‌ای چقدر است؟

به نظر می‌آید که اظهارات بایدن انعکاس دیدگاه گسترده‌ای در میان کارشناسان امریکایی و مقامات غربی است؛ کسانی که احتمال استفاده روسیه از سلاح هسته‌ای در جنگ اوکراین را بسیار‎کم می‌دانند.

گیدئون رز، سر‎دبیر مجله فارین‌افرز، هفته پیش نوشت: «از سال ۱۹۴۵، تمام رهبران قدرت‌های هسته‌ای، به دلایلی عمده، احتمال استفاده از سلاح‌های هسته‌ای را در جنگ رد کرده‌اند.»

او اضافه کرده است: «پوتین هم استثنائی بر این قاعده نیست. او به جای آنکه احساسی عمل کند، بر‎خوردهای کاملاً منطقی دارد. او خوب می‌داند که انتقام‌جویی شدید و ظلم جهانی، هیچ مزیت استراتژیکی که قابل توجیه باشد، ندارد.»

کارشناسان و دیپلمات‌های غربی گفتند که به نظر می‌رسد هدف اصلی تهدیدات گنگ روسیه از حمله هسته‌ای، باز‎دارندگی واشنگتن و متحدان او در ناتو از دخالت مستقیم در جنگ باشد.

یک دیپلمات غربی دیگر، که او نیز مانند سایرین، به تبع حساسیت موضوع نخواسته نامش فاش شود گفت: «آنها معتبر نیستند. پوتین صرفاً سعی دارد غرب را بترساند.»

روسیه چطور ممکن است از سلاح هسته‌ای استفاده کند؟

در حالی که کشورهای غربی از زمان حمله روسیه به اوکراین، تسلیحات خویش را به اوکراین سر‎ریز کرده‌اند، بایدن سال گذشته گفت که استقرار نیروهای امریکایی در اوکراین، از گزینه‌های روی میز نیست.

ایالات‌متحده و متحدان او حتی تمایلی به ورود به یک جنگ متعارف با روسیه را هم ندارند... چه رسد به آنکه بخواهد کاری انجام دهند که پوتین را تحریک به استفاده از سلاح‌های هسته‌ای کند.

کارشناسان، در صورت استفاده روسیه از سلاح هسته‌ای، طیف وسیعی از احتمالات را می‌دیدند: از انفجار بر فراز دریای سیاه گرفته تا یک بخش خالی از سکنه در اوکراین برای نشان‌دادن توانایی خود، و یا حمله به یک هدف نظامی اوکراینی یا شهری در این کشور.

گر‎چه استفاده از سلاح‌های هسته‌ای در اوکراین می‌تواند سربازان روسی را نیز به خطر انداخته و ضربات رادیو‎اکتیو را به خود روسیه نیز وارد کند.

غرب چه پاسخی ممکن است بدهد؟

برخی تحلیل‌گران می‌گویند که واشنگتن می‌تواند در عوض یک حمله متقابل و متناسب هسته‌ای (که می‌تواند به متحدان ایالات‌متحده نیز آسیب رسانده و یا منجر به تشدید هسته‌ای شود و اروپا و تمامیت ایالات‌متحده را نیز به خطر اندازد)، یک پاسخ نظامی متعارف را انتخاب کند.

داریل کیمبال، از انجمن کنترل تسلیحات (که گروهی غیر‎انتفاعی بوده و به دنبال آموزش مردم در مورد کنترل تسلیحات است) گفت: در عوض، آنچه من پیشنهاد می‌کنم این است که ایالات‌متحده و ناتو با نیروهای متعارف نظامی، سیاسی و دیپلماتیک، تلاش خود را برای منزوی‌کردن بیشتر روسیه و پایان‌دادن به درگیری‌ها (آن هم بدون تشدید احتمال جنگ هسته‌ای) انجام دهند.

حمله روسیه چطور می‌تواند در چشم‌انداز هسته‌ای تغییر ایجاد کند؟

ناتو ممکن است به دنبال طراحی مجدد سپر دفاعی موشک‌های بالستیک ساخت ایالات‌متحده در لهستان و رومانی باشد تا بدین‌ترتیب امکان ساقط‌نمودن راکت‌های روسی در آینده را داشته باشد. ناتو مدت‌هاست اعلام کرده است که هدف طراحی کنونی، مقابله با موشک‌های ایران و روسیه و بازیگران سر‎کش در خاور‎میانه است.

هنوز معلوم نیست که آیا امکان دارد حمله روسیه، سایر کشورهای هسته‌ای نظیر هند و پاکستان را نیز به استفاده از چنین سلاح‌هایی ترغیب کند یا خیر. به عقیده کارشناسان، اگر این اقدام به محکومیت جهانی بینجامد، شانس استفاده از سلاح‌های هسته‌ای بسیار کاهش خواهد داشت.

#روزنامه اینترنتی فراز #سایت فراز