از فردوسی‌پور تا محمود کریمی؛ سانسور" پخش زنده" خودی و غیرخودی نمی‌شناسد

امروز برای همه ما دیدن برنامه زنده از دورترین نقاط دنیا امری عادی شده است و نمی‌توانیم تصور کنیم که این پدیده جالب تا آغاز دهه ۱۳۴۰ امری غیرممکن بود و تنها بعد از در مدار قرار گرفتن ماهواره‌های مخابراتی به تدریج در زندگی بشر جای خود را باز کرد.در ایران و در زمان ریاست لاریجانی بر صداوسیما اولین برنامه‌های زنده روی آنتن تلویزیون رفتند، برنامه‌ای که به سبب اتفاقات در لحظه و کنش‌های آنی طراوت، جذابیت و حتی حاشیه‌های بیشتری نسبت به برنامه ضبط شده دارد و دقیقا هم حساسیت بیشتری روی این نوع از برنامه‌ها وجود دارد، اما ماجرا این است که صداو سیما اجازه نمی‌دهد این جذابیت و کنش‌های لحظه‌ای مجریان و مهمانان برای مخاطب بماند و تیغ سانسور را بر می‌دارد و دائم با ضربه‌های متنوع بر پیکر برنامه‌ها می‌زند تا در نهایت برنامه‌ای مانند «نود» را از کنداکتور صداوسیما حذف کند.

به تازگی هم ممیزی به طرز عجیبی گریبان محمود کریمی، مداح معروف را گرفت. در گردهمایی ویژه ولادت پیامبر اکرم (ص) مراسمی در میدان ولیعصر تهران با حضور محمود کریمی برگزار شد و تلویزیون نیز به صورت زنده این مراسم را پوشش داد. این مداح درباره افراد کم‌ حجاب در هیئت‌ها و نزدیک بودن نظرش به سردار سلیمانی صحبت کرد که با استقبال و تشویق تجمع‌کنندگان در میدان ولیعصر روبه‌رو شد، اما تلویزیون ناگهان پخش برنامه را قطع کرد!

البته این ماجرایی که برای محمود کریمی، اتفاق افتاد، اولین‌بار نبود، به همین دلیل نگاهی به اتفاقات مشابه این ماجرا انداختیم که در ادامه می‌خوانید.

تلویزیون به مداحان خود هم رحم نمی‌کند

سانسور در تلویزیون گریبان‌گیر مداحان تلویزیون حتی به میثم مطیعی هم رحم نکرده است و یکی از برنامه‌های این مداح را همزمان با ۲۲ بهمن قطع کرد، مداحی که هیچ یک از رویکردهایش ضد جمهوری اسلامی و ضد چهارچوب‌های تعریف شده صداوسیما نیست.

ماجرا از این قرار است که با راهپیمایی ۲۲ بهمن و در پی پخش شعرخوانی میثم مطیعی در یک اجتماع مردمی، صدای او از آنتن تلویزیون قطع شد و این ماجرا حاشیه‌های زیادی را به دنبال داشت. میثم مطیعی هم بسیار از حذف اشعارش در پخش زنده تلویزیونی دلخور بود تا جایی که در صفحه شخصی خود در توئیتر چنین واکنش نشان داد:

«حق مردم نه زمین‌بازی و دست‌اندازی‌ست.

حق مردم نه چنین صنعت خودروسازی‌ست.

حق مردم…

قطع می‌شود…

آهنگ پخش می‌شود…

مجری: بله… می‌رویم به شهرستانها…

برمی‌گردند به شعرخوانی مصلیٰ!

اما ابیات مهمی ناشنیده می‌ماند…

خسته نباشید!»

محمدرضا باقری، مجری ویژه برنامه مراسم ۲۲ بهمن در تلویزیون، درباره قطع صدای میثم مطیعی در صفحه شخصی خود چنین توضیح داده است: «تصمیم به قطع شعرخوانی میثم مطیعی در ۲۲ بهمن، تصمیم شخصی یکی از مدیران میانی بوده و دستور پخش ادامه شعرخوانی را دکتر جبلی شخصا صادر کرده است. اینطور که گفته اند، رئیس صداوسیما از قطع برنامه به شدت شاکی شده و با مدیران سیما با تندی برخورد کرده است.»

اکبر عبدی هم سانسور می‌شود

در ویژه برنامه نوروزی که احسان علیخانی مجری آن بود، شبکه سه سیما میزبان یک والدین یزدی با چهار فرزندش بود و اکبر عبدی هم دربرنامه حضور داشت و سر شوخی را با مهمانان باز کرد و درباره یک موضوعی چندبار طرح موضوع کرد تا اینکه آن بخش از برنامه خیلی ناگهانی متوقف شد و علیخانی ناچار شد برای ادامه برنامه دیگر میزبان اکبر عبدی نباشد.

پرحاشیه‌ترین مجری تلویزیون

عادل فردوسی‌پور همواره یکی از جنجالی‌ترین و پرحاشیه‌ترین مجریان و چهره‌های فرهنگی کشور، بوده و هست، کسی که هم بارها پخش زنده برنامه‌اش متوقف شده، هم چندباری تصمیم به ترک برنامه یا به پایان رساندن زود هنگام آن گرفته است.

آخرین مواردی که برای این مجری رخ داد این بود که عادل فردوسی‌پور در سال ۹۷ و در روز برگزاری فینال از زمان محدود سفر رئیس فیفا به تهران این فرصت را پیدا کرده بود تا گفت‌وگویی صریح با اینفانتینو درباره موضوعات مختلف از جمله مسئله تغییرات در قوانین، بحث بازنشستگی و تغییر اعضای فدراسیون داشته باشد.۴ سال پیش در چنین روزهایی فردوسی‌پور می‌خواست با انتشار این مصاحبه مسئله قانون بازنشستگی را وارد راهی تازه کند، اما اجازه پخش آن را نگرفت.

رسانه‌های مجازی خبر از عدم پخش برنامه نود در تاریخ ۱۲ مهر ۱۳۹۷ به دلیل پخش مستقیم بازی ملی اسپانیا و انگلیس دادند. اما برخی از رسانه‌ها نسبت به اختلاف عادل فردوسی پور و علی فروغی، مدیریت شبکه سه، گمانه‌زنی‌هایی را مطرح کردند.

شواهد حاکی از پخش شدن این برنامه در تاریخ ۳۰ مهر ۱۳۹۷ بود و همگان انتظار داشتند که این برنامه در ساعت مناسب خود پخش شود اما صدور اطلاعیه‌ای از سوی سرپرست روابط عمومی شبکه سوم سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران با این شرح «با عنایت به رفتار غیر حرفه‌ای تهیه کننده و مجری برنامه نود در عدم پخش این برنامه بعد از بازی انگلیس-اسپانیا در دوشنبه گذشته و همچنین استمرار رفتار خارج از عرف ایشان در مصاحبه خلاف ابلاغ گروه ورزش، برنامه مذکور این هفته پخش نخواهد شد.» دلالت بر این موضوع داشت که این برنامه هفته بعد از آن نیز پخش نخواهد شد.

حتی در یکی از برنامه‌ها نیز عادل فردوسی‌پور خودش برنامه‌اش را نیم ساعت زودتر ترک کرد و دلیل را اینگونه اعلام کرد که دائم با مسئولین پخش در حال بحث کردن برای گرفتن زمان است و به همین دلیل برنامه‌اش را نیم ساعت زودتر به اتمام رساند.

رشیدپور و برنامه‌ای نیمه کاره

هرچند، فقط عادل فردوسی‌پور نبود که برنامه‌اش را نیمه‌کاره رها کرد بلکه رضا رشیدپور نیز یک‌بار این کار را انجام داد، ماجرا باز می‌گردد به ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۷، رضا رشیدپور در برنامه‌اش یک دوربین مخفی‌ برای گرفتن وام و حواله از بانک مرکزی تهیه کرده بود که چندبار خواست این فیلم را پخش کند اما هربار عوامل پشت صحنه به یک بهانه مانع از انجام این کار شدند تاجایی که رشیدپور زنده و با زبان طنز روی آنتن گفت آقا پخش کنید، هرچه بادا باد، اما باز هم موفق به انجام کاری که مدنظرش بود نشد. به همین دلیل هم برنامه را ترک کرد و یکی دیگر از مجریان به جای او خداحافظی کرد.

البته ماجرا، پرداختن به مجریانی که برنامه خود را ترک کرده‌اند نیست، به همین دلیل گریزی می‌زنیم به برنامه «شب شیشه‌ای» رضا رشیدپور؛ که در اواخر دهه ۸۰ میزبان سیروس گرجستانی بود. این برنامه در میان صحبت‌های سیروس گرجستانی به صورت ناگهانی به پایان رسید. در آن برنامه مرحوم گرجستانی در حال صحبت درباره خاطره‌ای از مایکل جکسون بود که به صورت ناگهانی رشیدپور حرف او را قطع و ادامه تعریف کردن خاطره گرجستانی را به بهانه اتمام زمان، به برنامه‌ای دیگر موکول کرد.

به احتمال قوی به علت تعریف این هنرمند از مایکل جکسون، خواننده آمریکایی، کارگردان، تصمیم به پایان دادن به برنامه و قطع صحبت‌های او گرفت.

منتقدی که زیر تیغ سانسور رفت

علی درستکار، منتقد سینما و تلویزیون، روزگاری اجرای برنامه‌های تلویزیونی را هم برعهده داشت. یکی از این برنامه‌ها، «این شب‌ها» بود، یکبار فردی در پیامی دین، اسلام و عاشورا را محل به سخره گرفتن انسان ها و راهکاری برای پیشبرد اهداف دانسته بود و درستکار نیز در برنامه «این شب‌ها» که در سال ۱۳۹۵ و از شبکه چهارسیما پخش می‌شد این پیام را قرائت کرد. درستکار پس از خواندن این پیام، شروع به توضیح درباره دلالان دین و افرادی که از اسلام برای پیشبرد اهداف خودشان استفاده می‌کنند توضیح داد و آن‌ها را مورد نکوهش قرار داد و این افراد را کاسب‌گران دین دانست. این برنامه که به صورت زنده پخش می‌شد همان لحظه با سانسور درگیر نشد اما از فردای آن شب کسی دیگر برنامه «این شب‌ها» و علی درستکار را روی آنتن تلویزیون ندید.

«فرمول یک» و فرمول عجیب تلویزیون

علی ضیا ویژه برنامه «فرمول یک» را برای نوروز روی آنتن شبکه یک سیما برده بود و امیرحسین رستمی نیز پس از سال‌ها در برنامه زنده حاضر شد و شروع کرد به انتقاد کردن درباره وضعیت معیشت مردم، این نقد تقریبا ۷ دقیقه ادامه داشت تا اینکه علی ضیا ناچار شد که به بهانه دیدن یک آیتم صحبت‌های رستمی را متوقف کند و بعد از آن نیز رستمی دیگر در برنامه حاضر نشد.

با این دسته بندی که نوشته شد تنها برنامه‌های مهران مدیری و رامبد جوان زیر تیغ سانسور نرفتند و دلیلش هم این است که برنامه آن‌ها زنده روی آنتن نمی‌رفت، طبیعتا تعداد برنامه‌هایی که حین پخش زنده ناگهان متوقف شدند بسیار بیشتر از این تعدادی است که اینجا نوشته شده اما این موارد مباحثی است که در خاطر همگان مانده و بازتاب‌های گسترده‌ای هم داشته است. حالا نکته ماجرا اینکه اگر قرار است در برنامه‌ای آزادی بیان وجود نداشته باشد و یا مبحثی هم مطرح می‌شود تلویزیون اجازه نمایش آن را نداشته باشد، چرا صداوسیما هزینه چندبرابری می‌کند و برنامه زنده می‌سازد؟