سینا عضدی، استاد دانشگاه جورج واشنگتن: چرا احیای برجام به ضرر روسیه است؟

سینا عضدی، استاد دانشگاه جورج واشنگتن در گفت وگو با روزنامه هم میهن درباره توافق جدید میان سازمان انرژی اتمی ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی می گوید: «سفر آقای گروسی به تهران بیشتر جنبه سیاسی داشت که یکسری توافقات فنی را با ایران به‌دست بیاورد.»

بخش هایی از این گفت وگو به شرح زیر است:

• با در نظر گرفتن این واقعیت که آژانس یک سازمان فنی است و نه یک سازمان سیاسی، به نظر من سفر آقای گروسی به تهران بیشتر جنبه سیاسی داشت که یکسری توافقات فنی را با ایران به‌دست بیاورد.
• من فکر می‌کنم که این سفر پشتیبانی و حمایت آمریکا را نیز داشت چرا که دیدیم در چند روز گذشته گزارشی در وال‌استریت ژورنال منتشر شد که مدعی شده بود آمریکا از دولت‌های اروپایی خواسته است برای تصمیم در خصوص ارائه قطع‌نامه به شورای حکام دست نگه دارند تا سفر آقای گروسی انجام شود. آن‌چیزی که من در اخبار دیدم این است که واکنش آمریکا به سفر مدیر آژانس مثبت است.
• برداشت من نسبت به این سفر مثبت است، اگر توافقات اجرایی شود؛ چراکه قبلا هم توافقاتی میان ایران و آژانس انجام شده بود، اما محقق نشدند. اگر این توافقات عملی شود قطعا تنش را بین تهران و آژانس کمتر می‌کند و بالتبع آن تنش‌های بین‌المللی را هم کمتر می‌کند.
• منظور این است که اگر آژانس اطلاعات بیشتری از برنامه اتمی ایران داشته باشد، دست اسرائیل و به ‌تبع آن آمریکا برای حمله احتمالی به تاسیسات اتمی ایران را کمتر می‌کند و حداقل هزینه سیاسی آن را بالاتر خواهد برد. اینکه آقای گروسی در تهران گفته بودند که حمله به تاسیسات اتمی نامشروع است، به نظر من یک دستاورد سیاسی بسیار مهم است.
• از بعد دیگری نیز می‌توان به این مسئله نگاه کرد که قبلا هم در ایران اجرا شده که با دعوت کردن از آقای گروسی و انجام چنین سفرهایی سعی کرده‌اند تا از محکوم شدن در شورای حکام پیشگیری کنند و وقت بخرند.
• برداشتی که من از شرایط امروز برجام دارم، بسیار منفی است؛ این شرایط منفی دلایل مختلفی دارد. ناآرامی‌هایی که در ایران رخ داد و جنگ اوکراین که غرب، ایران را در آن به ارسال سلاح به روسیه متهم می‌کند، شرایط را برای بازگشت به برجام سخت می‌کند.
• این به‌نظر من به‌نفع ایران نیست و به‌نفع روسیه است. اگر برجام احیا شود و برنامه اتمی ایران به حالت عادی بازگردد، یک اولویت سیاست خارجی آمریکا کنار می‌رود، درحالی‌که اگر یک بحران اتمی پیش روی آمریکا باشد، مشغول آن می‌شود و بخشی از حواس سیاست خارجی آمریکا را از توجه کامل به روسیه جلب خود می‌کند. به نفع روس‌ها است که تنش‌های برنامه اتمی ایران حل نشود.
• الان به‌شدت در واشنگتن جو علیه برجام و مذاکرات است و سوال این است که با وجود ناآرامی‌های ایران و موضوع اوکراین، آمریکا چگونه می‌تواند تحریم‌ها را بردارد یا ایران اجازه داشته باشد که به پول‌های بلوکه‌شده‌اش دسترسی پیدا کند. الان با شرایطی که به‌وجود آمده توازن قدرت به نفع مخالفان توافق هسته‌ای است.
• اینها مواردی است که با توجه به آنها اگر بخواهم نتیجه بگیرم کلا شرایط برای احیای برجام خیلی سخت شده و این شرایط از ماه سپتامبر گذشته وخیم شد که حدودا زمانی است که خبرها مبنی بر ارسال پهپاد ایران به روسیه و همچنین ناآرامی‌ها شکل گرفت. با این حال، از طرف دیگر، این توافق‌های ضمنی و مرحله‌به‌مرحله شرایط را آسان‌تر می‌کند و هزینه سیاسی بازگشت به برجام را کمتر می‌کند. بهترین راه این است که ایران برای پیشگیری از درگیری احتمالی این توافقات را کامل اجرا کند.