پرسش‌هایی که فاطمی امین باید به آن ها پاسخ دهد

عسل داداشلو-بالاخره پس از کش و قوس‌های فراوان فردا فاطمی امین، در صحن علنی مجلس برای دومین بار استیضاح خواهد شد. گرچه طی روزهای اخیر حواشی بسیاری درباره این استیضاح مطرح شد و همه جریان خبری دولت یک دست پشت فاطمی امین ایستاده‌اند اما بالاخره امروز اعلام شد که پیشنهاد دولت برای جابه جایی زمان استیضاح پذیرفته نشده و وزیر صمت فردا باید در صحن علنی مجلس پاسخگوی نمایندگان باشد.

متن استیضاح از سوی مجلس منتشر نشده اما براساس آنچه که الله وردی دهقانی، عضو کمیسیون صنایع گفته، محور اصلی استیضاح وزیر صمت بازار آشفته خودرو است. دهقای در این زمینه گفته است: «وضعیت نابه سامان بازار خودرو باعث شد که این استیضاح از سه مسیر متفاوت ثبت و در نهایت با یکدیگر ادغام شود. این استیضاح ناشی از فشار مردم بر گرده نمایندگان به دلیل وضعیت امروز بازار است. بی عملی مسئولین وزارت صمت، سیاست‌های نادرست و عدم تحقق وعده‌ها مهم‌ترین دلایل استیضاح است.»

برخلاف خط خبری که در همه رسانه های دولتی به نفع فاطمی امین در جریان است، صنعت گران و بازرگانانی با سابقه بسیار، معتقدند که عملکرد فاطمی امین در طول ۲۰ سال گذشته یکی از بدترین عملکردها بوده است.

از تغییر چارت وزارت صمت گرفته که همان ابتدای کار انرژی زیادی از وزارت خانه گرفت و سپس هم به جای تسهیل شرایط کسب و کار، راه را پیچیده‌تر کرد تا وعده‌های عمل نشده. حالا در این گزارش نگاهی داریم به پرسش‌هایی که نمایندگان می‌توانند از فاطمی امین در حوزه خودرو بپرسند.

گزارش ایربگ‌ها چه شد؟

۲۰ دی ماه ۱۴۰۰، تصادف زنجیره‌ای در جاده بهبهان رخ داد. در این تصادف در دو لاین ۵۹ خودرو با یکدیگر برخورد کردند و ۵ نفر کشته و ۴۰ نفر مصدوم شدند. چند روز پس از این ماجرا رییس پلیس راهور اعلام کرد: «در این تصادف ایربگ هیچ کدام از خودروهای داخلی باز نشده است. این چه خودروهایی ست که ما داریم و چرا ارابه مرگ تولید می‌کنیم؟»

این اتفاق درست در حالی رخ داد که مهمترین ماموریت وزارت صمت تغییر چارت وزارتخانه بود. اما پس از فشارهای فراوان فاطمی امین اعلام کرد که کمیته‌ای جهت تحقیق درباره باز نشدن ایربک‌ها تشکیل شده و گزارش آن به زودی منتشر خواهد شد. یک سال و ۴ ماه از حرف وزیر صمت می‌گذرد و هیچ گزارشی منتشر نشده است.

فقط سهیل معمارباشی مدیرکل دفتر صنایع خودرو وزارت صمت در اسفند ماه اعلام کرد که خودروسازان مقصر نیستند.

این در حالیست که در همان زمان موضوع انحصار تولید یکی از قطعات ایربگ مطرح بود و هنوز هم هست اما هیچ کس به این موضع اشاره‌ای نداشته است. بنابراین نخستین پرسشی که وزیر صمت باید به آن پاسخ دهد این است که چرا گزارش فنی منتشر نشده است؟

بی نیاز کردن خودروسازان از تحقیق و توسعه محصول

وزارت صمت اسفند ماه سال گذشته اقدام به پیش فروش خودروهای تولید داخل کرد. پیش فروشی که ایرادهای فراوانی به آن وارد بود اما هیچ گوش شنوایی برای آن وجود نداشت. در نهایت فرودین ماه سال جاری اعلام شد که کل تولید یکسال ایران خودرو در این شیوه عرضه به فروش رسیده است. براساس آمارهای منتشر شده از تعداد تقاضا در مجموع حدود ۹۳۵ هزار و ۵۰۰ نفر در این طرح فروش خودرو نام نویسی کردند.  ایران خودرو در این طرح پیش فروش حدود ۷۸۰ هزار دستگاه از خودروهای حاضر در سبد محصولاتی خود را به مشتریان واگذار کرده و حدود ۸۳ درصد از کل پیش فروش را به خود اختصاص داده است.

این در حالیست که کل تولید سال گذشته ایران خودرو ۵۶۸ هزار دستگاه خودرو در مجموع سواری و تجاری بوده است و این یعنی ایران خودرو تا یکسال و اندی دیگر اصلا نیازی به ارتقای کیفیت محصولات خود نخواهد دید. بنابراین پرسش دیگری که فاطمی امین باید به آن پاسخ دهد این است که به چه دلیل چنان انحصاری را رقم زده و علنا نیاز به تحقیق و توسعه را از بین برده است؟

واردات خودرو

شهریور ماه سال ۱۴۰۱ بالاخره واردات خودرو آزاد شد. وزارت صمت مسئول تدوین دستورالعمل واردات خودرو شد، دستورالعملی که هیچ گاه بیرون نیامد. اما از این که بگذریم وزارت صمت در اسفند ماه طرح پیش فروش ۱۰۰ هزار خودروی وارداتی را کلید زد که موجب بلوکه شدن ۶۰ هزار میلیارد تومان در حساب‌های بانکی شد. براساس وعده‌ای که وزارت صمت داد، ۹۰ درصد خودروهای وارداتی قرار است در خرداد ماه به مشتریان تحویل داده شد یعنی ۹۰ هزار دستگاه خودرو.

اما پس از آنکه در فرویدن ماه مشخص شد هنوز هیچ محموله بزرگی از خودروهای وارداتی به کشور وارد نشده است، این وزارتخانه اعلام کرد: «سال گذشته مجوز واردات ۱۰۰ هزار خودرو در اختیار بود که به علت تاخیر در اخذ مجوزهای قانونی به سال جاری موکول شد.»

اما دو روز بعد رییس کمیسیون اقتصادی مجلس به این ادعا واکنش نشان داد و گفت: «به وزیر صمت هم گفتک شما در واردات خودرو با منشا ارز خارجی و با تایید بانک مرکزی هیچ محدودیتی ندارید و وزیر باید پاسخگو باشد.»

از سوی دیگر در لایجه بودجه ۱۴۰۲ دو میلیارد دلار برای واردات خودروهای خارجی در نظر گرفته شده و رییس کمیسیون اقتصادی مجلس نیز مدعی شده که ۱۲۰۰ دستگاه خودرو دیگر به علاوه آن ۱۴۴ دستگاه خودروی قبلی به کشور وارد شده که مجوعا می‌شود ۱۳۴۴ دستگاه یعنی کمتر از ۱.۵ درصد از محصولاتی که به فروش رسیده است.

بنابراین فاطمی امین باید بگوید که چرا خودروی وارد نشده را به مردم فروخته و چرا به وعده خود بعد از گذشت ۸ ماه عمل نکرده است؟

بازاری که از دست رفته

قیمت خودرو در بازار رسما پاشه آشیل فاطمی امین شده است. قیمتی که با هر تنش دلار بالا می‌رود و دیگر پایین نمی‌آید. حالا اگر بخواهیم بگوییم که تقصیر وزارت صمت در این بازار چیست باید از فاطمی امین بپرسیم که چرا تولید خودرو را افزایش نداد؟ چرا شیوه عرضه تغییر نکرد؟ چرا فروش خودرو را از بورس کالا خارج کرد؟ چرا قرعه کشی خودرو حذف نشد؟

اینها فقط مواردی از عملکرد فاطمی امین در حوزه خودرو است که باید به  آنها پاسخ دهد و بعید است که پاسخ قانع کننده‌ای برای آنها وجود داشته باشد. فردا روزی است که هم قدرت مجلس و هم عملکرد وزیر صمت قضاوت خواهد شد، قضاوتی که در تاریخ ماندگار می‌شود.