بیانیه جده؛ نام ایران و جزایر سه‌گانه آن از متن نهایی اتحادیه عرب حذف شد

بیانیه پایانی بدون هیچگونه اشاره سلبی یا ایجابی به نام ایران، صرفا به موضوعاتی همچون تنش بین اسرائیل و فلسطین، درگیری در سودان، روند صلح در یمن، بی ثباتی در لیبی و وضعیت سیاسی لبنان اشاره داشت.

بیانیه پایانی اجلاس سران، بر «مرکزیت قضیه فلسطین» برای کشورهای عربی و به عنوان یکی از عوامل اصلی ثبات در منطقه مورد تاکید قرار داد. این سازمان تمامی اعمال و تجاوزاتی را که علیه فلسطینیان، جان، اموال و موجودیت آنها وارد شده است، محکوم کرد.

در این بیانیه همچنین بر اهمیت تشدید تلاش‌ها برای دستیابی به حل و فصل جامع و عادلانه مسئله فلسطین بر اساس «راه حل دو کشوری»، طبق قطعنامه ۲۴۲ شورای امنیت سازمان ملل متحد و ابتکار صلح عربی در سال ۲۰۰۲، برای تضمین ایجاد یک فلسطین مستقل بر اساس مرزهای ۱۹۶۷ و به پایتختی بیت‌المقدس شرقی تاکید داشت.

درگیری بین اسرائیلی‌ها و فلسطینی‌ها از زمانی که بنیامین نتانیاهو، اواخر سال گذشته میلادی به قدرت بازگشت و در راس یک دولت ائتلافی شامل احزاب راست افراطی و ارتدوکس قرار گرفت، تشدید شد.

بطوریکه غزه، پنج روز تبادل آتش بین اسرائیل و گروه های شبه نظامی را شاهد بود که منجر به کشته شدن ۳۳ فلسطینی و دو نفر در اسرائیل شد که بدترین خشونت از زمان تشدید تنش های سه روزه در اوت سال گذشته بود که به کشته شدن ۴۹ فلسطینی منجر شد.

درگیری‌های سودان

این بیانیه در مورد درگیری در سودان، هر گونه «مداخله خارجی که منجر به شعله‌ور شدن آتش درگیری شود و امنیت و ثبات منطقه‌ای را تهدید کند» را رد کرد.

حدود یک هزار نفر تا کنون در جریان درگیری‌ها کشته شده‌اند، که عمدتا در خارطوم و اطراف آن پایتخت و در منطقه غرب دارفور کشته شده اند. و بیش از پنج هزار نفر مجروح شده‌اند.

این بحران جرقه یک بحران آوارگی گسترده را به همراه داشته است، به طوری که به گفته سازمان ملل بیش از ۸۴۰ هزار نفر در داخل سودان آواره شده اند و حداقل ۲۲۰ هزار نفر از مرزها به کشورهای دیگر گریخته‌اند.

بیانیه پایانی بدون اشاره‌ای به نام ایران

در حالیکه در پیش‌نویس بیانیه، بیش از ۳۰ موضوع مرتبط با امور جهان عرب از موضوع فلسطین و بحران سوریه گرفته تا وضعیت لبنان را در بر داشت، اما متن نهایی با یازده بند به تصویب رسید. پیش‌نویس بیانیه به ادعای حاکمیت امارات بر جزایر سه‌گانه ایران و همچنین برقراری مجدد روابط دیپلماتیک بین تهران و ریاض می‌پرداخت اما در بیانیه پایانی، هر دو بند حذف شده است. 

در متن پیش نویس گنجانده شده بود که اعضا «به شدت بر حاکمیت مطلق امارات عربی متحده بر سه جزیره آن (تنب بزرگ، تنب کوچک و ابوموسی)» تاکید می‌کنند.

همچنین در متن پیش‌نویس در خصوص پرونده ایران، از توافق حاصل شده بین پادشاهی عربستان سعودی و ایران در پکن که شامل ازسرگیری روابط دیپلماتیک، بازگشایی سفارتخانه‌های متبوع و فعال‌سازی توافقنامه همکاری‌های امنیتی و اقتصادی بین دو کشور است، استقبال شده بود.

در نهایت هیچ کدام از این بندها در بیانیه پایانی آورده نشده است.

بازگشت سوریه به جمع کشورهای عضو

در بیانیه نهایی از تصمیم شورای اتحادیه عرب مبنی بر از سرگیری حضور هیئت‌های دولت سوریه در جلسات اتحادیه عرب و نهادهای وابسته به آن استقبال شده و نسبت به این تصمیم برای حمایت از ثبات سوریه و حفظ وحدت ارضی و از سرگیری نقش خود در جهان عرب ابراز امیدواری شده است. 

اتحادیه عرب  در سال ۲۰۱۱ میلادی، دولت اسد را به دلیل سرکوب خیزش مردم سوریه که به یک جنگ ویرانگر داخلی تبدیل شد، اخراج کرده بود. 

در خصوص یمن، این بیانیه بر تلاش‌های بین‌المللی و منطقه‌ای برای دستیابی به راه‌حل سیاسی برای بحران براساس سه مرجع ابتکار خلیج فارس و اجرای سازوکارهای آن، گفت‌وگوی ملی یمن و قطعنامه ۲۲۱۶ شورای امنیت تاکید کرد.

این بیانیه «بر حمایت از تلاش‌های شورای رهبری ریاست جمهوری در یمن برای دستیابی به امنیت، ثبات و صلح در این کشور به گونه‌ای که پایان دادن به بحرانی یمن را تضمین می‌کند» تاکید کرده است.