سقوط سه پله‌ای اقتصاد ایران در ۵ سال

وحید شقاقی تحلیلگر اقتصادی در گفتگو با روزنامه اینترنتی «فراز» درباره صحبت های اخیر رئیس سازمان برنامه و بودجه مبنی براینکه ایران از لحاظ اقتصادی در رتبه نوزدهم قرار دارد گفت: «وقتی درباره قدرت اقتصادی صحبت می‌کنیم شاخص‌های مختلفی برای اینکه قدرت اقتصادی کشوری را نشان بدهد، وجود دارد. یکی از شاخص‌ها تولید ملی کشور هاست. اگر بخواهیم کشور‌ها را با هم مقایسه کنیم و رتبه و جایگاه ها را به صورت صحیح ببینیم تولید ناخالص داخلی به قدرت برابری خرید و به قیمت ثابت است.»

وی ادامه دارد: «آخرین آماری که بانک جهانی اعلام کرده، نشان می‌دهد براساس این شاخص چین با ۲۶ تریلیون دلار تولید اول دنیاست. سپس آمریکا با ۲۲ تریلیون دلار، هند با ۱۰ تریلیون دلار و سپس ژاپن است. بعد از آن وارد کشور‌های ۴ تریلیون دلاری می‌شویم که آلمان و روسیه در این گروه قرار دارند و سپس گروه کشور‌های سه تریلیون دلاری قرار دارند. مانند اندونزی و بریتانیا هستند، سپس کلوپ کشور‌های دو تریلیون دلاری هستند که ترکیه همسایه ایران یکی از کشور‌هایی که در این کلوپ قرار دارد. تولید ناخالص داخلی ترکیه به قدرت برابری خرید و به قیمت ثابت ۲.۸ تریلیون دلار است. همچنین کلوپ کشور‌های یک میلیون دلاری که همسایه جنوب غربی ایرانی یعنی عربستان در این کلوپ با تولید ۱.۸ تریلیون دلار قرار دارد و ایران هم در این کلوپ با ۱.۳ تریلیون دلار (هزار و ۳۶۹ میلیارد دلار) است.»

این استاد دانشگاه اضافه کرد: «این شاخص را برای ۵ سال پیش محاسبه و بررسی کرده بودم که جایگاه ایران هفدهم بود. سه پله تنزل کردیم و در جایگاه بیستم دنیا قرار گرفته ایم. موضوع دوم، که مهم است و نگرانی من را اضافه می‌کند این است که ده سال پیش اقتصاد ایران با اقتصاد ترکیه و عربستان نزدیک هم بودند، اما طبق آمار ۲۰۲۲ که منتشر شده اقتصاد ترکیه دو برابر اقتصاد ایران شده و اقتصاد عربستان هم ۴۰ درصد از اقتصاد ایران بزرگتر شده است. همین موضوع نشان می‌دهد در طول این ۱۰ سال اخیر بنا به مشکلات تحریم و دیگر مشکلات که در اقتصاد ایران وجود داشت رقبای منطقه‌ای ایران از ما به سرعت جلو زدند و اقتصاد ترکیه دو برابر ایران (۲هزار و ۸۱۷ میلیارد دلار) شده است و اقتصاد عربستان که ۴۰ درصد بیشتر از ما (هزار و ۸۲۷ میلیارد دلار) شده است.»

شقاقی تصریح کرد: «موضوع سوم این است که فاصله ما با همسایه جنوب شرقی ایران یعنی پاکستان خیلی کم شده و این فاصله زیر ۱۰۰ میلیارد دلار شده است. اقتصاد پاکستان هزار و ۲۶۸ میلیارد دلار است و اگر دیر بجنبیم و نتوانیم رشد‌های بالایی را تجربه کنیم اقتصاد پاکستان از ما جلو خواهد زد.»

این کاشنارس اقتصادی اضافه کرد: «مسئولین ذی‌ربط توجه کنند و در نظر بگیرند سه پله تنزل کرده‌ایم. فاصله ما با رقبای کلیدی مانند ترکیه و عربستان بیشتر و با رقبای دیگر مانند پاکستان و امارات بیشتر شده است و دیر بجنبیم ممکن است از منطقه هم عقب بیفتیم. رییس سازمان برنامه و بودجه یک عدد گفته، ولی هر عدد نیازمند یک تحلیل واقع بینانه است. وقتی تحلیل می‌کنم نشان می‌دهد شرایط ما بهتر که نشده چه بسا بدتر شده است. ایران در رتبه ۱۷ دنیا قرار داشت ولی الان بیستم هستیم و فاصله ما با رقبا بیشتر شده است.»

این استاد دانشگاه در پاسخ به این سوال، دلیل اصلی که از رتبه هفدهم به بیستم امدیم گفت: «دلیل اصلی این است که ما ده سال تحریم شدیم که عربستان و ترکیه و دیگر کشور‌ها تحریم نبودند. ثانیا به واسطه تحریم‌ها و نداشتن یک برنامه اقتصادی مناسب هم استهلاک تجهیزات مان بیشتر شد هم تکنولوژی وارد نشد. همچنین سرمایه گذاری صورت نگرفت و ماحصل این بود که در طول یک دهه گذشته رشد‌های پایینی را تجربه کردیم و فاصله مان با رقبا بیشتر شد.»

شقاقی در پایان خاطرنشان کرد: «این رتبه نشان می‌دهد اگر با گذشته خودمان و با کشور‌های همسایه مقایسه کنیم اوضاع بدتر شده و نگرانم اگر دیر بجنبیم کشور‌های کوچک منطقه مانند امارات هم فاصله‌شان را با ما کمتر خواهند کرد. کشور پرجمعیتی مانند پاکستان هم طی سال‌های آینده می‌تواند از ایران هم پیش بیفتد.»