معاون اول پزشکیان چه کسی خواهد بود؟

ظریف؛ نخستین گزینه که کنار رفت

محمدجواد ظریف وزیر پیشین خارجه نخستین چهره‌ای بود که نام او به عنوان گزینه احتمالی معاون اولی مطرح شد. ظریف در پویش تبلیغاتی پزشکیان نقش پررنگی داشت و با حضور در شهر‌های مختلف و سخنرانی تلاش کرد تا آراء زیادی را جذب کند. او پس از پیروزی پزشکیان نیز در کنارش باقی ماند و به عنوان رییس شورای راهبری دولت که از کمیته‌های مشورتی برای بررسی و معرفی گزینه‌های پیشنهادی کابینه چهاردهم تشکیل شده انتخاب شد. گفته می‌شود که ظریف خود مسئولیت معاون اولی پزشکیان را نپذیرفته است و شنیده‌ها نیز حاکی از آن است که او تمایلی برای پذیرش این سمت کلیدی ندارد.

در کنار ظریف محمدجواد آذری جهرمی وزیر ارتباطات دولت دوازدهم نیز برای پیروزی پزشکیان در ستاد او تلاش زیادی کرد. با این همه به نظر نمی‌رسد که جهرمی بختی برای معاون اولی دولت چهاردهم داشته باشد. چراکه یکی از ویژگی‌های مدنظر برای معاون اولی توانایی اجماع‌سازی و اقبال در میان طیف‌های مختلف سیاسی است. خصیصه‌ای که شاید نتوان آن را در آذری جهرمی جوان یافت.

علی طیب‌نیا؛ معاون اول یا فرمانده اقتصادی؟

طیب‌نیا وزیر اقتصاد دولت یازدهم است. او در دانشگاه تهران و لندن اقتصاد خوانده و در دوره وزارتش پیش از توافق هسته‌ای تورم از ۴۰ دولت احمدی‌نژاد به ۱۵ درصد رسید و پس از آن نیز تک‌رقمی شد. بسیاری کارنامه اقتصادی طیب‌نیا را موفق ارزیابی می‌کنند. چراکه در دوره او رشد اقتصادی بیش از ۱۰ درصد نیز رقم خورد. او از جمله چهره‌هایی بود که در دور دوم انتخابات ریاست‌جمهوری از پزشکیان حمایت کرد و پس از پیروزی نیز در جمع فعالان اقتصادی در کنار او دیده شده است. طیب‌نیا از جمله گزینه‌هایی است که نامش به عنوان معاون اول یا معاونت اقتصادی و راهبری سیاست‌های اقتصادی دولت چهاردهم مطرح می‌شود. حال اینکه چه سمتی به او پیشنهاد شود و این مدیر ۶۴ ساله برای کدام مسئولیت تمایل بیشتری دارد، پرسش‌هایی است که برای پاسخ به آن‌‌ها باید کمی منتظر ماند.  

محمدرضا عارف؛ معاون اول خاتمی، معاون اول پزشکیان؟

چهره دیگری که نام او به عنوان گزینه معاون اولی مطرح شده، محمدرضا عارف است. او وزیر دولت اول اصلاحات و معاون اول سیدمحمد خاتمی در دولت دوم اوست. عارف رییس شورای سیاست‌گذاری اصلاح‌طلبان، نماینده مجلس و رییس فراکسیون امید در مجلس دهم بوده است. عارف با یک میلیون و ۶۰۸ هزار رای بیشترین میزان آرا در انتخابات مجلس به خود اختصاص داد. هرچند که پس از پایان دوره مجلس دهم در سال ۹۸ او با انتقاداتی درباره عملکرد فراکسیون امید روبه‌رو شد که همچنان برخی از آن‌ها از سوی طیف‌هایی از اصلاح‌طلبان مطرح می‌شود. با این همه عارف را باید از اصلاح‌طلبان سردوگرم چشیده دانست که پله‌های مدیریت را از ریاست دانشگاه تهران تا وزارت و معاون اولی یکی‌یکی طی کرده. عارف اکنون ۷۲ ساله وعضو مجمع تشخیص مصلحت نظام است و بنابراین به نظر می‌رسد که از جایگاه قابل قبولی در میان سیاست‌مداران در کشور برخوردار است. ویژگی که برخی از آن به عنوان شیخوخیت نام می‌برند و برای معاون اول رییس‌جمهور بسیار تعیین‌کننده خواهد بود. شنیده‌های خبرنگار فراز نیز حاکی از تمایل عارف برای کمک به موفقیت دولت چهاردهم دارد.

مرعشی؛ دبیرکل کلی برای طیفی از کارگزاران

حسین مرعشی دبیر کل حزب کارگزاران سازندگی نیز به شکل غیررسمی جزء نام‌های شنیده‌شده برای معاون اولی است. مرعشی در دولت پنجم و ششم رییس دفتر مرحوم هاشمی رفسنجانی رییس‌جمهور وقت بوده و پس از آن نیز در مجلس‌ها پنجم و ششم نماینده کرمان شده است. او در اواخر دولت خاتمی نیز رییس سازمان تازه‌تاسیس میراث فرهنگی و گردشگری شد. مرعشی در کار‌های اقتصادی نیز فعال بوده که از جمله مطرح‌ترین آنان می‌توان به شرکت کرمان‌خودرو و هواپیمایی ماهان اشاره کرد. اما اینکه این مدیر پیشین ۶۴ ساله گزینه مورد وثوقی میان سیاست‌مداران و سطوح مختلف تصمیم‌گیری در کشور است محل ابهامی جدی است. چراکه مرعشی تاکنون چنین جایگاهی در سیاست ایران نداشته و حتی در حزب کارگزاران نیز باعث انشقاق‌هایی شده است. 

شریعتمداری؛ چهره پرحاشیه دولت روحانی

برای معاون اولی، نام‌ها دیگری، چون محمد شریعتمداری نیز شنیده شده. بررسی‌ها نشان می‌دهد که شریعتمداری در تکاپوی زیاد برای تصدی مسئولیت در دولت چهاردهم است. او حتی فقط به خودش نیز اکتفا نکرده و سعی می‌کند تا افراد نزدیک به خود را در مسئولیت مهم جای دهد. او در دولت اول روحانی به عنوان معاون اجرایی مشغول به کار شد و سپس در دولت دوم وزیر صنعت، معدن و تجارت شد. دو سال بعد وقتی طرح استیضاح او در مجلس مطرح شد ناگهان استعفا داد و سپس به عنوان وزیر پیشنهادی کار به مجلس معرفی شد و رای اعتماد گرفت. این همیشه مدیر ۶۴ ساله حتی برای مدتی سرپرست وزارت ورزش و جوانان نیز بوده است. گویا شریعتمداری را باید از جمله مدیرانی قلمداد کرد که چندان تناسبی تخصصی با برخی مسئولیت‌های خود نداشته است. از سوی دیگر سیدمحمدهادی رضوی نیز داماد شریعتمداری است که به جرم اخلال در نظام اقتصادی ۲۰ سال حبس، رد مال و ۷۴ ضربه شلاق و محرومیت از خدمات دولتی محکوم و از ۱۵ مرداد سال ۹۸ راهی زندان شد؛ بنابراین به نظر نمی‌رسد که با چنین کارنامه‌ای شریعتمداری بختی برای نشستن بر کرسی معاون اولی دولت پزشکیان و دیگر مسئولیت‌های مهم داشته باشد.

در چنین شرایطی، باید دید که سرانجام مسعود پزشکیان چه کسی به عنوان معاون اول خود منصوب خواهد کرد. او به زودی به روزهای تصمیم‌های سرنوشت‌ساز خود برای تشکیل کابینه چهاردهم نزدیک می‌شود. کابینه‌ای که چشم‌های زیادی به آن دوخته شده است.