تیم پیشین مذاکره‌کننده بهترین گزینه برای هدایت وزارت خارجه است

در ادامه مشروح این گفتگو را که به پرسش‌ها مطرح‌شده پاسخ می‌دهد می‌خوانید.

فکر می‌کنید رویکرد وزارت خارجه در دولت چهاردهم چه خواهد بود؟

با توجه به سخنان آقای پزشکیان اولویت تعامل با همه کشور‌ها برای رفع تحریم‌ها و محدودیت‌ها است. توافق هسته‌ای، رفع تحریم‌ها و FATF مسائلی است که باید برای حل آن‌ها با دنیا مذاکره کرد و فقط به اتکای مسائل داخلی قابل حل نیست.

از طرف دیگر آقای باقری سرپرست فعلی وزارت خارجه در آخرین سفر خود به نیویورک مواضع متفاوتی را درباره برجام اتخاذ کرد. او از برجام به عنوان ابتکار موفق چندجانبه یاد کرد. این در حالی است که در دولت سیزدهم حتی نامی از برجام برده نمی‌شد و مذاکرات احیای برجام را هم مذاکره لغو تحریم‌ها می‌خواندند. تفاوت موضع‌گیری آقای باقری وقتی معنای بیشتری پیدا می‌کند که بدانیم مذاکرات و مسائل کلان سیاست خارجی نیازمند هماهنگی با سطوح بالای حاکمیت است.

یعنی فکر می‌کنید تغییر ریلی رخ خواهد داد؟

به هر حال ما اگر بخواهیم کشور را از وضعیت فعلی خارج کنیم و مشکلات را با تعامل در عرصه بین‌الملل حل کنیم باید به سمت مذاکره و برجام برویم.

فکر می‌کنید وزیر خارجه باید چه ویژگی‌هایی داشته باشد؟

در چنین فضایی که شرح آن رفت، بهترین و پسندیده‌ترین کسانی که می‌توانند موضوع را پیش ببرند کسانی هستند که سال‌ها در عرصه تعامل و مذاکره فعال بودند و شناخت دقیقی از توافق هسته‌ای دارند. حتی در اواخر دولت دوازدهم نیز با تلاش‌های این گروه مسائل امکان حل شدن داشت، اما مشکلاتی داخلی بر سر راه آن قرار گرفت؛ بنابراین سیاست خارجی امروز به کسانی نیاز دارد که فضا را بشناسند و بتوانند راهبرد‌ها رو دنبال و هدایت کنند. البته اگر راهبرد تعامل و مذاکره با جهان مدنظر دولت آقای پزشکیان باشد که با توجه به سخنان ایشان چنین به نظر می‌آید.

البته باید توجه داشت کسانی که برجام را آتش زدند هم همچنان در مجلس هستند و ممکن است مواضع گذشته خود را تکرار کنند. این موضوع از آن جهت اهمیت دارد که باید بتوان با یکدستی و یک‌صدایی سیاست‌های اتخاذشده را پیش برد. وزارت خارجه و دولت باید بتوانند در چنین شرایطی کار را پیش ببرند تا بتوانند به اهداف خود برسند.  

به نظرتان تحولات آمریکا چه تاثیری در راهبرد سیاست خارجی ایران خواهد داشت؟

تحولات در آمریکا در راه است و مشخص نیست که از بین دو نامزد یعنی خانم هریس یا آقای ترامپ کدام یک رییس‌جمهور آمریکا می‌شوند. هر یک از دو حزب دموکرات یا جمهوری‌خواه که در انتخابات پیروز شود وضعیت برای مذاکرات متفاوت خواهد بود و تیم مذاکره‌کننده باید مسیر و طراحی مشخصی برای هر دو گزینه داشته باشد.

برخی معتقد هستند که بازگشت تیم مذاکره‌کننده به وزارت خارجه به معنای قدرت‌گرفتن تمایل به غرب است. نظر شما در این باره چیست؟

مذاکره برای لغو تحریم‌های یک‌جانبه به معنی فراموش‌کردن دیگر بازیگران نیست. از یک سو باید اروپا را به عنوان عضو ۴+۱ در نظر گرفت که در تحولات و مناسبات نقش ویژه خود را دارد. از سوی دیگر رابطه با غرب مساوی با فراموش‌کردن شرق نیز نیست. به هر حال سیاست دولت سیزدهم برای تمرکز ارتباط با روسیه و چین همچنان وجود دارد و باید برای آینده نیز قابل توجه و تامل باشد. سیاست متوازن که آقای ظریف هم به آن اشاره کرده به معنای ارتباط گسترده در عرصه بین‌المللی با کشور‌ها و محدودنشدن به چند کشور است. در چند سال گذشته رابطه ایران متمرکز بر شرق شد و شرق هم محدود به دو کشور روسیه و چین باقی ماند. باقی کشور‌ها نیز فراموش شدند. امروز می‌بینیم که این رویکرد نتیجه‌بخش نبود و دورزدن تحریم‌ها نتوانست گرهی از مشکلات کشور باز کند.

ما باید بار دیگر به تعامل سازنده و متوازن با جهان یعنی همان اتفاقی که در برجام رخ داد برسیم. در توافق هسته‌ای از یک سو با آمریکا و اروپا و از سوی دیگر با چین و روسیه بازی کردیم و مسیری چندجانبه برای حل مشکلات فراهم شد. امروز نیز باید همین مسیر را پیش بگیریم تا بتوانیم تحریم‌های ظالمانه‌ای که سال‌هاست علیه کشور ما اعمال شده را رفع کنیم. دورزدن تحریم‌ها به عنوان یک روش نتیجه نداده و ما زیر بار فشار خردکننده آن قرار داریم؛ بنابراین با همه این تفاسیر، در میان گزینه‌های موجود به نظر می‌رسد گروهی که مذاکرات هسته‌ای را پیش بردند بهترین چهره‌هایی هستند که می‌تواند هدایت وزارت خارجه را به عهده بگیرند.