راه حل بحران اقتصاد، غیراقتصادی است

اخیرا وزیر سابق اقتصاد جناب آقای دکتر خاندوزی پس از اتمام وزارتشان در باره حذف ارز ترجیحی گفته است: این کار اشتباه بود و تحت فشار سازمان برنامه انجام شد. نخست اینکه چرا بعد وزارتشان در باره حرف ایشان می‌نویسم دلیل واضح دارد که خودشان بعد وزارت چنین لب به سخن گشوده اند. پس بهتر است واضح و شفاف مواردی بیان شود:

-چنانچه واقعا از نظر شما حذف ارز ترجیحی اشتباه بود چرا همان زمان سخن نگفتید؟ ملاحظات مطالعاتی بود یا جناحی یا صندلی وزارت؟

-بالاخره ارز ترجیحی موجب رانت برای عده‌ای خاص بود یا نبود؟ که سیل انتقاد به دولت قبلی در آن ایام راه افتاده بود که ارز موسوم به جهانگیری فقط رانت برای عده‌ای خاص است و موجب فساد. بالاخره حفظ آن درست بود یا رانت و فساد؟

-آیا سازمان برنامه و بودجه به جهت مبانی متقن نظری برای حذف این ارز فشار آورد یا این که اساسا ارز در حد کفایت در بساط نبود که تزریق آن ادامه یابد؟

حداقل می‌دانیم اجماع کارشناسان اقتصادی این بود که نرخ ترجیحی و سهمیه بندی موجد فساد و رانت است و ضد تولید، اما براستی به این اجماع اعتقاد نداشتید که الان بعد از اتمام وزارت خود، می‌گوئید اشتباه است، اما مقصر این اشتباه فرد دیگری بوده است؟ و آیا چنین رویه‌ای دارای منطق علمی است یا دارای رویه به ظاهر مردم گرایانه-بخوانید پوپولیستیک- که شما می‌خواستید کار‌های خوب انجام دهید، اما دیگران مقصر بودند و نگذاشتند؟

اما من ترجیح می‌دهم از زاویه دیگر و شاید بعد بالاتر به موضوع نگاه کنم و گمانه بزنم که سازمان برنامه هم شاید بر اساس محدودیت‌های واقعی ارزی چنین فشاری آورد و آیا این محدودیت‌ها ناشی از عامل غیر اقتصادی یعنی تحریم و مشکلات FATF نبود؟ همان محدودیت‌هایی که برخی دوستان موجب نعمت بیان می‌کردند؟ آقای دکتر خاندوزی باور بفرمایید اداره اقتصاد نیازمند درک عمیق این علم و شناخت همه دیدگاه‌ها از جمله جریان اصلی اقتصاد و البته مدیریت اقتصاد یعنی تخصیص منابع با در نظر گرفتن قیود معادله و یا همان بهینه سازی مقید است.

اما در باره اساس مقوله ارز ترجیحی، باور کنید هرگونه سهمیه بندی و ترجیح و اولویت دستوری، به علت رابطه نسبی قیمت‌های موثر و مطلوبیت حاشیه‌ای مصرف کننده و تولید کننده، چندان به ثمر نخواهد نشست، بجای اینکه صلاحدیدی رفتار کنید و شما صلاح اقتصادی خانوار را تشخیص دهید اجازه دهید گره‌های نامطلوب از اقتصاد باز شود و برای حمایت از گروه‌های درآمدی هدف، از نظام هوشمند پرداخت‌های انتقالی-بخوانید یارانه موثر-بهره بگیرید، به گمانم سهمیه بندی و دستور به اقتصاد ما را به یاد اصول اداره اشتراکی -نوعی از سوسیالیسم- بیندازد. جان سخن برای تحقق چنین دیدگاهی البته خارج از حیطه اقتصاد است: مسئله تحریم و FATF را حل کنید.