با این همه، آنچه او در پایان مراسم و در واکنش به مخالفت جناح مقابل وفاق با انتصابش گفت، پیش از انتشار سخنانش بازتابی گسترده یافت. ظریف گفت: «۴۰ سال است که با چالشهای مختلفی مواجه هستیم و کسانی که تصور میکنند با چالشهای اخیر جا خواهیم زد بدانند اگر قرار بود جا بزنیم در این ۴۰ سال این اتفاق رخ میداد.»
به گفته ظریف، سیاستنامه براساس مختصات تاریخی ایران در ۱۸۰ سال اخیر تنظیم شده است. بحث او البته مقدماتی درباره اهمیت روایتها در عصر جدید داشت. ظریف توضیح داد: «در دنیای روایتها زندگی میکنیم، حتی قبل از اینکه مکتب سادهانگاری یا انتقادی ما را با اهمیت زبان، گفتگو و تصویر آشنا کنند، اندیشمندانی در دهه هفتاد میلادی به موضوع اهمیت تصویر در برداشت و سوءبرداشت در روابط بینالملل اشاره کردهاند، تصمیمگیران سیاست بینالملل براساس واقعیات عمل نمیکنند.» او گفت آنچه که مبنای تصمیم است، تصویری است که از واقعیت در ذهن داریم، این تصویر متاثر بسیاری از عوامل است؛ لذا تصویر ذهنی ماست که عمل را شکل میدهد.
ظریف با استفاده از بحث انگارهسازی و روایتسازی ادامه داد: «بحث هستهای شدن ایران از دهه نود میلادی توسط صهیونیستها آغاز شد و تاکنون ادامه دارد. وقتی این حرف را میزنند بسیاری خوشحال میشوند این درحالی است که آنها در حال برساخت واقعیت هستند، آیا آنها میخواهند قدرت ایران را نشان دهند یا درحال برساخت خطر ایران هستند؟ آنها درحال شرح این روایت هستند که ایران خطری برای همه جهان است.»
در ادامه نشست ظریف درباره ابزارهای روایتسازی توضیح داد: «اسرائیلیها استاد روایتسازی هستند و در این مسیر هالیود و مشاغلی همچون خبرنگاری و اجراهای تلویزیونی را هم به خدمت گرفتهاند و با این سلطه در حوزه روایتپردازی، روایتی از ایران را برسازی میکنند و متاسفانه در غرب و حتی خود ایران هم آنچه جا افتاده این است که ایران در ضعیفترین و خطرناکترین حالت خود قرار داد. آنها اینطور روایت میکنند که توان آفندی ایران ضعیف است، توان پدافندی ایران تضعیف شده است. روایت دوم این است که ایران در این شرایط ناگزیر است به سمت سلاح هستهای برود و اینطور نتیجه میگیرند که در فاصله بین ضعف ایران تا رسیدن به پنجره هستهای شدن، باید استفاده کرد و ایران را مورد حمله قرار داد.» معاون راهبردی رییس جمهور گفت که باید روایت ساخته اسرائیل درباره ایران را مبنی بر اینکه ایران ضعیف شده است، بشکنیم: «بعضی شاید بگویند راه شکستن این روایت وعده صادق ۳ است، اما به نظر من این روایت به روایت مدنظر صهیونیستها کمک میکند. روایت دوم هم این است که بگوییم ما اشتباه کردیم و باید عقبنشینی کنیم که این روایت نه ضروری است و نه درست.»
در نقطه از بحث ظریف به سیاستنامه اشاره کرد و ادامه داد: «روایت مدنظر ما نیز در قالب سیاستنامه راهبرد وفاق برای تأمین امنیت ملّی مبتنی بر رویکردی تاریخی به مسائل امنیت ملّی ایران، حاصل ماهها کار کارشناسی و پژوهش در معاونت راهبردی ریاست جمهوری است، ارائه خواهد شد.» او تاکید کرد که روایتسازی یعنی اینکه «دعوای فلسطین دعوای اشغال است، اما اسرائیلیها میخواهند این دعوا را به دعوای ایران و اسرائیل تبدیل کنند، آنچه باعث تاسف است این است که ما در داخل کشور به این روایت اصالت میدهیم، آنها این قاب را ساختهاند و ما هم سر خود را در این روایت میکنیم و عکس میگیریم.»
ظریف همچنین گفت: «میگویند حماس نیروی نیابتی ماست، اما وقتی بشار سقوط کرد، تبریک گفت، این به این خاطر است که ما فرق روایت، فرق امنیت و امنیتیسازی را نمیفهمیم.»
بخش بعدی صحبتهای ظریف به مذاکره اختصاص داشت. او گفت که «معتقدم باید با همه مذاکره کنیم بجز رژیم صهیونیستی» و افزود: «بعضی میخواهند آمریکا ما را نجات دهد، ما باید آمریکا را خوب بشناسیم و باید بدانیم که دردهای ما با کمک آمریکا حل نخواهد شد.» ظریف ادامه داد: «انقلاب اسلامی آمد و به مردم خود باوری داد. وقتی عراق به ایران حمله کرد همه منتظر بودند ایران ظرف یک تا دو هفته سقوط کند. اما به برکت خودباوری که امام به ما داد، به برکت نیروهای مسلح و به برکت حضور مردم در صحنه، ایران پیروز شد. این خودباوری در زمان رهبری انقلاب اسلامی بیشتر نیز شد. ایران امروز پس از ۲۲۰ سال به موقعیتی رسیده است که هیچ کشوری نمیتواند این فکر را بکند که به ایران حمله کند و قسر در برود، همانطور که رهبر انقلاب تاکید کردند که دوران «بزن و در رو» تمام شده است، ایران به نگاه تهدید محور نیاز ندارد، تهدید داریم، اما اینکه دل مشغولی ما این تهدیدات باشد، اینطور نیست.» معاون راهبردی رئیسجمهور افزود: «این افتخار ایرانِ امروز است که مغول به ما حمله کرد، اما وزیر امور خارجه آنها به ایران آمد و گفت که ما تاریخ خود را از ایران میخواهیم. ما لقمه چرب و نرمی نیستیم که یک روز آمریکا، یک روز روسیه، یک روز انگلیس بیاید و ما را قورت بدهد، ما هزینه زیادی پرداخت کردهایم و ممکن بود با هزینه کمتری به این دستاورد برسیم.»
بخش پایانی سخنرانی ظریف بار دیگر به اهمیت روایتسازی اشاره داشت. او گفت: «امروز وظیفه همه ماست که روایت ایران مطمئن را بسازیم. باید در تامین امنیت ملی به وفاق برسیم که توانستهایم به جایی برسیم که هیچکس در دنیا نتواند به ما نگاه چپ کند، کسی نمیتواند این موضوع را مورد تردید قرار دهد، این به معنای غرور نیست بلکه بدین معناست که باید این دستاورد را گرامی بداریم. باید مثل چین ۱۹۷۳ باشیم که به عقب نگاه نکنیم و رو به جلو حرکت کنیم و براساس قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، پایههای امنیت را اقتصاد، دیپلماسی، تکنولوژی و سایر توانمندیها مستحکم میکند.»
معاون راهبردی رئیسجمهور ادامه داد: «باید نگاه فرصت محور داشته باشیم. باید به فرصتهای خانه نگاه کنیم، باید مردم داخل و خارج کشور را فرصت ببینیم و نه تهدید. البته نباید از تهدیدها غافل شویم.»
معاون راهبردی رییس جمهور گفت که «روایت ایرانِ مطمئن پادزهر روایت امنیتیسازی صهیونیستهاست، ما میتوانیم با همسایگان و منطقه به چشم فرصت نگاه کنیم.»
ظریف افزود: «نتیجه خودباوری امروز ما زاییده انقلاب اسلامی است و آنچه که من از انقلاب اسلامی برداشت میکنم و اصلاً هم از آن پشیمان نیستم این است که انقلاب کردیم و افتخار میکنم که انقلابی هستم، زیرا با انقلاب به ما خودباوری رسیدیم، زیرا انقلاب به ما این فرصت را داد که بعد از ۲۲۰ سال کسی نمیتواند به ما نگاه چپ بکند وما این را مبنای حرکت خود قرار دادیم.» ظریف همچنین تاکید کرد: «اولین حکومتی که از قاجار تاکنون، علی رغم مخالفت همه قدرتهای جهان یک وجب از خاک ایران را از دست نداده است، جمهوری اسلامی است و این موجب افتخار است.»
ظریف پس از پایان سخنرانی خواست که دوربینها خاموش شود، تا حاضران گفتوگویی صمیمی با او داشته باشند. در خلال این گفتوگو نیز پرسشهایی مطرح شد که معاون راهبردی رییسجمهور به آنها پاسخ گفت.
ویدیو:
دولت موافق واگذاری ایران خودرو به کروز، تندروها مخالف
جزیره به روایت یکی از قدیمیترین ساکنانش
در دارالخلافه با بهزاد یعقوبی
مرز حریم خصوصی و عرصه عمومی کجاست؟