آنچه در دوم مذاکرات ایران و آمریکا گذشت؟ | ورود گفت‌وگوها به مرحله فنی

این گفت‌وگو‌ها طبق اعلام وزارت خارجه عمان در مسقط برگزار خواهد شد. ورود مذاکرات به مرحله فنی نشان می‌دهد که دو طرف توانستند در اصول و اهداف کلی به تفاهمی نسبی برسند.

رم و فضایی متفاوت

دور دوم گفت‌وگو در فضای متفاوتی برگزار شد. این بار یک کشور اروپایی میزبان بود و به همین دلیل رسانه‌های مختلفی برای پوشش مذاکرات مقابل محل جمع شده بودند. البته به جز میزبانی ایتالیا، سفر مقام امنیتی عربستان سعودی به تهران و دیدار با مقامات ارشد و ابلاغ پیام پادشاه عربستان به مقام رهبری نیز از منظر کارشناسان، پیش از دور سوم مذاکرات از اهمیت برخوردار بود. چراکه عربستان سعودی و متحدانش در حاشیه خلیج فارس، یکی از مخالفان توافق هسته‌ای ایران با پنج به اضافه یک قلمداد می‌شدند. تفاوت دیگر این دور مذاکرات حضور رسانه‌های مختلف در محل گفت‌وگوها بود. در حالی که در دور قبلی این رسانه‌ها در مسقط حضور نداشتند. در چنین فضایی هیات‌های ایران و آمریکا مقابل دوربین‌ها وارد ورودی ساختمان دیپلماتیک عمانی‌ها در رم شدند. هرچند که تصویر دقیقی از این ساختمان، حتی از نمای بیرونی منتشر نشد. در این میان هر از گاهی اخباری از اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت خارجه از سوی شبکه خبر منتشر می‌شد. بقایی تاکید داشت که ایران «با جدیت و آمادگی کامل» در مذاکرات شرکت کرده، اما اینکه مذاکرات چقدر طول می‌کشد «بستگی به روند آن دارد». در میانه مذاکرات نیز صداوسیما اعلام کرد که ارتباطش با بقایی قطع شده که حاکی از «جدی‌بودن» مذاکرات است.

گمانه‌زنی‌ها و شایعات دور دوم مذاکرات

بازار گمانه‌زنی‌ها و شایعات هم در ساعت‌هایی که مذاکره در جریان بود در فضای مجازی جریان داشت. یکی از پربسامدترین این شایعه‌ها نیز درباره قطع پانزده دقیقه‌ای مذاکرات بود به دلیل اختلاف میان دو طرف بود که تکذیب شد. شبیه دور نخست، شایعه مذاکرات مستقیم نیز مطرح شد که سخنگوی وزارت خارجه آن را تکذیب کرد. از سوی دیگر «اکسیوس» نیز در خبری مدعی شد که وزیر امور راهبردی رژیم اسرائیل در رم حضور دارد و یک روز قبل این شخص و رییس موساد در پاریس با استیو ویتکاف نماینده آمریکا در مذاکرات دیدار کرده‌اند.

گروسی خودش را به ایتالیا رساند

رافائل گروسی مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در رم، همزمان با مذاکرات ایران و آمریکا نیز حاشیه دیگری بود. او با وزیر خارجه ایتالیا دیدار کرد و با انتشار پستی در شبکه «ایکس» از نقش این کشور در مذاکرات صلح استقبال کرد. با این حال، پس از پایان دور دوم مذاکرات، وزیر خارجه ایران گفت که «هنوز برای ورود آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به مذاکرات زود است». او البته توضیح داد که طبیعی است که نقش آژانس در یک توافق احتمالی نقش مهمی خواهد بود و ایران «هیچ نهاد دیگری را برای راستی‌آزمایی در این خصوص قبول» ندارد. با این همه تاکید کرد که هنوز در موقعیتی نیستیم که احتیاجی به «حضور آژانس باشد».

کارشناسان و آماده‌سازی طرحی برای توافق

سخنان عراقچی درباره ورود مذاراکرات به مرحله فنی با حضور کارشناسان نیز نشان داد که تفاهم بر سر اهداف اصلی حاصل شده است. چراکه آغاز دور کارشناسی مذاکرات به معنی ورود به جزییات است. عراقچی نیز برهمین نکته تاکید کرده و گفته: «کارشناسان فرصت بیشتری دارند که وارد جزئیات شوند». براساس گفته‌های عراقچی این کارشناسان «وارد طراحی یک چارچوب» می‌شوند. پس از آن، روز شنبه بار دیگر مذاکره‌کنندگان ارشد ایران و آمریکا طرح فنی کارشناسان را ارزیابی می‌کنند. عراقچی در این زمینه گفته: «ببینیم چقدر به حصول یک توافق نزدیک است». جمله‌ای که نشان می‌دهد اگر در سطح فنی نیز دو طرف بتوانند به تفاهم برسند، احتمالا توافق نهایی دور از دسترس نخواهد بود.

یک ابهام؛ آمریکا از خط قرمز ایران عبور نمی‌کند؟

ورود مذاکرات به دور سوم ابهام دیگری را هم روشن می‌کند. اینکه دست‌کم تاکنون آمریکایی‌ها از خط قرمز طرف ایرانی که «برچیده‌شدن» برنامه هسته‌ای است عبور نکرده‌اند؛ بنابراین به نظر نمی‌رسد که توقف برنامه غنی‌سازی ایران در دستور کار هیات آمریکایی بوده باشد. وزیر خارجه ایران در دور دوم نیز یک بار دیگر تاکید کرده که مذاکرات فقط درباره برنامه هسته‌ای است نه موضوعات دیگر. از سوی دیگر وزارت خارجه عمان نیز تاکید کرد که این مذاکرات با هدف رسیدن به توافقی است که «هم بر خالی بودن برنامه هسته‌ای ایران از سلاح اتمی تأکید دارد و هم زمینه‌ساز رفع تحریم‌ها علیه ایران خواهد بود.» همچنین وزارت خارجه عمان در بیانیه خود آورده: «در توافق موردنظر آمریکا باید حق ایران برای توسعه فناوری هسته‌ای در چارچوب اهداف صلح‌آمیز را نیز به رسمیت بشناسد.»

مذاکرات فنی در سطح کارشناسان پیچیدگی‌هایی به جریان گفت‌وگو اضافه می‌کند. تا اینجا، به گفته کارشناسان ایران و آمریکا سریع‌تر از زمانی که پیش‌بینی می‌شد مذاکرات را پیش برده‌اند. اما اینکه مذاکرات در سطح فنی نیز به همین سرعت پیش می‌رود یا نه پرسشی که به عزم طرفین برای رسیدن به چارچوبی کلی برای توافق بستگی دارد. چراکه در این مرحله پای جزییات بسیاری به میان می‌آید و به قول آن مثل معروف «شیطان در جزییات است».