فستیوال کوچه بوشهر؛ از لغو ناگهانی تا بازگشت به صحنه

این خبر مثل خاموش شدن چراغی در میانه جشن بود. رسانه‌ها نوشتند، فعالان فرهنگی واکنش نشان دادند و گروه‌های موسیقی در بهت فرو رفتند. اما این پایان ماجرا نبود. فستیوالی که از دل مردم آمده بود با تکیه بر همان حمایت مردمی، دوباره جان گرفت. امروز، فستیوال کوچه در آستانه برگزاری است؛ کوچه‌ای که دوباره باز شد.

از ایده تا اتفاق کوچه

فستیوال «کوچه» بوشهر اولین‌بار در اسفند ۱۳۹۶ را احسان عبدی‌پور و برادرش ادریس عبدی‌پور به راه انداختند. ایده ساده بود، اما جسورانه: چرا موسیقی را از سالن‌های رسمی بیرون نیاوریم و به کوچه‌ها برنگردانیم؟
در این فستیوال که به‌طور کامل مستقل و بدون حمایت نهاد‌های دولتی شکل گرفت، تمرکز بر موسیقی نواحی ایران بود: از بوشهر و هرمزگان تا کردستان و خراسان، آذربایجان و لرستان. اجرا‌ها در کوچه‌ها و عمارت‌های قدیمی بوشهر برگزار می‌شدند. فستیوال در سال‌های ۹۶ و ۹۷ با موفقیت برگزار شد، اما با همه‌گیری کرونا از ۱۳۹۸ تا ۱۴۰۱ برگزار نشد. در اسفند ۱۴۰۲ با بازگشتی باشکوه، سومین دوره برگزار شد و بار دیگر توجه فرهنگی کشور را به خود جلب کرد. این موفقیت، نویدبخش دوره چهارم در اردیبهشت ۱۴۰۴ بود.

لغو ناگهانی در آخرین پیچ کوچه

با وجود آنکه فستیوال همه مجوز‌های رسمی را از وزارت ارشاد دریافت کرده بود، فشار‌هایی از سوی برخی نهاد‌ها و جریان‌های مذهبی موجب شد چند روز مانده به برگزاری، خبر لغو رسمی آن اعلام شود. آغاز این ماجرا با سخنان حجت‌الاسلام حسن مصلح، امام جمعه دشتستان بود که در نماز جمعه ۲۹ فروردین، فستیوال را به «ولنگاری فرهنگی» متهم کرد. این فشار‌ها در نهایت باعث عقب‌نشینی موقت از اجرای برنامه شد. رسانه‌ها تیتر زدند که «کوچه بن‌بست شد». لغو این برنامه واکنش گسترده‌ای میان مردم، هنرمند و مسئولان فرهنگی ایجاد کرد.

 
واکنش‌های ادامه دار

نادره رضایی، معاون امور هنری وزارت ارشاد، در پیام کوتاهی نوشت: «دو ماه تلاش کردیم، ولی کوچه بن‌بست شد». اما این «بن‌بست» خیلی زود به نقطه بازگشت تبدیل شد. گفتگو‌ها میان وزارت ارشاد، استانداری بوشهر و هنرمندان آغاز شد. فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت، با اشاره به تلاش استاندار برای حفظ این رویداد، گفت: «می‌کوشیم ارزش‌ها و نشاط اجتماعی را هم‌زمان پاس بداریم.» علی ربیعی، دستیار اجتماعی رئیس‌جمهور به طور تلویحی از برخورد‌های سلبی انتقاد کرد و نوشت: «می‌شد و می‌شود برنامه‌ای از دل مردم را مدیریت کرد. دو قطبی‌سازی، آفت ماست.» در فضای عمومی، چهره‌هایی، چون محمدجواد آذری جهرمی، وزیر پیشین ارتباطات، نیز واکنش نشان دادند: «توقیف فستیوالی که به فرهنگ و اقتصاد بوشهر جان تازه می‌دهد، بازداشتن مردم از نیکی است.» محسن شریفیان، نوازنده جنوبی و عضو تیم برگزارکننده فستیوال بود، اعلام کرد: «خواهیم نواخت؛ چه بخواهید و چه نه.»

در نهایت وزارت ارشاد و مسئولان محلی اعلام کردند فستیوال کوچه، در همان تاریخ قبلی (۵ تا ۱۰ اردیبهشت)، در بوشهر برگزار خواهد شد. هم‌اکنون، هنرمندان در حال آماده‌سازی هستند و شهر آماده است تا برای چند شب دیگر، با دمام، سرنا و صدای اقوام ایران، زنده شود. فستیوال کوچه، بیش از آن‌که یک جشن موسیقی باشد، تمرینی است برای همزیستی فرهنگی.