انگشت اروپا روی ماشه!

نزدیک‌شدن به موعد پایانِ برجام از یک سو و احتمال تصویب قطعنامه‌ای علیه ایران در شورای حکام از سوی دیگر سرنوشت سیاسی و اقتصادی ایران را با احتمال یک دگرگونی مواجه کرده است. در صورت تصویب قطعنامه شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و یا دست نیافتن به یک توافق پایدار و جامع پیش از اتمام موعد حقوقی برجام، ممکن است پرونده ایران به شورای امنیت سازمان ملل رفته و تحریم‌های فصل هفتم سازمان ملل که به موجب برجام لغو شده بودند، دوباره وضع شوند.

خبرگزاری فرانسه به نقل از چند منبع اعلام کرده که آمریکا، انگلستان، فرانسه و آلمان قطعنامه‌ی ضدایرانی را به طور رسمی به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ارائه کرده‌اند. بر اساس شنیده‌های این خبرگزاری، متن این قطعنامه عصر روز چهارشنبه ۲۱ خردادماه، در نشست شورای حکام به رأی گذاشته خواهد شد.

شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با ۳۵ عضو، یکی از ارکان اصلی سیاست‌گذاری در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است. نشست‌های این شورا ۵ بار در سال برگزار شده و مسایل گوناگونی به ترتیب اولویت در آن به رأی اعضای شورا گذاشته می‌شوند. آخرین باری که شورای حکام، قطعنامه محکومیت ایران را صادر کرد، سال ۲۰۰۵ بود. حدود ۶ ماه پس از آن، پرونده ایران به شورای امنیت سازمان ملل ارجاع شد و مجموعه‌ای از تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران وضع شد.

غربی‌ها در متن قطعنامه چه گفتند؟

ایالات متحده، انگلستان، فرانسه و آلمان در آخرین اقدام خود در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، پیش‌نویس قطعنامه‌ای را علیه جمهوری اسلامی ایران، پیش از نشست روز چهارشنبه شورای حکام، رسما به آژانس ارائه کرده‌اند و گفته می‌شود که متن این قطعنامه، عصر چهارشنبه به رأی گذاشته خواهد شد. این کشور‌ها در متن این قطعنامه مدعی شده‌اند که ایران «ایران همکاری لازم را طبق توافقنامه پادمان‌هایش نداشته» و «عدم همکاری ایران» مانع فعالیت‌های راستی‌آزمایی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی شده‌است.

طرف‌های غربی در این قطعنامه ادعا کرده‌اند که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نمی‌تواند تایید کند که «مواد هسته‌ای مورد نیاز» ایران به «سلاح‌های هسته‌ای یا تجهیزات انفجاری هسته‌ای» تبدیل نمی‌شوند. نویسندگان این قطعنامه در ادامه از ایران خواسته‌اند که دسترسی به سایت‌ها و مواد درخواستی آژانس را فراهم کرده و تاکید کرده‌اند که «راستی‌آزمایی اطلاعات ارائه‌شده، توسط آژانس ضروری است».

جلسه شورای حکام از روز دوشنبه، ۱۹ خردادماه آغاز شده‌است. «رافائل گروسی»، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در نخستین روز نشست مدعی شد که پاسخ ایران به پرسش‌های آژانس فنی، معتبر و قابل قبول نبوده است. «رضا نجفی»، نماینده ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و نماینده دائم ایران در سازمان ملل نیز در واکنش، گفته‌های گروسی را «فاقد مبنای محکم و مستدل» خوانده و گفته: «بسیاری از موارد موجود در گزارش، به مسائل گذشته اشاره دارد».

افزایش تنش‌ها با نزدیک شدن به زمان رأی‌گیری

نماینده ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در گفتگو با خبرگزاری فرانسه، قطعنامه‌ی ارایه شده به شورای حکام را دارای «انگیزه سیاسی» دانسته و گفته: «ادعای این که ایران کاملا با آژانس همکاری نمی‌کند، غیرقابل قبول است». نجفی هشدار داده که در صورت تصویب این قطعنامه، پاسخ ایران «کوبنده» خواهد بود.

«محمد اسلامی»، رییس سازمان انرژی اتمی ایران در واکنش به تلاش آمریکا و اروپا برای محدود کردن فعالیت‌های هسته‌ای ایران، صبح روز چهارشنه در حاشیه هیات دولت گفت: «گزارش آژانس [بین‌المللی انرژی اتمی]فوق‌العاده سیاسی است. حجم بازرسی آژانس از فعالیت اتمی ایران و میزان دسترسی آنها بی سابقه بوده و همیشه در ابن رابطه تعامل وجود داشته است».

اسلامی با اشاره به قطعنامه ارایه‌شده به شورای حکام گفت: «قطعنامه مطرح‌شده نیز فاقد مبانی منطقی، فنی و حقوقی است. این نخستین‌بار نیست که چنین روندی تکرار می‌شود». او گفته که ایران هیچگونه رفتار غیرقانونی و غیرحقوقی را نمی‌پذیرد و پاسخ ایران قطعنامه «مانند گذشته، عملیاتی و اجرایی خواهد بود».

«بهروز کمالوندی»، سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران در این باره گفت: «ایران در قطعنامه‌های پیشین هم هشدار داد، اما توجه نکردند و نتیجه این بود که تولید غنای ۶۰ درصد را ۷ برابر کردیم، ۲۰ زنجیره راه‌اندازی کردیم، ماشین‌های پیشرفته نسل سیزدهم را نصب کردیم. اکنون هم لیستی از موضوعات آماده کرده‌ایم». کمالوندی هشدار داده که در صورت تصویب قطعنامه، نوع همکاری ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تغییر خواهد کرد.

همزمان با برگزاری نشست اخیر شورای حکام، «اسماعیل بقائی»، سخنگوی وزارت امور خارجه، شامگاه سه‌شنبه در یک گفت‌وگوی تلویزیونی از لغو گفتگوی تلفنی برنامه‌ریزی شده میان وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران با وزرای سه کشور اروپایی خبر داد و گفت: «قرار بود با سه کشور اروپایی گفت‌وگوی تلفنی داشته باشیم، اما فرانسه در آخرین لحظات لغو کرد».

تکلیف مذاکرات غیرمستقیم چه می‌شود؟

سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران پیش‌تر اعلام کرده بود که دور بعدی گفتگو‌های غیرمستقیم ایران و آمریکا روز یکشنبه‌ی هفته آینده در پایتخت عمان برگزار خواهد شد. «دونالد ترامپ»، رییس جمهوری آمریکا نیز روز سه‌شنبه گفته بود که دور بعدی مذاکرات، روز پنجشنبه، ۲۲ خردادماه برگزار خواهد شد. چند رسانه غربی نیز از احتمال برگزاری دور بعدی گفتگو‌ها در ۲۳ یا ۲۵ خردادماه خبر داده بودند.

با این حال به نظر می‌رسد که تنش‌های دیپلماتیک اخیر و ارسال پیش‌نویش قطعنامه ضدایرانی به شورای حکام، تا حدود زیادی بر سرنوشت دور بعدی مذاکرات هسته‌ای سایه انداخته‌است. «اسماعیل بقائی»، سخنگوی وزارت خارجه در رابطه به برگزاری دور بعغدی مذاکرات از قیدِ «فعلا» استفاده کرده و گفته «تغییرات زیاد در مواضع و گفتار» طرف دیگر گفت‌وگوها، فرانید اعتمادسازی را مختل کرده است.

حالا نزدیک‌شدن به موعد پایانِ برجام از یک سو و احتمال تصویب قطعنامه‌ای علیه ایران در شورای حکام از سوی دیگر سرنوشت سیاسی و اقتصادی ایران را با احتمال یک دگرگونی مواجه کرده است. در صورت تصویب قطعنامه شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و یا دست نیافتن به یک توافق پایدار و جامع پیش از اتمام موعد حقوقی برجام، ممکن است پرونده ایران به شورای امنیت سازمان ملل رفته و تحریم‌های فصل هفتم سازمان ملل که به موجب برجام لغو شده بودند، دوباره وضع شوند.

لینک کپی شد