نان تازه را خشک کن، بفروش و پول به جیب بزن!

رییس اتاق اصناف تهران مدعی شده عده‌ای نان تازه می‌خرند تا با خشک کردن آن، با سود به فروش برسانند. اما بررسی‌های میدانی فراز نشان می‌دهد این ادعا از نظر اقتصادی توجیهی ندارد؛ چراکه هزینه تهیه نان خشک از نان تازه، بالاتر از قیمت فروش آن در بازار ضایعات است. با این حال، طرح چنین اظهاراتی می‌تواند برداشت‌های نادرست و تقاضای کاذب ایجاد کند.

رییس اتاق اصناف تهران اخیراً در سخنانی مدعی شده است که «این روز‌ها نان خشک گران‌تر از نان تازه به فروش می‌رسد» و علت این موضوع را فعالیت برخی افراد در خرید نان یارانه‌ای، خشک کردن آن و عرضه در بازار ضایعات عنوان کرده است.

روزنامه اینترنتی فراز برای بررسی صحت این ادعا، به سراغ داده‌های میدانی و محاسبات دقیق رفت.

قیمت واقعی نان خشک در بازار ضایعات

بر اساس بررسی‌های خبرنگار فراز، هر کیلوگرم نان خشک در بازار ضایعات تهران با قیمتی بین ۶ تا ۹ هزار تومان معامله می‌شود. در برخی مناطق، خریداران توان پرداخت نرخ بالاتر را دارند، اما در اغلب محله‌ها، به‌ویژه شرق تهران، این رقم بین ۶ تا ۷ هزار تومان است. با این حال، برای در نظر گرفتن حاشیه اطمینان و پرهیز از هرگونه کم‌برآورد، حداکثر قیمت یعنی ۹ هزار تومان را مبنا قرار دادیم.

قیمت مصوب نان تازه

طبق اعلام عضو اصلی کارگروه تنظیم بازار استانداری تهران در تاریخ ۱۱ مرداد ۱۴۰۴، قیمت مصوب نان سنگک سنتی با وزن ۶۰۰ گرم، ۷ هزار و ۶۰۰ تومان و نان بربری با وزن ۵۵۰ گرم، ۵ هزار و ۳۵۰ تومان است. هرچند گزارش‌های میدانی فراز نشان می‌دهد در بسیاری از نانوایی‌ها قیمت واقعی بالاتر از نرخ مصوب است، اما در این بررسی، قیمت‌های رسمی مبنا قرار گرفت.

کاهش وزن نان در فرآیند خشک شدن

نان تازه، به دلیل وجود آب در خمیر، پس از خشک شدن دچار کاهش وزن می‌شود. در مورد نان سنگک، این افت وزن معمولاً بیش از ۱۵ درصد است. به‌عنوان مثال، یک قرص نان سنگک تازه ۶۰۰ گرمی پس از خشک شدن حدود ۵۰۰ گرم وزن دارد؛ بنابراین برای تهیه یک کیلوگرم نان خشک، به دو عدد نان سنگک نیاز است که مجموع قیمت آنها به ۱۵ هزار تومان می‌رسد؛ رقمی به‌مراتب بالاتر از سقف قیمت بازار نان خشک، ۹ هزار تومان. این محاسبات در مورد نان بربری نیز صادق است، به‌طوری که هزینه تهیه یک کیلوگرم نان بربری خشک حدود ۱۲ هزار تومان برآورد می‌شود.

فروش نان خشک توجیه اقتصادی ندارد

محاسبات محافظه‌کارانه و بررسی‌های میدانی فراز نشان می‌دهد که خرید نان تازه، خشک کردن آن و فروش مجدد، از نظر اقتصادی برای فروشنده صرفه ندارد. با این حال، بیان چنین ادعایی از سوی یک مقام صنفی می‌تواند باعث ایجاد برداشت نادرست در جامعه و حتی تحریک برخی افراد به فعالیت در این زمینه شود. جالب آنکه این اظهارات در زمانی مطرح می‌شود که طبق آمار، تقاضا برای نان به‌دلیل خروج بخشی از اتباع خارجی از کشور کاهش یافته است.

سایه یارانه پنهان بر بازار

فارغ از صحت یا نادرستی این ادعا، مسئله یارانه پنهان همچنان یکی از معضلات جدی اقتصاد ایران است؛ به‌ویژه در کشوری که جمعیت قابل‌توجهی از اتباع خارجی را در خود جای داده است. هرچند در مورد نان، محاسبات نشان می‌دهد که امکان ایجاد سود غیرمتعارف وجود ندارد، اما در حوزه‌های دیگر، به‌خصوص انرژی، یارانه پنهان بستر رانت و فساد گسترده‌ای ایجاد کرده است که منافع آن عمدتاً به اقشار کم‌درآمد نمی‌رسد.

کارشناسان راهکار جایگزین را پرداخت «یارانه مستقیم به مصرف‌کننده» می‌دانند؛ رویکردی که هم عدالت توزیعی را تقویت می‌کند و هم زمینه‌های فساد و سوءاستفاده را به حداقل می‌رساند.

لینک کپی شد