بنزین سوپر وارداتی با قیمت جهانی از امروز در پمپ بنزین‌های منتخب

طبق اعلام وزیر نفت؛ از شهریورماه بنزین سوپر با قیمت آزاد درجایگاه‌های شهرهای بزرگ عرضه می‌شود.اما عبارتی که نگرانی مردم را درپی داشته؛ قیمت آزاد بود.در این گزارش به تاریخچه و یارانه بنزین سوپر پرداختیم و مشکلاتی که در ادامه پیش رو قرار می‌گیرد.

بنزین سوپر، سوختی که روزگاری به عنوان گزینه‌ای باکیفیت برای خودرو‌های مدرن و وارداتی در ایران معرفی شد، مسیری پر فراز و نشیب را طی کرده است. در دهه‌های گذشته، پالایشگاه‌های داخلی مانند بندرعباس و تهران این سوخت با اکتان بالا (۹۸ یا بیشتر) را تولید می‌کردند و با قیمتی اندکی بالاتر از بنزین معمولی در دسترس بود. اما با افزایش تقاضای سوخت و تمرکز دولت بر تأمین بنزین معمولی برای عموم، تولید بنزین سوپر داخلی کاهش یافت و کمبود آن در سال‌های اخیر به مشکلی جدی تبدیل شد. جایگاه‌های سوخت اغلب با تابلوی "سوپر موجود نیست" مواجه بودند و مالکان خودرو‌های لوکس، که به اکتان بالا نیاز داشتند، ناچار به استفاده از بنزین معمولی شدند که گاهی به موتور خودروهایشان آسیب می‌رساند.

بنزین سوپر با قیمت جهانی!

این وضعیت اعتراضات زیادی را برانگیخت تا اینکه در آبان ۱۴۰۳، هیئت وزیران مصوبه‌ای برای آزادسازی واردات بنزین سوپر توسط بخش خصوصی تصویب کرد، بدون یارانه دولتی و با قیمت واقعی. این مصوبه حالا به مرحله اجرا رسیده و طبق اعلام وزارت نفت، از نیمه اول شهریور ۱۴۰۴، محموله‌های بنزین سوپر وارداتی با استاندارد یورو ۵ یا بالاتر در جایگاه‌های منتخب تهران و چند کلان‌شهر مانند اصفهان و مشهد عرضه خواهد شد.

محسن پاک‌نژاد، وزیر نفت، اطمینان داده که این سوخت با کیفیت بالا و بدون محدودیت در دسترس خواهد بود، البته با قیمتی حداقل ۵۰ هزار تومان به ازای هر لیتر، که بسته به نوسانات ارزی ممکن است تا ۷۰ هزار تومان یا بیشتر هم برسد. این تغییر به مالکان خودرو‌های توربوشارژ و تزریق مستقیم امکان می‌دهد نیاز خود را تأمین کنند، اما هزینه بالای آن، این سوخت را به گزینه‌ای لوکس تبدیل کرده است.

یارانه بنزین لوکس چقدر است؟

مصرف بنزین در ایران با رشدی مداوم به روزانه ۱۳۷ میلیون لیتر رسیده، که نشان‌دهنده وابستگی بالای اقتصاد و جامعه به سوخت ارزان است. در این میان، بنزین سوپر با مصرف روزانه حدود یک میلیون لیتر، سهمی کوچک، اما قابل توجه دارد که عمدتاً در کلان‌شهر‌ها و برای خودرو‌های لوکس استفاده می‌شود. البته باعرضه بیشتر بنزین سوپر، انتظار مصرف بالاتر هم وجود دارد و دلیل پایین بودن مصرف بنزین سوپر، عرضه بسیار پایین آن در شرایط فعلی کشور است. این مقدار کم، هزینه‌ای سنگین به بودجه عمومی تحمیل کرده بود.

یارانه پنهان بنزین سوپر سالانه حدود ۲۰ هزار میلیارد تومان برآورد می‌شود. برای مصرف روزانه بنزین سوپر در کشور اعداد متغیری اعلام شده است. از روزانه ۳۰۰ هزار لیتر تا ۲ میلیون لیتر در سال ۱۳۹۸. اگر در این محاسبه مصرف بنزین سوپر در روز را یک میلیون لیتر و یارانه هر لیتر را ۵۵ هزار تومان در نظر بگیریم، مصرف سالانه ۳۶۵ میلیون لیتر با یارانه ۵۵ هزار تومانی در هرلیتر، معادل ۲۰ همت یارانه پنهان می‌شود.

این رقم معادل بودجه سالانه وزارت آموزش و پرورش برای نوسازی مدارس یا هزینه ساخت چندین بیمارستان مجهز در مناطق محروم است. این یارانه، که از منابع عمومی تأمین می‌شد، عمدتاً به نفع دارندگان خودرو‌های گران‌قیمت بود و از منظر اقتصادی، توزیع ناعادلانه‌ای داشت. در حالی که هدف یارانه‌ها حمایت از اقشار کم‌درآمد است، این منابع به جیب کسانی می‌رفت که توان خرید خودرو‌های لوکس داشتند. آزادسازی واردات بنزین سوپر حالا این یارانه را حذف می‌کند و امکان هدایت منابع به سمت حمایت‌های هدفمندتر را فراهم می‌آورد.

افزایش قیمت بنزین سهمیه‌ای درکمین است؟

آزادسازی واردات بنزین سوپر یک گام مهم در اصلاح نظام یارانه‌ای است، اما مانند هر تغییر اقتصادی، با فرصت‌ها و نگرانی‌هایی همراه است. این طرح ۲۰ همت یارانه پنهان را از بودجه دولت حذف می‌کند و منابع را برای سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها یا حمایت از اقشار کم‌درآمد آزاد می‌سازد. همچنین، با کاهش فشار بر پالایشگاه‌های داخلی برای تولید بنزین سوپر، می‌تواند به کاهش ناترازی بنزین که روزانه حدود ۱۴ میلیون لیتر است، کمک کند و کیفیت سوخت خودرو‌های مدرن را تضمین نماید، که به کاهش آلایندگی در کلان‌شهر‌ها منجر می‌شود.

اما نگرانی‌های عمومی کم نیست. مردم می‌ترسند این آزادسازی پیش‌درآمدی برای حذف یارانه بنزین معمولی باشد، سیاستی که می‌تواند هزینه‌های زندگی را به شدت افزایش دهد. این نگرانی‌ها ریشه در نظام یارانه‌ای فعلی دارد که خود مشکلاتی دارد. برای مثال کسی که خودرو ندارد هیچ یارانه سوختی نمی‌گیرد، اما فردی با دو خودرو می‌تواند دو کارت سوخت و یارانه بیشتری دریافت کند، ساختاری که عادلانه به نظر نمی‌رسد. وزیرنفت تاکید کرده که یارانه بنزین معمولی حفظ خواهد شد، اما مقداری ترس در وجود مردم قرار دارد.

یک نگرانی دیگر، دسترسی محدود به بنزین سوپر وارداتی است؛ با توجه به عرضه اولیه در جایگاه‌های منتخب، ممکن است مناطق غیرکلان‌شهری یا رانندگان در شهر‌های کوچک‌تر همچنان با کمبود مواجه شوند، که می‌تواند به بازار سیاه یا افزایش قیمت‌های غیررسمی منجر شود.

اگر دولت بتواند نظارت قوی بر عرضه و توزیع اعمال کند و شفافیت را در اولویت قرار دهد، این طرح می‌تواند الگویی برای اصلاحات اقتصادی بزرگ‌تر باشد، گامی به سوی اقتصادی که در آن یارانه‌ها هدفمند و منابع ملی به نفع اکثریت جامعه استفاده شوند. اما موفقیت این مسیر به اعتمادسازی و مدیریت دقیق بستگی دارد، وگرنه ممکن است این اصلاح به جای پیشرفت، به چالشی جدید در اقتصاد ایران تبدیل شود.

لینک کپی شد