واژه‌های بیگانه و غلطهای املایی چگونه شمال شهر تهران را اشغال کرده؟

 روزنامه اطلاعات نوشت: عباس دشتی، معاون مطبوعاتی و فرهنگی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان یزد در خصوص پاسداشت زبان فارسی در نامگذاری کسب‌وکارها می‌گوید: زبان فارسی، ستون هویت فرهنگی، تاریخی و ملی ایرانیان است. این زبان نه‌تنها ابزار ارتباط روزمره بلکه حامل میراث ادبی، دینی، عرفانی و علمی تمدن ایرانی–اسلامی به شمار می‌آید. حفظ و گسترش آن به معنای حفظ ریشه‌ها، انسجام اجتماعی و تداوم فرهنگی یک ملت است. ورود بی‌رویه واژه‌های بیگانه می‌تواند به تضعیف استقلال فرهنگی و گسست نسل‌ها منجر شود.

وی می‌افزاید: طبق قانون ممنوعیت به‌کارگیری اسامی، عناوین و اصطلاحات بیگانه مصوب سال ۱۳۷۵ مجلس شورای اسلامی، استفاده از واژه‌های بیگانه در نامگذاری شرکت‌ها، مؤسسات، محصولات و تابلوهای سردر مغازه‌ها ممنوع است، مگر آن‌که معادل فارسی نداشته باشند.

اجرای این قانون برعهده فرهنگستان زبان و ادب فارسی و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است. اتحادیه‌های صنفی و شهرداری‌ها نیز موظفند از صدور مجوز برای نام‌های غیرمجاز خودداری کنند.

در استان یزد، رعایت این قوانین با چالش‌هایی همراه است. به دلیل مشکلات اقتصادی، اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان با ملاحظه وضعیت معیشتی صنوف، از تحمیل هزینه‌های گزاف برای تغییر تابلو و ویژند خودداری می‌کند، مگر در موارد ضروری. با این حال از نامگذاری‌های خارجی برای واحدهای صنفی جدید و در مرحله تأسیس، به‌طور جدی جلوگیری می‌شود.

کسب و کار به زبان فارسی

دشتی می‌گوید: نام‌های فارسی زیبا، خوش‌آهنگ و معنادار می‌توانند حس اعتماد، اصالت و آشنایی را در مشتری ایجاد کنند. در میان مخاطبان بومی، استفاده از واژگان فارسی بیشتر به دل می‌نشیند و در زمینه‌هایی مانند صنایع‌دستی، خوراک سنتی، پوشاک ایرانی و فعالیت‌های فرهنگی، انتخاب ویژند فارسی می‌تواند وجهه فرهنگی و بومی کسب‌وکار را تقویت کند.

معاون مطبوعاتی و فرهنگی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان یزد می‌افزاید: متأسفانه در حال حاضر در خصوص استفاده از واژه‌های فارسی در نامگذاری، نه جایزه‌ای در نظر گرفته شده است و نه تخفیفی در هزینه صدور مجوز وجود دارد، اقدام مؤثر خاصی نیز در این زمینه انجام نمی‌شود. البته تلاش‌هایی صورت گرفته است؛ از جمله مذاکرات اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی یزد با اداره کل امور مالیاتی استان برای در نظر گرفتن مشوق‌هایی برای کسب‌وکارهایی که نام خود را به واژه‌ای فارسی تغییر می‌دهند.

 هویت فرهنگی و ملی 

حجت‌الاسلام حیدری، رئیس کمیسیون فرهنگی شورای اسلامی شهر یزد در گفتگو با روزنامه اطلاعات می‌گوید: زبان فارسی، هویت فرهنگی و ملی ما و حفاظت از آن، وظیفه‌ای همگانی و قانونی است. استفاده از معادل‌های فارسی در تابلوهای اصناف، نه‌تنها موجب حفظ هویت ملی می‌شود، بلکه فهم و دسترسی عمومی به خدمات و کسب‌وکارها را تسهیل می‌کند.

شهرداری یزد موظف است از استفاده واژه‌های غیرفارسی در تابلوهای صنفی جلوگیری کند و بر اجرای قانون نظارت داشته باشد. شورای اسلامی شهر یزد نیز با تصویب دستورالعمل‌ها و سیاست‌های اجرایی، نظارت و راهنمایی لازم را برای رعایت این قانون فراهم می‌آورد. واحد صدور پروانه و نظارت بر تابلوها در شهرداری، مسئولیت بررسی و اجرای قوانین را بر عهده دارد.

استفاده از نام‌های بدون معادل فارسی مجاز نیست و متخلفان ممکن است با تذکر، جریمه یا الزام به اصلاح تابلو مواجه شوند. روند اجرای قانون شامل ارائه تذکر کتبی، فرصت اصلاح و در صورت لزوم اعمال جریمه یا تغییر تابلو است.

وی می‌افزاید: طبق بررسی‌های انجام‌شده، حدود ۶۰ تا ۷۰ درصد اصناف، تابلوهای خود را مطابق قانون انتخاب می‌کنند، در حالی که نزدیک به ۳۰ تا ۴۰ درصد تابلوها نیاز به اصلاح یا تغییر دارند و پس از تذکر یا اعمال قانون، اصلاح می‌شوند.

معرفی نمونه‌های موفق و خلاقانه 

حیدری می‌گوید: آگاهی‌رسانی به اصناف درباره اهمیت پاسداشت زبان فارسی و مزایای استفاده از معادل‌های فارسی از اهمیت زیادی برخوردار است. 

در این راستا معرفی نمونه‌های موفق و خلاقانه تابلوهای فارسی به عنوان الگو، برگزاری کارگاه‌های آموزشی و اطلاع‌رسانی در اتحادیه‌ها و بازارها، استفاده از رسانه‌های شهری و شبکه‌های اجتماعی برای ترویج فرهنگ زبان فارسی انجام می‌شود. 

سخنگوی شورای شهر اضافه می‌کند: با نظارت دقیق شهرداری و فرهنگ‌سازی مستمر، می‌توان سطح رعایت قانون را افزایش داد و زبان فارسی را در محیط شهری یزد تثبیت و تقویت کرد.

درست نوشتن روی پیشانی مغازه‌ها

دکتر مهدی اقبال، مدیرکل ثبت اسناد و املاک استان یزد می‌گوید: قانون ممنوعیت به‌کارگیری اسامی، عناوین و اصطلاحات بیگانه در سال ۱۳۷۵ با هدف حفظ زبان فارسی به عنوان بخشی از هویت ملی و فرهنگی کشور عزیزمان ایران تصویب شده که بر اساس آن و آیین نامه اجرایی آن، محدودیت‌هایی برای استفاده از واژگان غیرفارسی در حوزه کار تعیین شده است. 

سازمان ثبت اسناد و املاک کشور به‌عنوان دستگاه متولی ثبت اشخاص حقوقی، یعنی شرکت‌ها و مؤسسات غیرتجاری و همچنین علامت‌های تجاری در کشور موظف است که در تعیین نام اشخاص حقوقی و علامت‌های تجاری با مدنظر قرار  دادن قانون ممنوعیت به‌کارگیری اسامی، عناوین و اصطلاحات بیگانه نسبت به پاسداشت زبان فارسی به عنوان بخشی از هویت ملی ایران‌زمین اقدام کند.
وی می‌افزاید: در تعیین نام اشخاصی حقوقی، دو ممنوعیت عمده وجود دارد. یکی از این ممنوعیت‌ها اصطلاحات و اسامی بیگانه است.

به محض این که اسم بیگانه‌ای برای اشخاص حقوقی پیشنهاد داده می‌شود با توجه به قانون مذکور از پذیرش آن خودداری خواهد شد. 

در برخی از مواقع که مراجعین اصرار دارند اسم پیشنهادی آن‌ها فارسی است و بیگانه نیست، ما به‌عنوان متولی ثبت اشخاص حقوقی وظیفه داریم از فرهنگستان زبان و ادب فارسی استعلام کنیم و در صورتی که خود نهاد مذکور تأیید کرد که اسم پیشنهادی فارسی است نسبت به ثبت آن اقدام می‌شود. 

فرهنگستان، نظارت می‌کند

دکتر اقبال می‌گوید: عموم مردم، وقتی اسامی بیگانه را در تابلو سردر اصناف، فروشگاه‌ها یا مراکز تجاری می‌بینند، فکر می‌کنند که این اسامی از طرف اداره ثبت شرکت‌های سازمان ثبت، تأیید شده است، در حالی که چنین نیست و برخی از اسامی بیگانه، سابقه ثبت ندارد. ما به‌عنوان دستگاه متولی در ثبت اشخاص حقوقی با ممنوعیت به‌کارگیری اسامی، عناوین و اصطلاحات بیگانه مواجه هستیم و موضوع را با دقت و وسواس ویژه رصد می‌کنیم.

وی اضافه می‌کند: بر اساس دستورالعمل‌های سازمان ثبت و اداره کل ثبت شرکت‌ها، استفاده از نام‌های فارسی برای ثبت شرکت‌ها، مؤسسات و اصناف تشویق می‌شود و در برخی موارد، استفاده از واژه‌های غیرفارسی به ویژه اگر معادل فارسی داشته باشند، محدود یا ممنوع است.

سازمان ثبت اسناد و املاک کشور در اداره کل ثبت شرکت‌ها و به تبع آن در استان‌ها برنامه‌هایی برای ترویج و حمایت از استفاده از زبان فارسی در نامگذاری اصناف و واحدهای تجاری دارد. این اقدامات در راستای حفظ هویت ملی، تقویت زبان فارسی و جلوگیری از کاربرد غیرضروری واژه‌های خارجی انجام می‌شود.

اداره ثبت اسناد با همکاری نهادهای فرهنگی مانند فرهنگستان زبان و ادب فارسی، تلاش می‌کند تا فرهنگ استفاده از واژه‌های فارسی را در نامگذاری کسب‌وکارها ترویج دهد اما نهاد ناظر، فرهنگستان است. 

همچنین هنگام ثبت نام تجاری، کارشناسان ثبت، متقاضیان را به استفاده از نام‌های فارسی مناسب راهنمایی می‌کنند و در صورت نیاز، پیشنهادهای فارسی ارائه می‌دهند. 
اداره ثبت با همکاری اتحادیه‌های صنفی، بازرگانان و صاحبان مشاغل را به انتخاب نام‌های فارسی ترغیب می‌کند.